Nơi đầu tiên giành chính quyền trên quê hương Xô Viết

(Baonghean.vn)- Xã Nam Thanh, huyện Nam Đàn luôn tự hào là địa phương đầu tiên cướp chính quyền trên quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong không khi cả nước đang kỷ niệm ngày Cách mạng tháng Tám, chúng tôi có dịp ghé thăm cụ Bùi Danh Châu (93 tuổi, trú tại xóm 5, xã Nam Thanh, Nam Đàn) cán bộ tiền khởi nghĩa xã Thanh Thủy (tức Nam Thanh) thời kỳ năm 1945. Khi chúng tôi đến, cụ đang chuẩn bị lễ trên bàn thờ để chuẩn bị thắp nén hương cúng cho đồng đội, cho những người dân đã ngã xuống vì độc lập tự do của quê hương. Cụ bảo “năm nào, đến ngày ni tui cũng làm mấy mâm thắp hương”.

Cụ Bùi Danh Châu nhớ lại thời khắc lịch sử tham gia cướp chính quyền cách đây 70 năm.

Ở cái tuổi xưa nay hiếm nhưng mỗi lần nhắc đến thời khắc lịch sử cả xã hừng hừng khí thế xông lên cướp chính quyền những ngày này cách đây 70 năm về trước đôi mắt cụ lại sáng rực lên. Từ năm 23 tuổi, cụ cùng nhóm thanh niên trong làng tham gia tổ chức thanh niên Phan Anh (là đoàn Thanh niên Tiền tuyến - còn gọi là Thanh niên Phan Anh, Thanh niên Xã hội).

Cụ nói: “Hồi đó không biết tổ chức thanh niên Phan Anh là một tổ chức của Việt Minh, nhưng tổ chức hướng thanh niên yêu nước của địa phương hoạt động cách mạng. Đến mãi sau này khi dành được độc lập mới được biết về thanh niên Phan Anh…”. Tháng 12/1944, tổ chức được đồng chí Trần Văn Quang (nguyên là Chính ủy Quân khu 4) về địa phương bí mật tổ chức gặp mặt một số thanh niên trí thức yêu nước tuyên truyền về tình hình chiến sự cũng như hoạt động cách mạng. Hiểu được “Nhật là kẻ thù số 1 của Đông Dương”, nắm rõ lý tưởng hoạt động của Cách mạng…

Một góc xã Nam Thanh ngày nay.

Lúc bấy giờ, cụ Bùi Danh Châu là người phụ trách lực lượng thanh niên của Ủy ban khởi nghĩa Thanh Thủy. “Ngày 14/8, địa phương nhận được điện của Trung ương với nội dung “chuẩn bị cướp chính quyền nếu điều kiện có thể”. Ban chấp hành Việt Minh họp bí mật tại chùa Viên Quang để nhận định tình hình cũng như chuẩn bị công tác cướp chính quyền. Với việc hệ thống bang tá, hương lý, cường hào lúc bấy giờ rơi vào thế rất hoang mang, lính khố đỏ khố xanh của Pháp đã rời bỏ hàng ngũ về địa phương sẵn sàng tham gia hoạt động cách mạng. Chính vì thế, thời cơ cướp chính quyền đã chín muồi”.

Ngày 16/8, toàn bộ nhân dân Thanh Thủy đồng loạt nhất tề đứng lên kéo đến trụ sở Ủy ban cướp chính quyền, kéo đến nhà các lý trưởng, địa chủ cường hào khống chế bắt và cướp tài sản về tay nhân dân. Ủy ban Khởi nghĩa Nam Thanh được thành lập, cụ Châu là Ủy viên quân sự. Là địa phương đầu tiên cướp chính quyền, trong khi các địa phương khác vẫn chưa có động tĩnh gì nên nhân dân hơi lo lắng sợ chính quyền bị bọn phản động cướp lại. Vì thế, ủy ban khởi nghĩa đã ban hành “thiết quân luật” nếu có kẻ lạ mặt xuất hiện thì lập tức vây bắt để bảo vệ chính quyền non trẻ. Hai tên Nhật mang theo súng đến Thanh Thủy sau khi nhân dân cướp được chính quyền lập tức bị phát hiện và nhân dân trong xã đã kéo ra vây giữa cánh đồng lớn. Hai tên Nhật đã không thể thoát khỏi tay nhân dân, anh Năm Cẩn tay không xông vào hạ gục một tên, tên còn lại giơ tay xin hàng.

Thanh Thủy đi tiên phong trong phong trào cướp chính quyền về tay nhân dân, lần lượt ngày 17/8, làng Yên Dũng, Lộc Đa (TP.Vinh) cướp chính quyền; ngày 18/8 nhân dân huyện Quỳnh Lưu; ngày 21/8 thành phố Vinh và huyện Diễn Châu...

Đến ngày 23/8, nhân dân huyện Nam Đàn mới nhất tề đứng dậy gương cao cờ đỏ sao vàng kéo đến thị trấn Sa Nam giành chính quyền ở huyện. Ngày 2/1/1946, thanh niên Bùi Danh Châu được kết nạp vào hàng ngũ Đảng viên và cử đi học lớp Đảng viên mới, trở về đảm nhận chức vụ bí thư Đảng bộ xã; năm 1946 được điều lên ban tuyên huấn huyện Nam Đàn; năm 1947 là Chủ tịch xã Thanh Thủy… Đến năm 1950, cụ lại lên đường ra mặt trận chiến đấu đến ngày 30/4/1975 miền Nam hoàn toàn giải phóng mới trở về quê hương.

Phó bí thư thường trực Đảng ủy xã Nam Thanh, ông Nguyễn Đình Cung cho biết “Thế hệ thanh niên con cháu sau này luôn tự hào bởi sự kiên cường dũng cảm của thế hệ ông cha đã đi tiên phong trong việc cướp chính quyền về tay nhân dân. Phát huy truyền thống quý báu đó, Đảng bộ và nhân dân xã Nam Thanh tích cực xây dựng quê hương, nỗ lực xây dựng xã đạt chuẩn Nông thôn mới trong thời gian sớm nhất…”.

Ngô Toàn