Bài thơ nổi tiếng bị… khuyết danh?

(Baonghean) - Ai đó đi dọc hai bờ Thạch Hãn của mảnh đất Quảng Trị anh hùng đều thuộc “nằm lòng” câu thơ của nhà báo Lê Bá Dương, một người con xứ Nghệ:

Đò lên Thạch Hãn ơi… chèo nhẹ,
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm.
Có tuổi hai mươi thành sóng nước,
Vỗ yên bờ, mãi mãi ngàn năm…

Tuy vậy, ít ai có thể ngờ được, những câu thơ này được khắc trang trọng trên bia đá bên bờ Bắc sông Thạch Hãn lại không thấy tên tác giả.

Hàng triệu du khách, mỗi lần đi qua bến thả hoa hai bờ Thạch Hãn, đọc xong bài thơ thì đều trào dâng trong tim một cảm xúc bồi hồi, thương cảm. Những câu thơ này đã từng được nhà thơ Giang Nam mô tả là “thơ thần”, vì nó làm rúng động tâm trí người đọc.

Với tôi, kể từ sau lần tham gia chuyến hành hương “Ấm Rừng Đồng Đội” năm 2010, tôi còn mang một niềm hi vọng là chờ đợi sự thay đổi hợp tình, hợp lý để tránh đi thêm một nỗi đau – dù rất nhỏ - nơi bến nước đã đổ quá nhiều máu xương của dân tộc. Vì ngay từ đầu tôi đã hiểu rằng, rất nhiều người sẽ về đây để đại diện cả nước, tri ân các anh hùng liệt sỹ; điều vô lý trên tấm bia khắc bài thơ sẽ được mọi người chú ý và cảm thấy có trách nhiệm quan tâm đến việc này một cách thích hợp.

Tôi đem nỗi niềm vấn đề tác giả câu thơ đặt thành câu hỏi cho bất cứ ai tôi đã gặp ở Quảng Trị thì đều nhận được một cái lắc đầu và câu trả lời: “Không hiểu sao!”. Một vài lãnh đạo địa phương thì trả lời rằng: “Do thơ của Lê Bá Dương đã trở thành thơ của nhân dân(?)”.

Tôi đem câu hỏi của mình hỏi tác giả bài thơ – nhà báo, nhiếp ảnh gia, CCB Lê Bá Dương thì ông nói: “Trước đây, đã có nhiều người hỏi về vấn đề này. Nếu bạn là tôi, bạn nghĩ thế nào về việc này? Tôi xin trả lời với cùng một ý là, đối với tôi, nếu vì đề tên tôi dưới bài thơ của tôi mà thêm một người yêu Quảng Trị thì nên để, còn nếu vì để tên tôi mà làm giảm bớt một hay nhiều người yêu Quảng Trị thì…” ông bỏ lửng câu trả lời của mình. Vốn là một người chỉ biết cặm cụi lo việc ân nghĩa cho đồng đội, đồng bào, ông có lẽ cũng không có thời gian quan tâm lắm đến những gì ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân mình.

Tôi tự mình đi lục lọi, tìm sự giải thích hợp lý cho cả về lý lẫn về tình của việc bài thơ không để tên tác giả.

Nếu xét về lý, Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (Sửa đổi năm 2009) có nêu rõ quyền tác giả và quyền liên quan thì rõ ràng những câu thơ…  khuyết danh kia là một minh chứng của sự vi phạm bản quyền.

Nếu xét về tình, bài thơ chỉ có thể được mọi người dân Quảng Trị nói riêng, hay người dân cả nước nói chung, yêu mến và thuộc lòng, chứ không thể thành… thơ nhân dân được.

Trong suốt gần 40 năm qua, kể từ sau ngày giải phóng, CCB Lê Bá Dương vẫn hàng năm lặn lội ngược xuôi Nam, Bắc để thực hiện các công việc nghĩa tình với đồng đội và đồng bào Quảng Trị. Tới chợ Đông Hà hỏi thì không ai là không biết, mỗi năm đến những ngày lễ kỉ niệm 30/4 (ngày thống nhất đất nước), 1/5 (ngày giải phóng Quảng Trị), 27/7 (ngày Thương binh - Liệt sỹ), Lê Bá Dương đều về đây mua hết hoa, nhang, nến của các o, các chị để thắp và thả sông Thạch Hãn;  thắp nhang, nến ở các nghĩa trang của Quảng Trị để viếng anh linh đồng đội. Việc làm này cũng chính là nguồn gốc của hầu hết các lễ hội, các hoạt động tri ân liệt sỹ và tri ân đồng bào Quảng Trị hàng năm hiện nay.

Đặt câu hỏi về tác giả bốn câu nêu trên cho bất cứ ai ở Quảng Trị cũng có thể nhận được cùng câu trả lời là của Lê Bá Dương với một tình cảm rất chân thành và đặc biệt của người dân dành riêng cho ông, vì ai cũng biết những việc làm kể trên của ông.

Tình cảm của Lê Bá Dương đối với Quảng Trị là vậy, nhưng tại sao người ta lại quên tên tác giả bài thơ của ông khi khắc trên bia đá hai bờ Thạch Hãn?

Ngọc Long

tin mới

Hội thảo khoa học 'Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại'

Hội thảo khoa học 'Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại'

(Baonghean.vn) - Sáng 27/3, tại thủ đô Hà Nội, Học viện Chính trị (Bộ Quốc phòng) phối hợp với Báo Quân đội Nhân dân và Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) tổ chức Hội thảo khoa học: “Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại”.

Lao động may Nghệ An

Đẩy mạnh các giải pháp nâng cao tay nghề cho người lao động, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp

(Baonghean.vn) - Năm 2023, công tác giải quyết việc làm của Nghệ An tiếp tục vượt chỉ tiêu kế hoạch khá cao. Tuy nhiên, việc kết nối cung - cầu về lao động - việc làm giữa doanh nghiệp và người lao động chưa chặt chẽ; mặt bằng trình độ tay nghề người lao động còn thấp...

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

(Baonghean.vn) - Mua hải sản tươi sống ngay khi thuyền vừa cập bến, ghé tay đẩy thuyền cùng ngư dân, dõi mắt nhìn ngư dân nhanh tay gỡ những con cá, con ghẹ trên mắt lưới; thưởng thức món cá nướng thơm lừng ngay bên bếp than nơi bến cá… là những trải nghiệm thú vị của du khách khi đến với Cửa Lò.

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

(Baonghean.vn) - Nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2024), Báo Nghệ An có cuộc trò chuyện với đồng chí Lê Văn Lương - Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

(Baonghean.vn) - “Trước đây, để tìm đến và hỗ trợ cho những hoàn cảnh khó khăn, chúng tôi thường phải về tận các địa phương, nhất là vùng sâu vùng xa. Nhưng bây giờ, chúng tôi chỉ cần đến Bệnh viện Ung bướu Nghệ An, ở đó luôn có những bệnh nhân khổ nhất, những con người cần hỗ trợ nhất”.

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ngày 24/3, tại xã Châu Kim (Quế Phong) đã diễn ra Hội thi quăng chài lần thứ nhất năm 2024. Đây là hoạt động nhằm duy trì và phát triển nghề chài của địa phương cũng như góp phần làm phong phú thêm các hoạt động trong Lễ hội Đền Chín Gian năm 2024.

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

(Baonghean.vn) -  Xây dựng đường giao thông, tổ chức bữa cơm yêu thương, tặng quà cho học sinh khó khăn… là những hoạt động của đoàn viên thanh niên xã Na Ngoi và các lực lượng vũ trang đóng quân trên địa bàn, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp về màu áo xanh tình nguyện nơi biên cương Tổ quốc.

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3, tại thành phố Nha Trang, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Indonesia tại Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị "Gặp gỡ Indonesia năm 2024". Hội nghị là hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Indonesia.