Bất ngờ chiến thuật giúp Ukraine giành lại lãnh thổ ở Kharkiv

Theo thông tin từ giới chức Ukraine, các nhà phân tích phương Tây cũng như hình ảnh chiến trường, lực lượng Ukraine đã đạt được nhiều bước tiến nhất kể từ tháng 4 với việc giành lại một số lãnh thổ ở phía Đông Bắc.

Trong bài phát biểu đêm 8/9, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói rằng quân đội Ukraine đã giành lại được nhiều ngôi làng và nhiều vùng lãnh thổ từ tay Nga kể từ khi chiến dịch phản công bắt đầu.

“Tổng cộng, hơn 1.000 km2 lãnh thổ Ukraine đã được giải phóng kể từ đầu tháng 9”, ông Zelensky cho biết.

Binh sỹ Ukraine nã pháo vào các vị trí của Nga ở khu vực Donbass, tháng 6/2022. Ảnh: Getty

Ngày 9/9, quân đội Ukraine dường như đang di chuyển nhanh chóng để giành lại thành phố Izyum (vùng Kharkiv), một trung tâm hậu cần quan trọng cho các hoạt động quân sự của Nga.

Theo New York Times, vị trí chính xác của lực lượng Ukraine trong khu vực xung quanh Izyum không thể xác định độc lập. Tuy nhiên dữ liệu vệ tinh, các nhà phân tích quân sự độc lập cùng ảnh và video của các lực lượng Ukraine chỉ ra rằng họ cũng đang tiến về phía Kupiansk, một trung tâm hậu cần khác nằm ở phía Bắc Izyum.

Bất ngờ chiến thuật của Ukraine

Cuộc tấn công mới ở phía Bắc dường như đã khiến lực lượng Nga bất ngờ. Hôm 9/9, Bộ Quốc phòng Nga cho biết trên Telegram rằng họ đang chuyển quân đến tiếp viện cho khu vực Kharkiv, nhưng không nêu rõ số lượng hoặc vị trí cụ thể.

Suốt nhiều tháng, các nhà lãnh đạo Ukraine thường tuyên bố về ý định phản công ở phía Nam, xung quanh thành phố cảng Kherson. Kiev cũng tiếp tục tấn công các tuyến tiếp vận, kho đạn và trung tâm chỉ huy của Nga trong khu vực bằng tên lửa chính xác, đồng thời tập trung quân và tổ chức các cuộc tấn công bí mật vào các căn cứ quân sự và lực lượng thân Nga ở phía sau chiến tuyến của đối phương, hưng Kiev hầu như không nói gì về phía Đông Bắc, cho đến tuần này.

Những bước tiến của Ukraine ở phía Đông Bắc đã gây bất ngờ, không chỉ với Nga mà cả với giới phân tích quân sự.

Theo các quan chức Ukraine và phương Tây, các chiến dịch phản công đang ở giai đoạn đầu, tình hình đang diễn ra phức tạp và những thắng lợi hiện nay chưa chắc được đảm bảo về lâu dài.

Thông tin từ các nhân chứng, chính quyền địa phương Ukraine, các quan chức thân Nga, video được định vị địa lý trên mạng xã hội và cảnh quay vệ tinh có thể cho thấy phần nào bức tranh về chiến dịch của Ukraine.

Ngày 8/9, các quan chức Ukraine cho biết quân đội của họ đã tràn qua thị trấn Balakliya, cách thành phố Izyum chưa đầy 50 km, nằm gần khu vực Donbass.

Các binh sĩ Ukraine ngày 9/9 đã đăng những bức ảnh được cho là ở khu vực lân cận Kupiansk, nơi từng là thủ phủ của khu vực Kharkiv mà quân Nga kiểm soát.

Quan chức thân Nga tại Kupiansk, ông Vitaly Ganchev, kêu gọi phụ nữ và trẻ em sơ tán khi các lực lượng Ukraine áp sát thành phố. Ông cho biết thành phố đang hứng chịu “các cuộc tấn công tên lửa liên tục từ các lực lượng vũ trang Ukraine”.

Phản công cùng lúc nhiều mặt trận

Để đối phó với các mối đe dọa ngày càng tăng ở phía Nam, quân đội Nga đã tái bố trí hàng nghìn binh sĩ từ khu vực Donbass. Điều này dường như làm mỏng tuyến phòng thủ của Nga ở phía Bắc và tạo cơ hội cho Ukraine.

Các nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho rằng lực lượng Ukraine ở khu vực Kharkiv có khả năng lợi dụng việc phân bổ lại lực lượng của Nga cho mặt trận phía Nam để “tiến hành một cuộc phản công cơ hội nhưng hiệu quả cao ở phía Tây Bắc Izyum”.

Việc Nga dường như không có khả năng đảm bảo sườn then chốt gần Izyum cũng cho thấy thách thức trong việc bảo vệ lãnh thổ mà Moscow đang kiểm soát dọc tiền tuyến kéo dài 2.400km từ Đông Bắc Ukraine đến bờ Biển Đen ở phía Nam.

Theo đánh giá của Viện Nghiên cứu Chiến tranh, “sự bất ngờ chiến thuật” đã giúp các lực lượng Ukraine tiến ít nhất 12 dặm vào lãnh thổ do Nga nắm giữ ở phía Đông khu vực Kharkiv hôm 7/9, chiếm lại một khu vực khoảng 400 km2.

Trong khi Ukraine đạt được các bước tiến ở phía Bắc, cuộc phản công ở phía Nam cũng thu được kết quả nhất định. Cơ quan An ninh Ukraine đã công bố các bức ảnh về thành phố Vysokopillia, thuộc vùng Kherson. Tuyên bố này không thể xác minh độc lập.

Tuần trước, các lực lượng Ukraine tuyên bố họ đã phá vỡ phòng tuyến đầu tiên của Nga tại nhiều địa điểm trong khu vực Kherson.

Ông Michael Kofman, Giám đốc nghiên cứu về Nga tại viện nghiên cứu CAN ở Arlington, Virginia, cho rằng cuộc phản công ở phía Nam dường như không phải là chiến thuật nghi binh nhằm đánh lạc hướng lực lượng Nga.

“Các cuộc phản công này dường như có liên quan đến nhau. Kherson là một cuộc tiến công có trình tự, có chủ ý. Còn Kharkiv là tận dụng các điều kiện thuận lợi”, ông Kofman đánh giá trong một bài đăng trên Twitter ngày 8/9.

Nga gặp khó nhưng vẫn giữ lợi thế lớn

Báo cáo tình báo của Bộ Quốc phòng Anh cho rằng, các cuộc phản công của Ukraine đặt ra một tình thế khó xử cho các chỉ huy của Nga về nơi họ cần triển khai lực lượng và Kiev có thể đang tìm cách khai thác điều này.

“Nỗ lực chính theo kế hoạch của Nga có lẽ là một cuộc tiến công vào Bakhmut ở Donbass, nhưng các chỉ huy phải đối mặt với tình huống tiến thoái lưỡng nan về việc nên triển khai lực lượng dự bị hành quân để hỗ trợ cuộc tấn công này hay để phòng thủ trước những bước tiến tiếp tục của Ukraine ở phía Nam. Nhiều mối đe dọa đồng thời trải dài trên 500 km sẽ kiểm tra khả năng của Nga trong việc phối hợp hoạt động và phân bổ lại các nguồn lực cho các nhóm lực lượng ở các khu vực khác nhau”, báo cáo cho biết.

Ông Chris Miller, chuyên nghiên cứu về chính sách đối ngoại, chính trị và kinh tế của Nga tại Viện Doanh nghiệp Mỹ nhận định, các cuộc phản công của Ukraine diễn ra trên nhiều mặt trận vì họ muốn đảm bảo rằng “Nga sẽ không cảm thấy an toàn trên lãnh thổ mà họ kiểm soát”.

Tuy nhiên, ông Miller cảnh báo không nên kỳ vọng quá xa vời về các cuộc phản công của Ukraine, đồng thời nhấn mạnh cuộc chiến có thể sẽ kéo dài và khốc liệt.

“Chúng ta không nên kỳ vọng rằng cuộc phản công sẽ dễ dàng như vậy. Từ đầu cuộc chiến cho đến nay, chúng ta đã nhiều lần chứng kiến các sự kiện trong đó Nga tiến lên rồi rút lui, và sau đó tiến sâu vào các vực mới. Lần này, điều tương tự cũng có thể xảy ra”, ông Miller nhận định.

Trong một phát biểu ngày 9/9, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tướng Mỹ Mark Milley cho hay, Ukraine đã đạt được những thành tựu rõ ràng trong những ngày gần đây. Theo ông, Ukraine đang sử dụng hiệu quả các hệ thống vũ khí mới được cung cấp nhằm tạo tiền đề cho cuộc tấn công của họ. Hệ thống tên lửa HIMARS do Mỹ sản xuất đã được sử dụng để tấn công hơn 400 mục tiêu và nó chỉ là một trong số các hệ thống vũ khí tiên tiến đang được Ukraine triển khai.

Tuy nhiên, ông Miley nhấn mạnh, Nga vẫn giữ được lợi thế đáng kể trong cuộc chiến mặc dù các tuyến tiếp vận của họ đang chịu nhiều sức ép và các vấn đề về nhân lực vẫn chưa được giải quyết./.

Hoàng Phạm