Tăng thuế đối với thuốc lá mang lại nhiều lợi ích

Giá thuốc lá ở Việt Nam đang rẻ nhất thế giới. Ảnh: Internet

Giá thuốc lá của Việt Nam thuộc rẻ nhất trên thế giới

Giá thuốc lá hiện nay ở Việt Nam thuộc loại khá rẻ. Một bao thuốc lá rẻ khoảng 8.000 – 10.000 đồng. Người nào hút thuốc xịn hơn thì bao thuốc cũng có giá khoảng 20.000 đồng. Giá thuốc lá đôi khi còn rẻ hơn ổ bánh mì thịt. Nhiều người sẵn sàng nhịn ổ bánh mì để có gói thuốc. So với các nước khác trong khu vực Đông Nam Á thì thuế và giá thuốc lá của Việt Nam thuộc loại rẻ và thấp nhất trên thế giới.

Có 2 lý do khiến giá thuốc lá ở Việt Nam rẻ hơn các nước trên thế giới:

Thứ nhất là chúng ta đang thu thuế thuốc lá theo tỷ lệ phần trăm giá xuất xưởng. Tuy nhiên vấn đề ở đây là rất khó định giá trị thật của giá xuất xưởng. Nhà sản xuất sẽ có khuynh hướng tạo giá thấp để phải đóng thuế thấp. Do đó khi quy đổi sang giá bán lẻ thuốc lá thì thuế thuốc lá (đã có thuế tiêu thụ đặc biệt và VAT) chỉ chiếm 35% giá bán lẻ. Mức này thấp hơn nhiều so với trung bình của thế giới là 56%. Và khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới thì tỷ lệ thuế thuốc lá nên chiếm bằng hoặc hơn 70% giá bán lẻ thuốc lá.

Thứ hai, thuế thuốc lá có tăng trong những năm qua làm giá bán lẻ có tăng nhưng giá thuốc tăng không kịp so với sự gia tăng gấp 4,7 lần trong khi giá thuốc chỉ tăng 22 lần. Nói rõ hơn năm 2005, chúng ta bỏ ra 9% thu nhập của mình để mua 100 gói thuốc lá Vinataba thì năm 2006, chúng ta chỉ cần bỏ ra 4% thu nhập của mình. Như vậy giá thuốc đang ngày càng rẻ đi so với sự tăng thu nhập trung bình của người Việt Nam.

Hai lý do này khiến giá thuốc lá của Việt Nam thuộc rẻ nhất trên thế giới. Do đó Bộ Y tế đang đề xuất tăng thuế thuốc lá bằng một khoản tiền thuế cố định trên mỗi đơn vị của sản phẩm. Cụ thể là thuế sẽ tăng lên ở mức 2.000 đồng hoặc 5.000 đồng trên một gói thuốc lá từ năm 2020.

Tăng thuế thuốc lá mang lại nhiều lợi ích

Tăng thuế thuốc lá làm giảm người hút thuốc lá và tăng ngân sách cho Nhà nước. Ảnh: Internet

Quan điểm này chưa đúng, vì: Năm 2015, chúng ta đã bỏ ra 31.000 tỷ đồng để mua thuốc lá. Bên cạnh đó, chúng ta phải bỏ ra thêm 24.000 tỷ đồng mỗi năm để chi cho việc điều trị bệnh, tổn thất do mất khả năng lao động, do chết sớm do hút thuốc lá gây ra. Như vậy nếu không giảm được tỷ lệ người hút thuốc lá, giảm số lượng tiêu thụ thuốc lá thì chúng ta bị tổn thất khoảng 55.000 tỷ đồng mỗi năm trong khi thuế thu được từ ngành công nghiệp thuốc lá chỉ bằng 1/3 số tiền chúng ta bị tổn thất.

Và kinh nghiệm từ nhiều nước trên thế giới trong đó có 2 nước láng giềng là Philipnes và Thái Lan cho thấy tăng thuế thuốc lá sẽ làm giảm số người hút thuốc lá vì họ phải cân nhắc đến túi tiền của mình. Và điều quan trọng hơn là nó sẽ giúp ngăn ngừa một số người bắt đầu hút thuốc, đặc biệt là nhóm thanh thiếu niên. Nhiều nghiên cứu cho thấy giá thuốc lá tăng 10% thì tỷ lệ hút thuốc lá ở nhóm vị thành niên giảm xuống 10% hoặc cao hơn.

Để giảm tiêu dùng thuốc lá thì cần tăng thuế thuốc lá cao hơn mức tăng thu nhập. Như vậy khi mua gói thuốc thì mọi người sẽ phải cân nhắc hơn. Do đó mà thuế thuốc lá phải tăng đều qua các năm để theo kịp của người dân chúng ta. Việt Nam mới tăng thuế thuốc lá có 3 lần vào các năm 2006, 2008, 2016 nên hiện nay giá thuốc lá đang rẻ hơn so với mức thu nhập của chúng ta. Giảm người hút, giảm số thuốc lá được tiêu thụ, giảm bệnh tật liên quan đến thuốc lá. Cuối cùng nó sẽ làm giảm các tổn thất nói trên.

Tăng thuế thuốc lá sẽ có 2 lợi ích đã được thế giới chứng minh: Làm giảm người hút thuốc lá, ngăn ngừa trẻ vị thành niên bắt đầu hút thuốc, giảm chi phí hao tốn do các bệnh tật và tử vong liên quan đến thuốc lá; Làm tăng nguồn thu ngân sách nhà nước.