Thời gian qua, nhằm hạn chế các hành vi gian lận, trục lợi quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố chủ động, quyết liệt triển khai các giải pháp phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế.
Nhiều hành vi vi phạm đã được phát hiện và xử lý kịp thời; nhiều nội dung vướng mắc đã được Bảo hiểm xã hội Việt Nam giải quyết hoặc tổng hợp, báo cáo, đề xuất các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết.
Gần đây, cơ quan Bảo hiểm xã hội và cơ quan chức năng có liên quan đã phát hiện, xử lý một số vụ việc vi phạm trong lĩnh vực Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế ở một số địa phương, cụ thể như sau:
Về lạm dụng, trục lợi quỹ ốm đau, thai sản
Người lao động trục lợi quỹ Bảo hiểm xã hội thông qua việc sử dụng Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội giả hoặc được các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cấp không đúng quy định để thanh toán chế độ bảo hiểm xã hội. Qua đó, cơ sở khám, chữa bệnh cũng trục lợi quỹ Bảo hiểm y tế bằng việc quyết toán công khám, tiền thuốc, dịch vụ kỹ thuật... từ thẻ Bảo hiểm y tế của người mua Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội.
Điển hình như vụ việc tại các Phòng khám đa khoa tư nhân ở Đồng Nai (đã khởi tố); tại Trạm Y tế phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam (Công an tỉnh Hà Nam đang xác minh)...
Ngoài ra, nhằm trục lợi quỹ Bảo hiểm xã hội, người sử dụng lao động đề nghị giải quyết hưởng chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe đối với người lao động đang trong thời gian đi làm hưởng lương, nghỉ phép, nghỉ không lương, nghỉ việc riêng, điều trị tai nạn lao động… Hoặc, người sử dụng lao động và người lao động thỏa thuận với nhau chỉ đóng 06 tháng bảo hiểm xã hội hoặc tăng mức đóng bảo hiểm xã hội cao bất thường trong thời gian 06 tháng trước khi sinh con để hưởng trợ cấp thai sản...
Trục lợi hưởng bảo hiểm xã hội một lần dưới hình thức ủy quyền
Lợi dụng nhu cầu cấp thiết của người lao động muốn nhận tiền bảo hiểm xã hội một lần sớm để trang trải khó khăn trước mắt, mặt khác, quy định hiện hành về thủ tục hồ sơ hưởng bảo hiểm xã hội một lần rất đơn giản nên một số đối tượng đã tổ chức thu gom sổ Bảo hiểm xã hội của người lao động thông qua hình thức cầm cố, ủy quyền (người lao động sở hữu sổ Bảo hiểm xã hội lập văn bản ủy quyền cho người khác làm thủ tục hưởng bảo hiểm xã hội một lần).
Đây là hành vi mua, bán sổ Bảo hiểm xã hội, không chỉ gây thiệt thòi lớn cho người lao động khi chỉ nhận được 1/3 đến 1/2 giá trị thực của cuốn sổ Bảo hiểm xã hội mà về lâu dài còn tạo sức ép lên hệ thống an sinh xã hội.
Lạm dụng, trục lợi quỹ Bảo hiểm thất nghiệp
Trong thời gian đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động có việc làm (người lao động đã ký Hợp đồng lao động chính thức với đơn vị sử dụng lao động) nhưng lại không khai báo với Trung tâm Giới thiệu việc làm. Sau khi hết thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động lập hồ sơ đề nghị cơ quan Bảo hiểm xã hội truy đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho khoảng thời gian này.
Lạm dụng, trục lợi quỹ Bảo hiểm y tế
Nhân viên cơ sở y tế sử dụng thẻ bảo hiểm y tế của người nhà hoặc lấy mã thẻ của người bệnh bảo hiểm y tế đã đến khám trước đó để lập hồ sơ chứng từ đề nghị thanh toán chi phí; móc nối với đối tượng “cò” lập hồ sơ bệnh án khống cho người tham gia bảo hiểm nhân thọ để vừa trục lợi bảo hiểm nhân thọ, vừa trục lợi bảo hiểm y tế (như vụ việc xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa Thái An, Bệnh viện Trường đại học Y khoa Vinh, Nghệ An).
Bên cạnh đó, một số hình thức lạm dụng, trục lợi quỹ Bảo hiểm y tế khác như: Cơ sở khám, chữa bệnh thống kê, thanh toán dịch vụ kỹ thuật không đúng quy định; thống kê đề nghị thanh toán nhiều hơn số lượng thuốc thực tế sử dụng; sử dụng thuốc không phù hợp với chẩn đoán bệnh; tổ chức thu gom người có thẻ bảo hiểm y tế để cung ứng dịch vụ y tế không cần thiết, gây lãng phí quỹ Bảo hiểm y tế…
Về phía người bệnh, người bệnh mượn thẻ bảo hiểm y tế của người khác để đi khám, chữa bệnh hoặc sử dụng thẻ bảo hiểm y tế đi khám, chữa bệnh nhiều lần để lấy thuốc sử dụng không vì mục đích điều trị cho bản thân…
Trước thực trạng trên, nhằm đẩy mạnh việc phòng, chống, ngăn chặn lạm dụng, trục lợi quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thường xuyên, chủ động nắm bắt tình hình và có các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn Bảo hiểm xã hội địa phương tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành, đặc biệt là cơ quan điều tra để kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm. Tuy nhiên, khi phát hiện các hành vi nói trên, ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam mới chỉ dừng lại ở hướng xử lý là thu hồi hoặc kiến nghị các cơ quan chức năng có thẩm quyền giải quyết. Các giải pháp ngành triển khai mới chỉ mang tính tình thế, chưa thực sự có công cụ đủ mạnh để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và răn đe các tổ chức, cá nhân có hành vi lạm dụng, trục lợi.
Để góp phần giải quyết tình trạng này, bên cạnh sự nỗ lực của ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam, rất cần có sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc phòng, chống, ngăn chặn lạm dụng, trục lợi quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế.
Theo đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề nghị Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tiếp tục quan tâm, tăng cường công tác thanh tra đối với các đơn vị chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế…; phối hợp với cơ quan Bảo hiểm xã hội đẩy mạnh rà soát, chia sẻ dữ liệu nhằm ngăn chặn tình trạng người lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp không đúng quy định và thu hồi số tiền hưởng về quỹ Bảo hiểm thất nghiệp…
Với Bộ Y tế, tăng cường chỉ đạo trong công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện công tác khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế và thanh toán chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế; xử lý kịp thời các hành vi vi phạm do gian lận bảo hiểm y tế của cơ sở khám, chữa bệnh và người bệnh…
Với UBND các tỉnh, thành phố, chỉ đạo các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn trong việc chấp hành pháp luật về Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế, nắm bắt tình hình “sức khỏe” của doanh nghiệp để có cảnh báo kịp thời. Đồng thời, chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan tích cực vào cuộc, phối hợp chặt chẽ với cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh đẩy mạnh: tuyên truyền, phổ biến pháp luật về Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế; thanh tra, kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn, trong đó chú trọng thanh tra, kiểm tra những đơn vị có dấu hiệu vi phạm trong việc thu đóng, giải quyết hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp; nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác thanh tra, kiểm tra liên ngành; theo dõi, phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế để đảm bảo kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia./.
