Phát triển kinh tế trang trại: Những góc nhìn

- Đô Lương

Theo số liệu thống kê của phòng Nông nghiệp huyện Đô Lương, trên địa bàn toàn huyện có 315 mô hình phát triển kinh tế trang trại, gia trại, trong đó có 85 trang trại đạt theo tiêu chí mới của Bộ NN&PTNT (theo Thông tư 27/2011/TT- BNNPTNT). Hiện đã có 25 trang trại được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất... Kinh tế trang trại Đô Lương phát triển khá mạnh, tăng nhanh về số lượng, đa dạng các loại hình tổ chức sản xuất trên các lĩnh vực của sản xuất nông nghiệp, như trang trại trồng trọt, trang trại chăn nuôi, thuỷ sản, lâm nghiệp, trang trại theo mô hình VAC, VACR…; bình quân mỗi trang trại có tổng vốn đầu tư từ 200 - 400 triệu đồng, giá trị sản xuất đạt 250 - 300 triệu đồng/năm; một số trang trại quy mô lớn, doanh thu hàng năm đạt từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng.

Ươm giống cây lâm nghiệp ở trang trại của anh Hồ Hữu Quảng
(Khối 7- Thị trấn Đô Lương). Ảnh: Ngọc Anh

Trang trại chăn nuôi của anh Đặng Anh Tuấn, ở xóm 7- xã Xuân Sơn được xem là một trong những mô hình chăn nuôi lợn ngoại lớn, quy mô đầu tư khá trong số các trang trại đạt theo tiêu chí mới, đã được cấp giấy chứng nhận trang trại trên địa bàn huyện. Hiện trang trại của anh Tuấn có 150 con lợn nái, 700 con lợn thịt và lợn con.

Anh Tuấn cho biết: "Thời điểm trước chăn nuôi rất khó vì lợn hay mắc dịch bệnh. Với sự quan tâm của tỉnh, huyện, nhất là Hiệp hội kinh tế trang trại, chúng tôi được vay vốn ngân hàng tiếp cận các tiến bộ KHCN mới trong chăn nuôi theo hướng công nghiệp. Gia đình đã mạnh dạn đầu tư xây dựng 3.000m2 nhà xưởng có hệ thống làm mát nhân tạo, sàn nhựa sinh học, có máng ăn và bể tắm khép kín, tự động và 15 hầm bể biogas để xử lý chất thải. Để có nguồn thức ăn đảm bảo cho chăn nuôi, chúng tôi đã liên kết với các nhà máy cung ứng thức ăn chăn nuôi như Công ty Thức ăn chăn nuôi Hoa Kỳ, Thái Việt".

Cũng theo anh Đặng Anh Tuấn, trong quá trình nuôi phải luôn cập nhật giống mới, đặc biệt công tác thú y phải tuân thủ nghiêm ngặt ngay từ khâu sử dụng vacxin, diệt khuẩn, đến khám, chữa bệnh ngay khi phát hiện dấu hiệu lạ trên đàn lợn. Hàng năm phải bổ sung thêm con giống thay thế để mở rộng sản xuất chăn nuôi.

Trang trại gà của anh Đặng Ngọc Hòa (ở xã Xuân Sơn) cũng khiến nhiều hội viên trong Hiệp hội nể phục.

Anh Hòa cho biết: Trước đây gia đình tôi xây dựng chuồng trại nuôi lợn cũng bề thế với 30 con nái và hơn 400 con lợn thịt, nhưng do áp lực về giá cả, dịch bệnh nên bị phá sản. Đến năm 2010 tôi chuyển sang đầu tư nuôi gà lông màu, với quy mô 7 dãy chuồng trại với diện tích 3.000m2, 30.000 con/lứa. Hiện trang trại có 3 lao động phụ trách 3 khâu kỹ thuật. Hàng năm cung ứng cho thị trường khoảng 120.000 con gà, doanh thu đạt gần 5 tỷ đồng… Ngoài hai mô hình trang trại trên, ở Đô Lương còn rất nhiều mô hình trang trại cũng đem lại doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm, như trang trại nuôi ba ba và ếch giống trên diện tích gần 1ha đất của anh Lâm Văn Giáp (xã Giang Sơn); trang trại cá giống trên diện tích 3ha của anh Trần Văn Minh (xã Thịnh Sơn) cho thu nhập mỗi năm từ 500 - 700 triệu đồng...

Có thể khẳng định, phát triển kinh tế trang trại ở Đô Lương đã mang lại hiệu quả thiết thực, sử dụng có hiệu quả nguồn lợi đất đai, tạo tiềm lực phát triển mới trong nông nghiệp, nông thôn. Tuy nhiên, đằng sau sự phát triển vẫn còn nhiều vấn đề cần phải giải quyết khi mô hình còn manh mún, sản phẩm làm ra sức cạnh tranh yếu, thiếu liên kết... nên hiệu quả chưa cao, thiếu bền vững.

Ông Hoàng Văn Sơn - Chủ tịch Hiệp hội kinh tế trang trại Đô Lương cho biết: Lực cản lớn nhất đối với phát triển trang trại hiện nay là thiếu vốn. Để đủ điều kiện vay vốn, các chủ trang trại ngoài việc phải xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh hợp lý, còn phải có tài sản thế chấp, nhưng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trang trại, một trong những điều kiện thế chấp không có nên ngân hàng không có cơ sở để cho vay.

Không ít chủ trang trại do khan vốn nên khó mở rộng quy mô sản xuất và "chớp" được các cơ hội phát triển, nhiều ý tưởng sản xuất phải tạm dừng vì thiếu vốn, khó làm... Đất trang trại chủ yếu được thuê mướn, đất giao khoán, đấu thầu từ nguồn quỹ đất 5% của các địa phương (nhận thầu qua cấp xã, thời hạn sử dụng không quá 5 năm phải gia hạn 1 lần)… Vì không được giao và thuê đất dài hạn, trong lúc đó vốn đầu tư vào trang trại lớn, tính rủi ro cao nên nhiều chủ trang trại không yên tâm, mạnh dạn đầu tư kinh phí xây dựng quy mô trang trại để phát triển sản xuất, kinh doanh bền vững.

Bên cạnh đó, những "ràng buộc" về tiêu chí và thủ tục cấp giấy chứng nhận trang trại đang là vấn đề, khó giải quyết. Theo Thông tư 27/2011/TT- BNNPTNT, ít nhất phải cho thu nhập mỗi năm 500 triệu đồng trở lên, các mô hình kinh tế tổng hợp mới được cấp giấy chứng nhận trang trại… Quy định này dẫn tới một thực tế là nhiều mô hình người sản xuất phải đứng ngoài các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Ngoài ra, việc tìm đầu ra cho sản phẩm, giá cả thị trường biến động cũng là một trong những vấn đề khó khăn được nhiều trang trang trại đề cập đến. Cũng theo ông Hoàng Văn Sơn, giá thành nuôi 1 con lợn đến khi xuất bán luôn đắt hơn lợn của các trại nuôi gia công trên địa bàn huyện như của Công ty CP, Công ty Thái Dương hay Công ty DABACO, bởi các trang trại phải chịu 5% VAT tiền thức ăn chăn nuôi.

Ông Sơn tính toán: "Để xuất chuồng được 1 con lợn trong vòng 3 tháng nuôi hết khoảng 7 bao cám loại 25kg, với giá hiện tại 300.000 đồng/bao, cộng thêm 15.000 đồng thuế VAT, tính ra đến khi xuất chuồng các trang trại nuôi lợn ngoại đang phải chịu đắt hơn 105.000 đồng/con so với các trang trại nuôi gia công. Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt hiện nay, nếu tháo gỡ được vấn đề này sẽ là một giải pháp cứu ngành chăn nuôi của huyện nhà bớt khó khăn. Hiệp hội cũng tính đến chuyện thành lập công ty cổ phần đầu tư xây dựng nhà máy chế biến thức ăn gia súc phục vụ cho các trang trại trên địa bàn huyện, nhưng cái khó hiện nay là các trang trại thành viên thiếu vốn, không có tiền đầu tư dây chuyền sản xuất"...

Việc phát triển kinh tế trang trại ở Đô Lương là hướng đi phù hợp chủ trương đó của Đảng, Nhà nước. Nhưng để hỗ trợ, giúp đỡ người nông dân yên tâm phát triển sản xuất lớn theo hướng hiện đại, bền vững và có tính cạnh tranh cao trên thị trường thì rất cần sự vào cuộc của chính quyền, các ngành chức năng với những mục tiêu, giải pháp cụ thể để tháo gỡ những khó khăn trên.

- Thanh Chương

Trong những năm qua, Hội Nông dân huyện Thanh Chương đẩy mạnh phát trển kinh tế trang trại, bước đầu đã cho kết quả, là một hướng đi đúng đắn tạo bước đột phá, cho thu nhập kinh tế cao nhằm xóa đói, giảm nghèo.

Mô hình nuôi o­ng của ông Nguyễn Cảnh Toàn ở xóm Hòa Hợp,
xã Thanh Hòa, Thanh Chương. Ảnh: Hà Lành

Hiện tại toàn huyện có hàng trăm mô hình cho thu nhập cao, trong đó có khoảng 200 mô hình đạt tiêu chí trang trại, bình quân mỗi trang trại có diện tích đất sử dụng khoảng 5ha, với mức đầu từ ban đầu xây dựng gần khoảng 140 triệu đồng. Trong đó có 76 trang trại trồng cây lâm nghiệp, 56 trang trại chăn nuôi tổng hợp, 42 trang trại chăn nuôi và 7 trang trại trồng cây lâu năm. Điển hình như ở xã Thanh Hương hiện có hàng chục mô hình phát trển kinh tế theo hướng trang trại.

Trong đó có 30 trang trại được công nhận đủ tiêu chí. Đây là một địa phương có số lượng trang trại lớn của huyện Thanh Chương. Trong đó có một số mô hình trang trại thu nhập cao như hội viên Ngô Văn Lập ở xóm 5, đầu tư 1 tỷ đồng xây dựng chuồng trại chăn nuôi theo hướng công nghiệp như: chăn nuôi lợn, gà vịt, cá và trồng rừng nguyên liệu, cho thu nhập trên 300 triệu đồng/năm, anh Nguyễn Văn Thìn xóm 12, với việc trồng chè nguyên liệu, trồng rừng kết hợp chăn nuôi gia súc, gia cầm, bình quân mỗi năm trừ các khoản chi phí, đem về khoảng trên 200 triệu đồng...

Xã Thanh Ngọc có khoảng 40 trang trại lớn nhỏ chủ yếu tập trung tại các xóm Minh Nhuận và Ngọc Đình. Đây là những diện tích đất kém hiệu quả chưa nắng đã khô, chưa mưa đã ngập. Nhưng trên vùng đất này nhiều hộ dân đã mạnh dạn vay vốn đầu tư xây dựng hệ thống chuồng trại nuôi lợn, thả cá, huy động hàng ngàn ca máy múc để đào ao thả cá, tạo nên những trang trại có quy mô lớn, bước đầu cho thu nhập khoảng 70 triệu đồng đến trên 200 triệu đồng/năm. Hiện nay mô hình phát triển trang trại được nhân rộng khắp trên địa bàn như Thanh Đồng, Thanh Phong, Thanh Lĩnh... Hầu hết các trang trại này xây dựng trên diện tích đã quy hoạch và những phần đất kém hiệu quả.

Việc phát triển kinh tế theo hướng trang trại trong thời gian qua đã mang lại hiệu quả kinh tế lớn, góp phần không nhỏ vào việc xóa đói, giảm nghèo một cách bền vững, nâng cao đời sống cho các gia đình hội viên trên địa bàn toàn huyện. Để phát huy hiệu quả kinh tế trang trại trong thời gian tới, cấp ủy chính quyền các cơ sở ở Thanh Chương cần tiếp tục tuyên truyền và tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển nhanh các loại hình trang trại chăn nuôi lợn, trâu, bò, gà và trồng cây hàng năm. Khuyến kích các doanh nghiệp liên kết với Hội Nông dân, hợp tác xã đầu tư phát triển kinh tế trang trại, tạo điều kiện cho lực lượng lao động dư thừa có việc làm thường xuyên.

Ngọc Anh - Văn Lý