Những độc chiêu câu cá quả ở Yên Thành

(Baonghean) - Vùng đồng quê chiêm trũng Yên Thành, vốn nổi tiếng là vựa cá tràu (cá quả) - loài đặc sản quen thuộc tự bao đời nay. Nghề câu cá tràu ở Yên Thành có truyền thống từ xa xưa, trở thành nghề kiếm cơm của nhiều người và cũng là thú giải trí của những cần thủ lãng mạn. Hiện nay, trên vùng đất này có rất nhiều “cao thủ” với những tuyệt kỹ và bí kíp câu cá tràu vi diệu...

Những “cần thủ” cự phách

Anh Dinh tâm sự về nghề câu cá tràu.

Anh Chu Văn Dinh, xã Hoa Thành được xem là “cao thủ” câu cá tràu nổi tiếng. Nhà Dinh nhỏ xinh nằm cạnh con sông Đào thơ mộng. Dinh dáng người cao lêu đêu, da đen nhẻm đang ngồi bệt trước thềm chế lưỡi câu. Dinh bảo: “Hôm nay biết các anh đến chơi nên ở nhà chế lưỡi câu đợi chứ như mọi hôm tui vác cần đi câu rồi”. Dinh cười nói rổn rảng rồi đứng dậy lôi chóe rượu trong xó nhà ra: “Rượu ngâm mật cá tràu đó. Có hàng trăm cái mật trong này. Uống vào, thì “quẫy” khỏe như cá tràu luôn”. Trong men rượu biêng biêng, Dinh kể: “Tui xuất ngũ năm 1995, về nhà lấy vợ và nối nghiệp nông gia. Ngoài làm ruộng, đi chợ buôn bán thì tui có thú đi câu cá tràu. Lúc đầu cũng chỉ câu để cải thiện bữa ăn nhưng sau đó nó trở thành cái nghề kiếm cơm. Cũng nhờ câu cá tràu mà tui xây được nhà “vê” khang trang, nuôi được các con ăn học tử tế…”.

Mồi câu cá tràu

Theo Dinh thì câu cá tràu có nhiều cách như: Câu rê, câu vịt, câu thả, câu nhắp... Câu rê tức rê mồi nhái chạy là là trên mặt nước một đoạn từ 5-20m. Cá tràu đang ẩn mình dưới nước thấy con nhái bơi liền phóng theo đớp mồi nghe tiếng “bặp” là lúc giật được cá. Với cách câu này ngoài bộ đồ câu tốt thì cách móc mồi câu cũng rất quan trọng. Có nhiều cách móc mồi, nhưng cách ngoắc tròn nhìn như con nhái đang bơi là hay nhất. Cách này rất bền mồi, đường đi của con mồi đẹp, dễ đánh lừa được con cá, và khi cá ăn mồi hầu như đạt hiệu quả 100%.

Câu rê.

Cá tràu sinh sản vào cuối xuân sang hạ. Thời điểm này câu vịt là thích hợp nhất, bởi loài cá này có bản năng bảo vệ đàn con rất mãnh liệt. Cách câu này dùng 2 cần tre, một cần ngoắc nách con vịt con, rê con vịt đến gần ổ rồng rồng (cá tràu con), cho 2 chân vịt đạp trên mặt nước. Cá tràu bố, mẹ thấy có kẻ đến phá tổ, lao lên tấn công, lúc đó thả cần câu có lưỡi móc mồi ốc bươu nhắp sau chân vịt. Cá lao lên đớp kiểu gì cũng “dính”.

Câu cá tràu bằng vịt.

Còn câu cắm là dùng hàng chục đến hàng trăm cần, mỗi cần dài cỡ 1m và khoảng 1,5m cước và mồi câu là nhái hoặc giun đất. Khi đã chọn được bãi câu thì cắm cần thả mồi vừa chạm mặt nước. Cách câu này thường thực hiện vào ban đêm. Cá tràu ngửi thấy mồi lao đến ăn sẽ dính câu. Người đi câu cắm cứ 1-2 giờ đồng hồ sẽ đi thăm và gỡ cá cắn câu. Dinh nhấp ngụm rượu rồi “bặp” một tiếng như cá tràu táp mồi chép miệng: “Cách câu cắm này trước đây có đêm tui hốt vài yến cá tràu, còn câu rê tui cũng câu được vài chục con cá tràu khủng từ 4-7 kg. Dòng những con cá này lên bờ khoái vô cùng. Cảm giác sướng không thể tả nổi”.

Thành quả của một cần thủ câu vịt.

Dinh cho biết: Các phương pháp câu không phức tạp, nhưng để cá cắn câu thì đó là cả một nghệ thuật và cần thủ phải nắm được những tuyệt kỹ nhất định. Ngoài bộ đồ câu tốt như lưỡi câu phải tự chế bằng thép cứng lò xo của băng đạn AK47 sắc bén, đường cong đẹp thì cần thủ phải có kinh nghiệm nhìn mặt nước, hay nếm nước có thể biết được nơi đó cá nhiều hay ít, biết chọn thời tiết, hướng gió và điểm câu thích hợp, tiếp đến là kỹ thuật móc mồi, rê mồi, thả mồi, dùng âm thanh, anh phải có kinh nghiệm và tay cần điêu luyện để dụ cá.

Hiện ở Yên Thành ngoài anh Dinh còn có ông Nam, ông Côn, ông Quan là những cao thủ nắm được những tuyệt kỹ và bí kíp câu cá tràu rất tinh vi mà không phải cần thủ nào cũng biết.

Nỗi lo tận diệt

Thịt cá tràu chắc, thơm ngon, có thể chế biến được hàng chục món ăn khác nhau. Theo y học cổ truyền, cá tràu có vị ngọt, tính bình, không độc, có tác dụng bổ khí huyết, gân xương, trừ đàm (dùng tốt cho những trường hợp bị các bệnh phổi), chữa phụ nữ ít sữa, bồi bổ cho người mới khỏi bệnh vì dễ hấp thu. Theo ẩm thực dưỡng sinh, cá tràu cho tác dụng cao nhất vào mùa hạ để trừ thấp nhiệt do mùa này sinh ra.

Hiện nay, thị trường rất ưa chuộng cá tràu đồng sạch có giá 150.000 đồng/kg, đắt hơn nhiều lần so với các loài cá khác nên rất nhiều người hành nghề câu cá tràu. Theo anh Dinh thì riêng xóm anh đã có hơn 20 người đi câu cá tràu, còn tính cả xã, cả huyện thì nhiều không đếm xuể. Cũng nhờ nghề câu cá tràu mà nhiều nông dân có thêm thu nhập. Anh Vin ở xã Phúc Thành cho biết: “Tui mới hành nghề câu cá tràu được vài năm trở lại nay, nhưng trung bình mỗi tháng cũng được 4 - 5 triệu đồng, đủ trang trải cho 4 đứa con ăn học và sắm được những vật dụng đắt tiền trong nhà như xe máy, ti vi”…

Không chỉ nông dân chân lấm tay bùn hành nghề câu cá tràu để kiếm thêm thu nhập, mà nhiều người coi việc câu cá tràu là thú vui giải trí. Anh Phan Chung- một doanh nhân tâm sự: “ Tôi “nghiện” câu cá tràu. Ví như cách câu rê, chẳng khác nào đang chơi một môn thể thao, cần thủ phải di chuyển, linh hoạt cả hai tay. Rồi đến các phương pháp và kỹ thuật câu cũng đòi hỏi phải kinh nghiệm và sáng tạo. Khi cá đớp mồi, đến khi giật lên bờ cảm giác cũng khoái hơn câu các loài cá khác.

Ngồi nghỉ trưa bên bàu sen Phúc Thành, anh Chung trầm buồn: “Trước đây, cá tràu nhiều vô kể, một ngày tui câu yến cá là chuyện bình thường. Nhưng nay, ngày may mắn cũng chỉ khoảng 3 - 4 con.

Nói về nguyên do, anh Chung bảo rằng: Hiện nay do một số người vì lợi nhuận nên đã dùng xung điện và lưới bát quái để đánh bắt cá tràu. Dùng xung điện và lưới bát quái thì không riêng cá tràu mà tất cả các loại thủy sinh to nhỏ, tấm bé đều chết. “Với tốc độ tận bắt, tận diệt như hiện nay, tui nghĩ trong thời gian không xa nữa loài cá tràu sẽ bị tuyệt chủng. Hủy diệt môi sinh, đồng nghĩa với việc hủy diệt môi trường sống, làm mất cân bằng sinh thái. Hiểm họa về vấn đề này rất khó lường”, anh Chung nói.

Về Yên Thành những ngày đầu hạ này, trên các dòng sông, ao hồ, kênh, đập những cần thủ đang mải mê câu cá tràu. Chúng tôi cũng như lây niềm hứng thú khi ngồi xem các cần thủ rê cần và giật những chú cá tràu đen trũi, kèm theo những tiếng cười sảng khoái vang trong nắng. Nhưng, trong niềm hứng thú đó chúng tôi cũng cảm thấy day dứt lời tâm sự của anh Chung về thực trạng đánh bắt cá bằng xung diện và lưới bát quái hiện nay đang hủy diệt môi sinh, môi trường với tốc độ chóng mặt.

Tiến Dũng