Nhiều người không hiểu vẫn bảo: Ở bản làng miền núi thì sao lụt cơ chứ. Có đấy nhé. Có mưa lớn là có lũ, có lũ là có lụt. Lụt vì dòng nước từ thượng nguồn không thể thoát nhanh được, hệ thống tiêu úng lại không có hoặc không phù hợp nên nhiều bản làng ngập trong bùn đất.
Nguy hơn cả là lũ ống, lũ quét. Đấy, cách đây mấy hôm chỉ mưa vài đợt không lớn lắm mà thị trấn Mường Xén (Kỳ Sơn) ngập bùn nước, đất đá. Người dân còn dùng điện thoại quay lại cảnh dòng nước đục ngầu dựng từ sau nhà ào ra phía trước. Đúng là khiếp quá. Đáng ngại nhất là mưa lũ thường đổ về vào đêm tối. Lúc ấy mọi người đều đang ngủ, sơ sểnh một chút là người già, trẻ em, phụ nữ bị lũ cuốn mất.
 |
Nước lũ từ ta luy dương trào xuống làm sạt lở và tràn vào nhà dân sống dọc 2 bên Quốc lộ 7A tại thị trấn Mường Xén, sau đợt mưa to trong đêm 15/8. Ảnh tư liệu: Lữ Phú |
Ở khu vực miền núi bà con ta hay dựng nhà dưới mái núi, chân núi. Nhiều nhà dựa lưng hẳn vào sườn núi. Điều này rất nguy hiểm nếu xảy ra mưa lũ. Ấy thế, có những dự án cấp bách, di dời khẩn cấp đối với các cụm dân cư bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi điều kiện thời tiết và biến đổi khí hậu nhưng cho đến nay vẫn chưa đâu vào đâu. Dân thì bảo nhau: Tới đây ta ra nơi ở mới, nhưng hai chữ “tới đây” được nói lâu lắm rồi.
Lại nhớ kinh nghiệm chạy lũ cách đây mấy năm. Lúc ấy mưa nhiều ngày, nước ăm ắp các sông, suối. Một hôm có người loan tin: Bể đập Thủy điện Bản Vẽ rồi! Khỏi phải nói, dân dưới nguồn sông Lam được một phen “hồn bay, phách lạc”. Cha con, ông cháu chẳng kịp nghĩ gì ngoài việc hò nhau chạy lên đồi núi tránh lũ. Tại các bệnh viện, có những bệnh nhân đang nằm rên hừ hừ trên giường bệnh cũng bật dậy mang nguyên cả dây truyền, kim tiêm bò lên đồi tìm nơi tránh lũ. Tin đồn khiến ai nấy dở khóc, dở cười. Nhưng qua sự kiện này cho thấy một thực tế: Đó là người miền núi hiểu rất rõ tính chất nguy hiểm của lũ lụt, của những cột nước thủy điện treo lơ lửng trên thượng nguồn.
 |
Tháng 8/2018, thấy nước dâng quá nhanh và nghe tin đồn thất thiệt đập thủy điện Bản Vẽ bị vỡ, hàng trăm người dân ở xã Xá Lượng đã hoảng hốt kéo nhau lên núi cao tránh lũ. Ảnh tư liệu: Đào Thọ |
Nay mùa lũ đã lại về. Bà con bấm bụng bảo nhau, có cái gì quý thì cất cho cẩn thận. Trước khi đi nằm nhớ ngó trước, nhìn sau để dễ bề hình dung. Hễ nghe tiếng ầm ầm là bồng trẻ con, dìu người già xô cửa mà chạy. Chạy lên chỗ cao mà mình đã định từ trước.
