Không chỉ nổi tiếng khắp thế giới về tài năng toán học, Grigori Perelman còn gây chú ý hơn nữa khi từ chối hàng loạt giải thưởng danh giá thế giới. Ông nói đã có đủ tất cả những gì mình muốn, không quan tâm đến tiền bạc hay danh vọng.
Perelman Grigori. Ảnh: Wikippeia.
Nhân dịp nhà toán học nổi tiếng người Nga-Grigori Perelman tròn 47 tuổi, Science Daily, trang tin chuyên về khoa học uy tín của Mỹ, có bài đặc biệt ôn lại thân thế và sự nghiệp của một cá nhân tài năng, vốn nổi danh với công chúng khắp thế giới qua bản tính “lập dị”.
Chào đời 13/6/1966 tại Leningrad, ngày nay là Saint Petersburg trong một gia đình gốc Do Thái, với tên khai sinh đầy đủ là Grigori Yakovlevich Perelman. Cha ông di cư về Israel từ lâu, còn mẹ ông tên Liuba Leibovna làm nghề giáo viên dạy toán tại một trường dạy nghề, bà cũng là người nhen nhúm tình yêu toán học cho cậu con trai độc nhất từ thuở thiếu thời.
Lớp 5, cậu bé G. Perelman bắt đầu tham gia các buổi sinh hoạt chuyên đề tại Trung tâm Toán học ở Cung Thiếu nhi Leningrad. Trung tâm này do chuyên gia đầu ngành của bộ môn khoa học tự nhiên là giáo sư Sergei Rukshin sáng lập.
Lớp 9, Perelman chuyển sang Trường trung học số 239 chuyên về toán lý ở ngoại ô thành phố. Năm 16 tuổi, G. Perelman là một trong 6 thành viên thuộc đội tuyển Liên Xô tham dự cuộc thi Olympic toán quốc tế (IMO) lần thứ 23 tổ chức tại Budapest, Hungary, và giành huy chương vàng với điểm số tuyệt đối 40/40.
Trở về nước, Perelman được đặc cách vào học trường Đại học Tổng hợp quốc gia Leningrad (LGU). Với thành tích học tập xuất sắc, chàng tân cử nhân đã nhận học bổng toàn phần mang tên Lenin để chuyển lên ngạch nghiên cứu sinh.
Sau khi tốt nghiệp với tấm bằng phó tiến sĩ khoa toán cơ của LGU, chuyên về lĩnh vực nghiên cứu hình dáng các vật thể trong không gian, Perelman làm việc tại phân nhánh Leningrad, thuộc Viện Toán học cao cấp Steklov (LOMI, nay là PDMI) lừng danh.
Năm 1991, Perelman nhận giải thưởng của Hội Toán học trẻ Leningrad với những đóng góp trong lĩnh vực nghiên cứu chuyên môn, đây cũng là phần thưởng duy nhất trong đời mà Perelman "chịu nhận".
Tiếp đó, ông được mời đi thuyết trình bản luận án độc đáo tại nhiều trường đại học danh tiếng hàng đầu nước Mỹ, nhưng ông lại khước từ lời mời ở lại giảng dạy lâu dài. Perelman trở về quê hương và tiếp tục làm việc ở LOMI cùng niềm đam mê nghiên cứu cháy bỏng.
Năm 2006, Perelman được trao giải thưởng của Hiệp hội Toán học châu Âu (EMS) cho các nhà toán học trẻ, nhưng ông một mực từ chối nhận. Đúng một thập niên sau, Liên minh Toán học Quốc tế (IMU), trụ sở tại Berlin, Đức quyết định trao Huy chương Fields, phần thưởng cao quý mệnh danh là "giải Nobel toán học" cho Perelman, nhưng ông đã khước từ việc đến Madrid, Tây Ban Nha, nơi diễn ra kỳ hội nghị của IMU để nhận giải.
Tên tuổi của G. Perelman được cả thế giới biết tới như một thiên tài lỗi lạc khi vào dịp tổng kết năm 2007 tạp chí học thuật hàng đầu Sience đã tôn vinh danh hiệu "Breakthrough of the Year" (Khám phá của năm) cho Perelman, qua kỳ tích đã chứng minh được giả thuyết hình học của Thurston, tạo tiền đề cho việc khám phá Giả thuyết Poincare. Đây là lần đầu tiên trong hơn một thế kỷ tồn tại của mình, tạp chí Sience mới phong danh hiệu này cho lĩnh vực toán học.
Giả thuyết Poincare hay còn gọi là công thức hình thể của vũ trụ, được nhà toán học gạo cội người Pháp Jules Henri Poincare (1854-1912) nêu ra vào năm 1904, là một trong những mệnh đề toán học hóc búa nhất suốt một thế kỷ qua chưa ai giải được.
Đến đầu năm 2010, Viện Toán học Clay (CMI), một tổ chức phi lợi nhuận lừng danh, trụ sở ở thành phố Cambridge, tiểu bang Massachusetts, Mỹ quyết định trao giải thưởng Thiên niên kỷ cho nhà toán học Perelman, vì ông đã chứng minh được giả thuyết Poincar kèm phần thưởng là một triệu USD. Nhưng cũng như hai giải thưởng quốc tế trước, lần này ông vẫn khăng khăng cự tuyệt cho dù đại diện Viện Clay đề nghị đích thân đến tận nhà trao giải cho Perelman.
Lý giải việc từ chối giải thưởng mang tầm vóc thiên niên kỷ được "kẻ lập dị" nói qua khe cửa căn hộ khiêm nhường, nơi ông đang sống cùng bà mẹ già tại quận Kupchino, khi báo giới địa phương đổ đến phỏng vấn trước quyết định quá bất ngờ của một con người khác thường: "Tôi đã có tất cả những gì mình muốn, nên không quan tâm đến tiền bạc hay danh vọng".
Còn giới đồng nghiệp tại PDMI cho biết, Perelman đã lặng lẽ rời viện, chuyển sang "ở ẩn" và nghiên cứu tại gia. "Anh ấy đôi khi có vẻ hơi khùng khùng, nhưng đó là hiện tượng thường thấy ở những nhà khoa học đầy tài năng", Viện phó PDMI Sergei Novikov, người từng làm việc lâu năm bên cạnh Perelman nói.
Nhật báo The Daily Telegraph của Anh năm 2007 đã xếp nhà toán học tài ba Perelman đứng thứ 9 trong bản danh sách "100 thiên tài đương đại còn sống".
Theo An ninh thế giới - TH
