Thế giới nín thở chờ đợi chủ nhân Nobel Hòa bình 2025

Tên của người đoạt giải Nobel Hòa bình 2025 sẽ được xướng lên vào hôm nay (10/10), trong bối cảnh cả thế giới dõi theo chiến dịch vận động kéo dài nhiều tháng của Tổng thống Mỹ Donald Trump để giành được giải thưởng được cho là danh giá nhất hành tinh.

Ông Trump đã không ít lần công khai bày tỏ mong muốn giành được giải thưởng này, nối gót 4 người tiền nhiệm của ông là Barack Obama (2009), Jimmy Carter (2002), Woodrow Wilson (1919) và Theodore Roosevelt (1906).

Tuy nhiên, khi ông Joergen Watne Frydnes, Chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy, bước ra công bố quyết định vào lúc 11h trưa (giờ địa phương), giới chuyên gia tin rằng khả năng cái tên Donald Trump được vinh danh là rất thấp.

Thỏa thuận Gaza có thể đã "quá muộn"

Một trong những thành tựu nổi bật gần đây của ông Trump là việc công bố đạt được thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin trong giai đoạn đầu của sáng kiến chấm dứt chiến tranh tại Gaza vào hôm 8/10 vừa qua.

Mặc dù vậy, theo nhật báo VG của Na Uy, Ủy ban Nobel đã đưa ra quyết định cuối cùng từ hôm 6/10 - tức trước khi thỏa thuận trên được công bố. Ngay cả khi 5 thành viên của ủy ban biết về thỏa thuận này, họ cũng khó có thể vội vàng thay đổi một quyết định đã được cân nhắc kỹ lưỡng trong nhiều tháng.

Các nhà quan sát giàu kinh nghiệm về giải Nobel cho rằng, một chiến thắng cho ông Trump là điều khó xảy ra. Họ chỉ ra những nỗ lực của ông bị cho là nhằm phá vỡ trật tự thế giới quốc tế được thiết lập sau Thế chiến thứ hai - một trật tự mà Ủy ban Nobel luôn trân trọng.

Bà Nina Graeger, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo, nhận định việc ông Trump rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015, cùng với các cuộc chiến thương mại, là đi ngược lại tinh thần trong di chúc của Alfred Nobel.

"Di chúc của Alfred Nobel nhấn mạnh ba lĩnh vực: Trung gian hòa bình, thúc đẩy giải trừ quân bị và tăng cường hợp tác quốc tế", bà Graeger phân tích.

Những ứng cử viên tiềm năng khác là ai?

Thay vì một nhân vật gây tranh cãi, giới quan sát cho rằng Ủy ban có thể sẽ vinh danh các tổ chức hoặc cá nhân có đóng góp thầm lặng nhưng to lớn, chẳng hạn như: Mạng lưới tình nguyện viên Phòng Phản ứng Khẩn cấp của Sudan; Các cơ quan của Liên hợp quốc như UNHCR, UNICEF hay Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ); Các tổ chức nhân đạo như Hội Chữ thập đỏ hoặc bác sĩ không biên giới.

Một khả năng khác là giải thưởng năm nay sẽ tôn vinh giới nhà báo, sau 1 năm có số lượng nhà báo thiệt mạng khi tác nghiệp cao kỷ lục, phần lớn là ở Gaza. Trong trường hợp này, Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) hoặc Phóng viên không biên giới (RSF) là những ứng cử viên sáng giá.

Quy trình xét duyệt nghiêm ngặt

Theo quy trình, các đề cử cho giải thưởng phải được gửi đến Ủy ban trước ngày 31/1. Các thành viên ủy ban cũng có thể tự đề cử nhưng phải thực hiện trước cuộc họp đầu tiên vào tháng 2.

Sau đó, Ủy ban sẽ họp khoảng 1 lần mỗi tháng. Quyết định cuối cùng thường được đưa ra vào tháng 8 hoặc tháng 9, nhưng năm nay có vẻ muộn hơn.

Ông Frydnes, người đứng đầu Ủy ban Nobel, chia sẻ với Reuters: "Chính trị gia nào cũng muốn giành giải Nobel Hòa bình... Chúng tôi ghi nhận sự quan tâm từ khắp nơi trên thế giới, nhưng ngoài điều đó ra, chúng tôi vẫn làm việc theo cách của mình như mọi khi".