Bảo tồn, phát huy bản sắc các dân tộc thiểu số ở Nghệ An

(Baonghean) - Miền núi Nghệ An có nhiều dân tộc anh em, mỗi dân tộc có một nét văn hóa riêng, rất đa dạng và phong phú, tạo nên những nét đặc trưng riêng cho từng dân tộc. Trước sự giao thoa của các nền văn hóa và sự mai một  bản sắc văn hóa truyền thống, việc bảo tồn và phát huy bền vững các giá trị văn hóa cũng như tinh thần trong đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) là một vấn đề cần được quan tâm.
 
Thật đáng buồn khi không ít người dân thờ ơ với giá trị truyền thống, những ngôi nhà sàn dần bị bán hay bị thay thế bằng những ngôi nhà xây,  những nghệ nhân những người  say mê hiểu biết về văn hóa của dân tộc mình ngày một ít đi. Học sinh, trẻ em người dân tộc thiểu số lớn lên không biết tiếng mẹ đẻ. Thế hệ trẻ chỉ biết nói chứ không biết viết bằng chính ngôn ngữ của mình. Các loại nhạc cụ như cồng, chiêng,  khèn bè, sáo môi của dân tộc Thái, Khơ mú, Thổ; nghề rèn, đan lát của người Mông, Khơ mú, Ơđu cũng đang bị mai một dần ở nhiều làng bản... Về văn hóa phi vật thể như chữ viết, phong tục tập quán, các tác phẩm văn học dân gian đang dần bị quên lãng. Ngày trước, đồng bào dân tộc Ơđu có ngôn ngữ chữ viết riêng, nhưng hiện nay tìm được một người biết đếm đến 10 bằng tiếng dân tộc mình cũng khó. Dự án bảo tồn phát triển dân tộc Ơ đu cùng đầu tư mở lớp dạy tiếng Ơ đu nhưng do người biết tiếng Ơ đu còn quá ít, vốn từ vựng hạn hẹp nên sự phát triển thành ngôn ngữ để giao tiếp nhiều lúc phải vay mượn. Hiện nay, trong đồng bào các DTTS ở Nghệ An đang bị mai một  về các di sản văn hóa cả về văn hóa vật  thể lẫn phi vật thể. Các loại hình dân ca, dân vũ do có nhiều sự giao thoa giữa các vùng miền và các dân tộc nên dần bị lai căng. Thế hệ trẻ không mặn mà, thế hệ già là nghệ nhân ít có điều kiện truyền đạt lại.
 
Việc bảo tồn, kế thừa  có chọn lọc và phát huy những tinh hoa văn hóa truyền thống văn hóa dân tộc trong những năm qua được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư và phát triển. Các chương trình, chính sách đã đem lại hiệu quả thiết thực đối với đồng DTTS.

Một buổi tập của CLB dân ca Thái ở bản Vi, xã Bắc Sơn (Quỳ Hợp).

Ảnh: Thu Hương

Những năm qua, trên lĩnh vực văn hóa, Nghệ An đã quan tâm đầu tư ban hành các chính sách hỗ trợ  bảo tồn phát triển xây dựng văn hóa các DTTS như Quyết định 84/2006 về bảo tồn phát triển văn hóa các DTTS giao cho Ban Dân tộc tỉnh chủ trì hàng năm, đã tổ chức sưu tầm, lưu giữ các giá trị văn hóa, các lớp dạy chữ Mông, Thái, Ơ đu đã phát huy  tốt hiệu quả. Các CLB chữ Thái ở các địa phương đã đi vào quy củ, nề nếp tạo nên phong trào lưu giữ tìm hiểu văn hóa dân tộc. Nhiều người tâm huyết, gìn giữ vốn cổ như các ông Sầm Văn Bình, Lô Khánh Xuyên….
 
Nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của tỉnh Nghệ An tưởng chừng bị mai một, đã được phục dựng: Đền Chín gian ở Quế Phong, Đền Chiêng Ngam ở Quỳ Châu; Làng văn hóa bản Vi, tại xã Bắc Sơn (Quỳ Hợp); bảo tồn bản Huồi Thợ (một bản Khơ mú tại xã Hữu Kiệm - Kỳ Sơn), triển khai đề án “Bảo tồn khèn bè người Thái” tại huyện Tương Dương; thành lập các CLB văn hóa ở huyện Con Cuông, xây dựng, bảo tồn làng văn hóa các dân tộc Ơđu... Bên cạnh những giá trị vật chất ấy, các giá trị tinh thần cũng không ngừng được gìn giữ và phát huy, các lễ hội không ngừng củng cố và được phát triển...       
 
Trong các  năm qua, Nghệ An đã tổ chức các cuộc thi, liên hoan như: Liên hoan Văn hóa các dân tộc thiểu số năm 2008, Hội diễn văn nghệ các dân tộc thiểu số năm 2011, tạo sân chơi lành mạnh và sự giao lưu văn hóa  giữa đồng bào các dân tộc với nhau.
 
Mặc dù đã được quan tâm đầu tư, bảo tồn phát triển các giá trị văn hóa truyền thống, nhưng những công trình phục dựng, bảo tồn, lưu giữ so với bề dày văn hóa các DTTS hết sức khiêm tốn. Về văn hóa vật thể, theo thống kê sơ bộ toàn tỉnh hiện nay chỉ còn 54 bản lưu giữ được những nét văn hóa truyền thống (làng cổ), trong đó có 46 bản Thái, 2 bản Mông, 4 bản Thổ, 2 bản Khơmú...
 
Việc phát hiện, bồi dưỡng đội ngũ sáng tác văn học nghệ thuật, nghiên cứu lưu giữ các loại hình văn hóa, gìn giữ vốn đang có  nhiều tín hiệu đáng mừng: Các CLB dạy chữ Thái, sử dụng các nhạc cụ, khí cụ và các làn điệu dân ca, dân vũ ở các xã, bản ngày càng phát triển. Các lớp dạy làm khèn bè, sáo các loại hình nhạc cụ dân tộc được lớp trẻ hưởng ứng. Với chuyên mục Giữ gìn vốn cổ trên Báo Nghệ An cuối tuần và việc Chính phủ cấp miễn phí cho người uy tín ngày càng tạo thêm động lực cho các thế hệ đồng bào quyết tâm gìn giữ và bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc.

Thảo Nguyên

tin mới

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.
học sinh tựu trường

Những đứa trẻ người Mông ở Nghệ An rời bản, xuống núi đến trường

(Baonghean.vn) - Cuộc sống vất vả đã “cuốn” những đứa trẻ người Mông ở Tri Lễ (Quế Phong) sớm lên nương, vào rẫy... Tuy nhiên năm gần đây, nhận thức người dân được nâng lên, người Mông đã xem việc đưa trẻ xuống núi theo học là để tiếp thu kiến thức mới, góp phần nâng cao cuộc sống, xây dựng bản làng.
Trải nghiệm chợ phiên vùng cao Tương Dương với các loại rau củ độc đáo

Trải nghiệm chợ phiên vùng cao Tương Dương với các loại rau củ độc đáo

(Baonghean.vn) - Đã từ lâu người dân khắp nơi đều biết đến chợ phiên Tam Thái (Tương Dương) là phiên chợ chuyên bày bán rất nhiều loại rau, củ, quả do bà con tự trồng hoặc thu hái ở trên nương rẫy hay khe suối. Đây không chỉ là những loại nông sản "sạch" mà còn là những vị thuốc rất tốt cho sức khỏe, nên được người dân rất ưa chuộng.
Hoạt động của bộ phận một cửa tại Chi cục thuế huyện Tương Dương. Ảnh: Phương Thúy

Huyện có 5 dự án thủy điện ở Nghệ An kiến nghị trích nguồn thuế cho địa phương

(Baonghean.vn) - Trên địa bàn huyện Tương Dương (Nghệ An) hiện có 5 dự án thủy điện nhưng việc thu thuế lại không thuộc trách nhiệm của huyện. Do đó, huyện vùng cao này đề nghị có chính sách nhằm trích lại một phần kinh phí từ nguồn thu thuế các công trình thủy điện trên địa bàn cho địa phương.