TikTok đang trở thành 'ổ' phát tán thông tin sai lệch về sức khỏe tâm thần

Một nghiên cứu mới đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng lạm dụng ngôn ngữ trị liệu trên mạng xã hội, đặc biệt là TikTok. Nền tảng này đang chứng kiến sự bùng nổ của các video chia sẻ “mẹo cải thiện sức khỏe tâm thần”, nhưng nhiều nội dung trong số đó lại là những tuyên bố sai lệch, thiếu căn cứ khoa học, thậm chí gây nguy hiểm cho người xem.

Một số lời khuyên lan truyền trên TikTok có thể gây sốc vì mức độ phi lý. Ví dụ, một video gợi ý rằng việc ăn một quả cam khi đang tắm có thể giúp giảm lo âu, đây là một tuyên bố hoàn toàn không có cơ sở khoa học.

Một video khác lại chẩn đoán các phản ứng cảm xúc bình thường như buồn bã hay cáu gắt là dấu hiệu của rối loạn nhân cách ranh giới hoặc do từng bị lạm dụng. Những nội dung như vậy không chỉ gây hiểu nhầm, mà còn góp phần làm lu mờ ranh giới giữa biểu hiện tâm lý thông thường và các rối loạn cần điều trị y tế nghiêm túc.

Đáng lo ngại hơn, phần lớn các video trong xu hướng này quảng bá các loại thực phẩm chức năng như nghệ tây hay húng quế là “liệu pháp tự nhiên” để chống lại lo âu, dù hiện chưa có bằng chứng khoa học đủ mạnh nào xác nhận hiệu quả của chúng trong điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần.

Để kiểm chứng quy mô và mức độ lan rộng của vấn đề, The Guardian đã phân tích 100 video phổ biến nhất gắn thẻ #mentalhealthtips trên TikTok, và chia sẻ các nội dung này với các chuyên gia tâm thần học.

Kết quả cho thấy 52 trong số 100 video chứa ít nhất một thông tin sai lệch, và nhiều video khác đưa ra những lời khuyên mơ hồ, không hữu ích hoặc không phù hợp với các tình huống tâm lý cụ thể.

David Okai, Bác sĩ chuyên khoa thần kinh và nhà nghiên cứu y học tâm lý tại Đại học danh tiếng King's College London (Vương quốc Anh) nhận định rằng, phần lớn những lời khuyên trên TikTok được xây dựng dựa trên kinh nghiệm cá nhân hạn chế và bằng chứng giai thoại, thay vì nghiên cứu lâm sàng nghiêm túc.

Bác sĩ David Okai cảnh báo: “Những video ngắn gọn, bắt mắt thường có xu hướng đơn giản hóa quá mức thực tế phức tạp của quá trình trị liệu chuyên nghiệp”.

Các chuyên gia y tế và một số nghị sĩ Anh hiện đang kêu gọi chính phủ can thiệp để bảo vệ người dùng, đặc biệt là giới trẻ, khỏi làn sóng thông tin sai lệch có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm thần, thậm chí là tính mạng của họ.

Về phía mình, TikTok phủ nhận cáo buộc buông lỏng kiểm soát, khẳng định rằng nền tảng này đã và đang nỗ lực hạn chế tác hại từ các nội dung sai lệch. Trong phản hồi gửi đến The Guardian, TikTok cho biết họ sẽ gỡ bỏ bất kỳ video nào cản trở người dùng tìm kiếm hỗ trợ y tế chuyên nghiệp hoặc quảng bá các phương pháp điều trị nguy hiểm.

Nền tảng này cũng cho biết người dùng tại Anh được chuyển hướng đến các nguồn tài nguyên đáng tin cậy từ Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) khi tìm kiếm thông tin về sức khỏe tâm thần.

Một người phát ngôn của TikTok tuyên bố: “TikTok là nơi hàng triệu người chia sẻ hành trình sức khỏe tâm thần đích thực và tìm thấy cộng đồng hỗ trợ. Tuy nhiên, nghiên cứu này có những hạn chế rõ ràng về phương pháp và có thể làm tổn hại đến quyền tự do thể hiện của người dùng”.

Dù vậy, chính phủ Anh dường như không muốn tiếp tục đặt niềm tin hoàn toàn vào các nền tảng công nghệ. Với việc Đạo luật An toàn trực tuyến (Online Safety Act) chính thức có hiệu lực, các công ty công nghệ giờ đây phải chịu trách nhiệm pháp lý trong việc xử lý nội dung gây hại hoặc gây hiểu lầm, đặc biệt nếu nội dung đó có thể gây hại cho trẻ em.

Cơ quan quản lý truyền thông Anh, Ofcom, cũng đang siết chặt các tiêu chuẩn kiểm duyệt. Một bộ quy tắc mới sẽ được áp dụng từ ngày 25 tháng 7 năm 2025, bắt buộc các nền tảng xã hội, công cụ tìm kiếm và trò chơi trực tuyến phải triển khai các biện pháp bảo vệ người dùng trẻ tuổi khỏi các nội dung cực đoan, bao gồm thông tin liên quan đến tự tử, tự làm hại bản thân, rối loạn ăn uống và nội dung khiêu dâm.

Trong bối cảnh mạng xã hội ngày càng trở thành nguồn thông tin đầu tiên của giới trẻ về sức khỏe tâm thần, câu hỏi đặt ra không chỉ là ai đang nói mà là làm thế nào để đảm bảo những điều họ nói không làm tổn thương người nghe.