Truyền thống "đất học"

(Baonghean) - Vùng quê Thanh Chương sơn thủy hữu tình. Người Thanh Chương nghèo nhưng luôn coi trọng sự học. Với ý chí khổ học, quyết học nên có nhiều người đỗđạt cao. Từ xưa đến nay, Thanh Chương luôn được coi là "đất học".

Có nhiều cách để thoát khỏi cái nghèo, cái khó, nhưng cách bền vững, vinh quangnhất là sự học, học để vươn lên, để thay đổi số phận... Đó đã trở thành cái lẽ tự nhiên, bồi đắp thành truyền thống, trở thành đạo học của con em Thanh Chương. Những học sinh giỏi Quốc gia như: Giản Tư Chương, Nguyễn Gia Hà, Nguyễn Thị Thu Hiền; những thủ khoa đại học Nguyễn Thị Hiệp, Nguyễn Văn Chung - Thủ khoa Đại học; đặc biệt những học sinh giỏi Quốc tế như: Phạm Hồng Tiệp (Thanh Tiên), Trương Bá Tú (Thanh Liên), Nguyễn Cảnh Toàn (Phong Thịnh) đã làm rạng danh dòng họ, mang lại niềm tự hào cho gia đình và tiếng thơm cho quê hương.

Hội Khuyến học tỉnh tặng Quỹ Khuyến học cho Hội Khuyến học huyện
Thanh Chương.

Kỳ thi đại học 2006 - 2007, em Nguyễn Thị Hiệp (Thanh Lương) giành ngôi Thủ khoa Học viện Quân y với 3 điểm 10. Sinh ra trong một gia đình có tới 6 anh chị em, cha mẹđều làm nông nghiệp. Nhà Hiệp nghèo nên các anh chị của Hiệp đều phải nghỉ học giữa chừng làm thuê kiếm sống. Con thứ 4 trong gia đình, bố mẹ gồng lưng nuôi Hiệp và 2 em ăn học, thiếu thốn đủ bề. Nhưng trước sự ham học và ý chí phấn đấu vươn lên của con gái khiến cả gia đình không nỡ bắt em phải nghỉ học. Một buổi đến trường, một buổi lam lũ trên đồng ruộng, không học thêm, không lò luyện, tranh thủ học vào giờ ra chơi, vào những đêm khuya khi đã hoàn tất việc nhà. Vậy nhưng, kỳ thi đại học năm đó, Hiệp đạt 5 điểm 10 khi thi vào hai trường Học viện Quân y và Đại học Nông nghiệp I Hà Nội.

Đó là em Nguyễn Cảnh Toàn (Phong Thịnh), bố mất vì bạo bệnh, mẹ là cô giáo làng một mình nuôi hai con ăn học. Nhà vốn đã nghèo nay lại thêm khó. Vậy nhưng, với ý chí vượt lên hoàn cảnh, trong quá trình học tập tại Trường Phan Bội Châu, Toàn vẫn giành vị trí quán quân trong lớp. Năm 2010, Toàn đạt giải Nhất quốc gia môn Tin học, giải Khuyến khích Quốc tế.

Ở Thanh Chương không thiếu những gương sáng hiếu học như Hiệp, Toàn hay những cái tên nêu trên. Các em đã làm rạng danh, tô thắm thêm truyền thống hiếu học cho mảnh đất Thanh Chương. Kết thúc năm học 2010 - 2011, tỷ lệ học sinh đậu tốt nghiệp THPT đạt trên 98%; có 97 học sinh giỏi tỉnh các cấp; hàng chục lượt em được UBND tỉnh tặng Bằng khen có thành tích cao trong kỳ thi ĐH, CĐ...

Để phát huy truyền thống hiếu học, người Thanh Chương cũng biết cách thể hiện tinh thần trọng học của mình. Trung bình mỗi năm Quỹ Khuyến học của huyện vận động được khoảng 500 - 700 triệu đồng, trao thưởng cho hàng trăm lượt học sinh nghèo vượt khó học giỏi; hỗ trợ học bổng cho học sinh khó khăn. Đặc biệt, phong trào xây dựng "gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học" ở Thanh Chương phát triển mạnh.

Hiện toàn huyện có trên 450 dòng họ thành lập Ban Khuyến học dòng họ và xây dựng Quỹ Khuyến học, khuyến tài. Có nhiều dòng họ có Quỹ Khuyến học từ hàng chục triệu đồng đến hàng trăm triệu đồng như: Dòng họ Trần Đình xã Thanh Mỹ; dòng họ Trần Hưng xã Thanh Văn; dòng họ Nguyễn Duy xã Thanh Lương... Có nhiều dòng họ có hàng trăm con cháu tốt nghiệp ĐH, nhiều người có học hàm, học vị cao, tiêu biểu như dòng họ Nguyễn Sỹ, làng Tú Viên, xã Thanh Lương; dòng họ Trần Đình xã Đồng Văn... Nhiều gia đình dù cuộc sống nghèo khó nhưng vẫn quyết "dù đói ăn nhưng không để con đói chữ" vay mượn đầu tư cho con ăn học đến cùng, có nhiều nhà có đến 3 - 4 con tốt nghiệp đại học. Trong 5 năm (2006 - 2011) toàn huyện có 532 lượt dòng họ khuyến học giỏi cấp cơ sở; 3,5 vạn lượt GĐHH cấp cơ sở; 127 lượt gia đình, 77 lượt dòng họđược suy tôn dòng họ khuyến học cấp huyện.

Ông Trần Đình Khảng - Chủ tịch Hội Khuyến học huyện cho biết: "Chăm lo, vun vén, khuyên dạy con cháu có khát vọng lập thân bằng sự học. Chăm lo cho việc học của con em ở vùng quê này không chỉ có gia đình mà cả họ tộc, doanh nghiệp, xã hội... cùng tham gia. Nhiều thế hệđi trước thành đạt rất quan tâm đến việc học của thế hệ sau bằng cách tích cực ủng hộ cho Quỹ Khuyến học của huyện.

Tiêu biểu nhưông Võ Hồng - Chủ tịch Tổng Công ty Bến Thành Maxcơva, Nguyễn Cảnh Hồng - Tổng Giám đốc Eurowindow, Nguyễn Minh Hồng - Giám đốc Trung tâm ứng dụng các tiến bộ Y học Việt Nam... đã tài trợ hàng tỷđồng để huyện xây dựng trường, mua sắm trang thiết bị dạy học và tặng học bổng cho học sinh nghèo".

Cứ thế, thế hệ nối tiếp thế hệ, suối nguồn khuyến học, tinh thần hiếu học của người dân Thanh Chương cứ thế chảy mãi, chảy mãi thành truyền thống tốt đẹp, tạo nên nét văn hiến rất riêng cho miền đất học này.

Duy Nam