Rất nhiều người uống trà lạnh, ăn canh đậu phụ… để giảm nóng. Tuy nhiên, chủ nhiệm khoa Y, ĐH Trung Sơn, PGS. Lý Kiện Quân cho biết, cách giảm nóng như thế không khoa học, trà lạnh cũng là một dạng thuốc, không phải bất cứ ai đều có thể uống.
Trong ánh nắng gay gắt của mùa hè, rất nhiều người cảm thấy “ nhiệt” trong cơ thể, cũng nóng lên, táo bón, viêm họng, mất ngủ, mọc mụn... đều có thể đến bất cứ lúc nào.
Giải pháp hư nhiệt, thực nhiệt khác nhau
Phó giáo sư Lý Kiện Quân cho rằng, trong Đông y, “nhiệt” có 3 ý nghĩa:
1. Duy trì động lực hoạt động sinh lý bình thường của con người, gọi là “ ít nhiệt”, là năng lượng sau khi sinh dục phát triển của đời sau, tức là hoạt lực tính mạng.
2. Nhiệt quá nhiều, tiêu hao dịch nước của cơ thể, tiêu hao chính khí, gọi là “ nhiều nhiệt”,
là nhiệt của bệnh lý.
3. Chỉ nhân tố gây đến bệnh từ bên ngoài, ví dụ như y học thường hay nói đó là “ tà nhiệt”.
Theo học thuyết ngũ tạng để phân, “nhiệt” có thể phân thành tim nhiệt, dạ dày nhiệt, gan nhiệt, phổi nhiệt, thận nhiệt. Bất luận là loại nhiệt nào đều có phân biệt hư, thật, ví dụ như “tim nhiệt”, hư nhiệt biểu hiện ở chỗ nóng ở nhiệt độ thấp, mồ hôi trộm, tâm trạng buồn chán, khô miệng; thực nhiệt lại biểu hiện là viêm họng tái phát đi tái phát lại, khô miệng, nước tiểu ít có màu đỏ, tâm trạng dễ tức giận. Còn ví dụ như “dạ dày nhiệt”, hư nhiệt biểu hiện ở chỗ dạ dày thỉnh thoảng đau nhói, không muốn ăn, táo bón, chướng bụng, lưỡi đỏ. Thật nhiệt biểu hiện bụng trên khó chịu, miệng khô miệng đắng, đại tiện khô, cứng.
4 nhóm người không nên uống trà lạnh
Người có thể chất yếu: Xã hội công nghiệp đã làm thay đổi phương pháp lao động của chúng ta, rất nhiều người thời gian dài ngồi văn phòng đối diện với máy tính, cường độ lao động thể lực và hoạt động ngoài trời đều ít đi so với trước đây, công năng thúc đẩy của dương khí không được tập luyện, thể chất khác hẳn với người ở thời đại trước đây.
Ngoài ra, sử dụng nhiều điều hòa làm cho cơ thể cũng yếu đi, làm cho dương khí trong cơ thể tăng lên và bộc phát thiếu lực. Vì vậy, thể chất của nhiều người quá độ hư dương, đến mức không thể tiếp nhận đại lượng chất kích thích hàn lạnh vào trong cơ thể. Nếu thường xuyên xuất hiện chứng sợ lạnh, tứ chi phát lạnh, sắc mặt trắng xanh, đại tiện ít, tiểu tiện
lâu, những người này mùa hè uống trà lạnh để giảm thấp nhiệt đều không thích hợp.
Người khổ vào mùa hè: Khổ vào mùa hè tức là chỉ nhiệt độ mùa hè sau khi tăng cao, cơ thể xuất hiện cảm giác không muốn ăn uống, cơ thể thiếu lực, tinh thần hiếm khi hưng phấn.
Người khổ vào mùa hè chức năng thúc đẩy vận động của dương khí tỳ, dạu dày khá yếu, thực phẩm dung nạp vào ít, từ đó sức đề kháng cũng yếu đi. Trong mùa hè, mồ hôi bài tiết khá nhiều, còn Đông y thì cho rằng mồ hôi là “dương dịch” của cơ thể, mồ hôi ra nhiều, dương khí cũng theo mồ hôi bài tiết ra ngoài, nếu lúc này lại uống đồ hàn lạnh như trà lạnh thì sẽ tổn thương đến tỳ, dạ dày làm cho tỳ, dạ dày vốn dĩ đã yếu nay lại càng yếu hơn, chính khí tổn hại, không những làm cho chứng bệnh lại càng nặng hơn mà còn do sức đề kháng giảm thấp gây ra nhiều bệnh khác.
Phụ nữ trong thời kỳ “đèn đỏ” và trong giai đoạn sinh nở: Sự ấm áp của tĩnh mạch là để duy trì đường mạch thông suốt, quan trọng hơn là ngăn chặn máu tụ gây tắc nghẽn. Phụ nữ trong thời kỳ đèn đỏ và sau khi sinh cơ thể rất yếu đuối, đặc biệt rất nhạy cảm đối với các chất kích thích lạnh, nóng. Nếu do thời tiết nóng mà không điều tiết uống trà lạnh, chất kích thích lạnh sẽ làm cho lưu thông máu trở nên trì trệ, thậm chí hình thành tụ máu, gây ra đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều, lượng kinh nguyệt ít, nghiêm trọng còn có khả năng gây ra tắc kinh, vô sinh.
Trẻ em và người già: Trẻ em là cơ thể thuần dương, vì vậy rất dễ bị nhiệt. Đương nhiên uống trà lạnh vốn không phải là biện pháp phòng chống trẻ em không bị nhiệt. Bởi vì chức năng điều tiết của tỳ vị, dạ dày của trẻ vẫn ở trong giai đoạn thiết lập và hoàn thiện, đối với chất kích thích hàn lạnh từ bên ngoài không thể kịp thời điều chỉnh và thích ứng, từ đó sẽ ảnh hưởng đến tiêu hóa, hô hấp, sẽ xuất hiện đau bụng, đi ngoài thậm chí ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của trẻ.
Người già do dương khí yếu dần đi, chức năng của các bộ máy trong cơ thể suy thoái dần, đồng thời cũng bởi vì sự kích thích của trà lạnh sẽ xuất hiện các bệnh về hệ thống tiêu hóa hoặc dẫn đến tăng thêm các bệnh mãn tính.
