(Baonghean) - Sản xuất vụ đông ở Nghệ An có từ những năm 1986, 1987 của thế kỷ trước với những cây trồng đầu tiên là khoai lang, rau ăn lá, rau ăn củ. Trong đó, chủ yếu là khoai lang, bình quân mỗi vụ trồng từ 18-20 ngàn ha, chiếm từ 80-85% tổng diện tích cả vụ đông.
Từ sau năm 2000, diện tích cây vụ đông bình quân mỗi năm gieo trồng được 46.400ha với một tập đoàn cây trồng khá đa dạng như ngô, khoai lang, cà chua, rau ăn lá các loại, rau ăn củ, đậu đỗ, lạc, bầu bí, hành tỏi,… Trong đó ngô là cây trồng chủ yếu, bình quân mỗi vụ đông gieo trồng 27.860ha, chiếm 60-65% tổng diện tích cả vụ đông. Năm cao nhất (2006) gieo trồng đến 33.528ha. Năng suất ngô bình quân trong nhiều năm qua đạt 34,8 tạ/ha, năm cao nhất (2009) năng suất ngô đạt bình quân 41,24 tạ/ha.
Sản xuất vụ đông ở Nghệ An luôn được sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các ngành có liên quan cả về chủ trương, biện pháp chỉ đạo và hỗ trợ kinh phí thông qua trợ giá giống. Thế nhưng cho đến nay, sản xuất vụ đông chưa thật sự trở thành vụ sản xuất chính và chính vì vậy chưa có loại cây trồng nào có hàng hóa lớn đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người sản xuất.
Căn cứ thực tế qua hàng thập niên xem ra trong sản xuất vụ đông cây ngô tương đối an toàn hơn các loại cây trồng khác. Khó khăn nhất đối với cây ngô gieo trồng trong vụ Đông là thời vụ. Gieo sớm thì dễ gặp mưa to gây ngập úng làm chết cây, gieo muộn thì phải thu hoạch chậm gây ảnh hưởng thời vụ cho cây trồng sau đó. Nếu khắc phục được khó khăn này thì việc mở rộng diện tích trồng ngô trong vụ đông không có gì đáng lo.
Sản xuất ngô hiện nay đang là một lợi thế rất lớn, bởi lẽ sản phẩm của ngô được sử dụng rất nhiều trong chăn nuôi, chế biến rượu bia, bánh kẹo,… Trong đó, riêng phục vụ sản xuất thức ăn chăn nuôi, theo Bộ NN và PTNT chỉ tính riêng năm 2011 ngoài lượng ngô được sản xuất trong nước, năm 2011, cả nước đã bỏ ra 3 tỷ USD để nhập khẩu về 8,9 triệu tấn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi chủ yếu là ngô, khô dầu, đậu tương……. Điều đó chứng tỏ nhu cầu về ngô rất lớn để phát triển chăn nuôi ở nước ta. Tại Nghệ An, ngành chăn nuôi cũng phát triển mạnh, hiện tại tổng đàn lợn toàn tỉnh có trên 1,1 triệu con và hơn 15 triệu con gia cầm. Chỉ tính riêng lợn và gia cầm mỗi năm Nghệ An cần có từ 400-450 ngàn tấn ngô hạt để phục vụ chăn nuôi. Trong khi đó mỗi năm như hiện nay cả tỉnh chỉ mới sản xuất được trên 200 ngàn tấn ngô hạt. Trong số này lượng ngô được sản xuất trong vụ đông hiện nay chiếm hơn một nửa, số còn lại được sản xuất từ vụ xuân và vụ thu mùa.
Chủ trương phát triển cây ngô trong vụ đông là chính xác. Nhưng để cây ngô trở thành cây trồng chính trong vụ đông với quy mô ngày càng lớn, sản lượng ngày càng nhiều thì ngoài vấn đề nghiên cứu, tuyên truyền phổ biến và tuân thủ kỹ thuật gieo trồng. Trung ương và tỉnh cần có cơ chế chính sách đủ mạnh để khuyến khích mở rộng diện tích gieo trồng cây ngô vụ đông. Có làm được như vậy thì cây ngô vụ đông mới dần trở thành cây trồng chính, có sản phẩm hàng hóa lớn thay thế dần lượng ngô hàng năm phải nhập khẩu từ nước ngoài về.
Chính sách đó có thể là trợ giá giống, giá phân bón và nâng giá thu mua sản phẩm ngô hàng hóa cao hơn giá thị trường tự do từ 10-15% và xem đây như là nguồn kinh phí đầu tư hỗ trợ cho nông dân giống như chính phủ Thái Lan nâng giá mua thóc cho người nông dân cao hơn thị trường tự do từ 10-15% để vừa dự trữ lúa hàng hóa phục vụ yêu cầu xuất khẩu, vừa hỗ trợ cho nông dân tăng thu nhập từ nghề trồng lúa. Khuyến khích các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào sản xuất ngô bằng hình thức đầu tư giống, phân bón ứng trước, mua lại sản phẩm sau khi thu hoạch. Hoặc trước khi vào vụ sản xuất, các doanh nghiệp tiến hành ký kết hợp đồng thu mua toàn bộ sản phẩm ngô cho bà con nông dân theo giá thị trường tự do cộng thêm một tỷ lệ nhỏ phần khuyến khích bà con nông dân bán ngô cho doanh nghiệp.
Doãn Trí Tuệ
