Độc đáo bộ sưu tập cờ, trống trong phong trào cách mạng ở Nghệ An

Những lá cờ đỏ năm xưa

Ngay sau khi ra đời (3/2/1930), Đảng Cộng sản Việt Nam đã giương cao ngọn cờ đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, đưa dân tộc Việt Nam thoát khỏi ách nô lệ, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Minh chứng đầu tiên chính là phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931), lá cờ đỏ búa liềm, biểu tượng của giai cấp công - nông đã dẫn dắt nhân dân cả nước, đặc biệt là hai tỉnh Nghệ - Tĩnh vùng lên đấu tranh. Phong trào diễn ra sôi nổi và đạt được những kết quả bước đầu, được đánh giá là cuộc diễn tập đầu tiên cho Cách mạng Tháng Tám (1945).

Hiện tại, Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh còn lưu giữ bộ sưu tập 11 lá cờ Đảng trong phong trào cách mạng 1930-1931. Ở tỉnh Nghệ An có lá cờ của nhân dân làng Lương Sơn, xã Bắc Sơn, tổng Đặng Sơn, huyện Đô Lương (nay thuộc xã Đô Lương).

Phong trào cách mạng nổ ra, tổ chức Đảng đã bố trí người mua vải về nhuộm đỏ, cắt và may thành nhiều mảnh hình chữ nhật tại hiệu Yên Xuân ở Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn (nay thuộc xã Yên Xuân), rồi lấy vôi trắng vẽ hình búa liềm giữa nền vải đỏ. Những lá cờ này được phát về các làng, xã ở tổng Đặng Sơn để cổ vũ quần chúng nhân dân tham gia các cuộc biểu tình, đấu tranh.

Lá cờ đỏ búa liềm cũng được dùng trong buổi Lễ kết nạp những quần chúng ưu tú tham gia tích cực trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh. Bên cạnh là lá cờ được quần chúng cách mạng sử dụng trong các cuộc biểu tình ở huyện Thanh Chương (cũ).

Lá cờ đỏ được Chi bộ Đảng Tiên Hội giao cho đồng chí Nguyễn Văn Long, cán bộ liên lạc treo trên ngọn cây đa ở các làng trước các cuộc biểu tình. Sau này, lá cờ được đồng chí Long vẽ thêm hình ngôi sao để dẫn dắt quần chúng nhân dân đấu tranh giành chính quyền năm 1945.

Đặc biệt, bộ sưu tập có lá cờ đỏ của Đảng bộ huyện Hưng Nguyên (cũ) dùng trong buổi lễ truy điệu những người hy sinh khi tham gia cuộc biểu tình ngày 12/9/1930 ở Thái Lão. Trước sự khủng bố, đàn áp dã man của thực dân Pháp, dư luận trong và ngoài nước hết sức bất bình và lên án mạnh mẽ.

Trước tình đó, Xứ ủy Trung kỳ chỉ thị các cấp ủy Đảng tổ chức làm lễ truy điệu những liệt sĩ đã hy sinh, qua đó khắc sâu lòng căm thù, ý chí quật cường và kêu gọi nhân dân tiếp tục đấu tranh. Lễ truy điệu được tổ chức tại Dăm Ðồng - Lùng thuộc làng Phù Xá (tổng Phù Long), nơi “ươm mầm” những “hạt nhân” của phong trào cách mạng, cũng là nơi có nhiều người hy sinh trong cuộc biểu tình ngày 12/9/1930.

Một lần nữa, lá cờ đỏ đã hướng nhân dân Hưng Nguyên vững bước trên con đường đấu tranh cách mạng, không quản ngại gian khổ, hy sinh để đi đến thắng lợi cuối cùng.

Bộ sưu tập cờ tại Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh còn có lá cờ đỏ của nhân dân Đô Lương (Nghệ An), Nghi Xuân, Đức Thọ, Can Lộc, Hương Khê (Hà Tĩnh)… trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh.

Ngoài ra, Bảo tàng cũng lưu giữ một số lá cờ của nhân dân các tỉnh trong các cuộc đấu tranh ủng hộ phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, tiêu biểu như lá cờ búa liềm của nhân dân tỉnh Phú Khánh; lá cờ của nhân dân tỉnh Bắc Ninh...

Âm vang vọng mãi

Cùng với những lá cờ đỏ búa liềm, bộ sưu tập trống được dùng để cổ vũ nhân dân các vùng xông lên trong các cuộc mít tinh, biểu tình của phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh thực sự là những hiện vật mang đậm giá trị lịch sử. Bộ sưu tập gồm có 8 hiện vật với kích thước lớn, nhỏ khác nhau, dù đã cũ nhưng vẫn còn được giữ gìn khá nguyên vẹn.

Tuy số lượng không nhiều nhưng bộ sưu tập đã góp phần phản ánh khí thế đấu tranh mạnh mẽ của nhân dân ta trong phong trào cách mạng 1930 - 1931.

Tiêu biểu là chiếc trống của làng Lộc Đa được dùng trong cuộc biểu tình của công - nông Vinh - Bến Thủy (1/5/1930), điểm khởi đầu của phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh. Tiếng trống ấy đã thúc dục hơn 1.200 công nhân và nông dân kéo về Nhà máy Trường Thi đòi tăng lương, giảm giờ làm, giảm sưu - thuế.

Và cũng tiếng trống ấy đã khiến cho thực dân Pháp và phong kiến tay sai hoang mang, khiếp sợ, phải nổ súng để đàn áp cuộc biểu tình.

Cùng với đó là chiếc trống của tổng Phù Long (huyện Hưng Nguyên cũ) được dùng để phát lệnh mở đầu cuộc biểu tình, đấu tranh của nhân dân toàn huyện ngày 12/9/1930. Phù Long được xem là “vườn ươm cách mạng”, nơi hội ngộ, gặp gỡ của nhiều chiến sĩ cách mạng tiền bối, vùng quê sản sinh nhiều người con ưu tú trọn đời theo Đảng.

Vì thế, Phù Long là một trong những nơi “đi đầu, dậy trước” trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh ở Hưng Nguyên. Dưới sự lãnh đạo của tổ chức Đảng, trong tiếng trống vang lên dồn dập, người dân Phù Long vùng lên mạnh mẽ, ngày 12/9/1930 hàng nghìn người tham gia cuộc biểu tình ở Thái Lão. Trong cuộc đàn áp đẫm máu hôm ấy, hơn 40 quần chúng cách mạng của tổng Phù Long đã hy sinh.

Bộ sưu tập còn có chiếc trống của nhà thờ họ Vi ở xã Môn Sơn (huyện Con Cuông cũ), nơi chi bộ Đảng đầu tiên được thành lập ở các huyện miền Tây. Dưới sự chỉ đạo của Chi bộ Đảng Môn Sơn, tháng 8/1931 nhân dân vùng Mường Quạ đã tham gia cuộc biểu tình ủng hộ phong trào đấu tranh cách mạng của đồng bào khắp mọi miền và phản đối chính sách khủng bố, đàn áp đẫm máu của thực dân Pháp.

Chiếc trống của dòng họ Vi được dùng làm hiệu lệnh thúc dục, cổ vũ đồng bào các dân tộc ở Môn Sơn - Mường Quạ vùng lên tranh đấu…

Cùng với chiếc trống, một số vật dụng khác như chiêng, thanh la, mõ… đã trở thành vũ khí đặc biệt để uy hiếp kẻ thù, cổ vũ cho phong trào đấu tranh của nhân dân trong phong trào cách mạng 1930-1931. Các hiện vật này cũng được lưu giữ tại Bảo tàng.

“

Bảo tàng hiện đang lưu giữ hàng chục nghìn hiện vật, tư liệu liên quan đến các phong trào cách mạng. Trong đó, bộ sưu tập cờ Đảng, trống dùng trong các cuộc mít tinh, biểu tình đấu tranh cách mạng có giá trị đặc biệt, minh chứng cho tinh thần anh dũng, quả cảm của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng”.

Bà Lê Thị Thu Hiền - Quyền Giám đốc Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh

Công Kiên