Chế biến lá sắn làm thức ăn gia súc
(Baonghean.vn) Sắn là cây nhiệt đới, đã gắn bó lâu đời với người nông dân, đặc biệt là bà con miền núi tỉnh ta. Cây sắn chịu được đất chua, dốc và nghèo dinh dưỡng.
Với diện tích sắn hiện nay ở tỉnh ta chỉ một phần nhỏ ngọn, lá sắn sử dụng làm thức ăn cho gia súc. Ngọn và lá sắn khá giàu protein và chất bột đường nhưng lại chứa độc tố xyanoglucosit. Hợp chất này sẽ giải phóng ra axit xiahydric (HCN) gây độc cho người và gia súc.
Độc tố này sẽ bị bay hơi khi nấu thật kỹ hoặc khi ta phơi khô ngọn và lá sắn. Do vậy, khi gia súc ăn nhiều ngọn lá sắn tươi sẽ bị ngộđộc và có thể gây chết đột ngột, còn nếu ăn một ít lá, ngọn sắn tươi chưa nấu kỹ trong một thời gian dài sẽ gây cho gia súc chậm lớn. Để giảm độc tố HCN trong ngọn và lá sắn, phương pháp tốt nhất đó là ủ chua bổ sung thêm rỉ mật hoặc bột sắn và cám gạo. Với phương pháp này, không những làm giảm độc tố một cách hiệu quả mà còn có thể dự trữ thức ăn trong một thời gian dài, tăng tính ngon miệng cho gia súc.
Phương pháp ủ:
Có nhiều cách tạo một hốủ, việc ứng dụng loại hốủ nào tùy thuộc vào điều kiện cụ thể từng gia đình. Tốt nhất là hốủ nửa nổi nửa chìm ở nơi cao ráo, không có nước thấm vào. Hố có thể xây bằng xi măng hay dùng hốđào. Hố cần có thành chắc, cứng để quá trình đầm nén thức ăn không làm vỡ hố, không cho nước thấm qua thành hố làm hỏng sản phẩm ủ, đồng thời tạo môi trường kín, yếm khí để quá trình lên men ủ chua được tốt. Chuẩn bị sΩn các vật liệu như: nilon, bao tải dứa, lá chuối... để lót và che tránh nước mưa ngấm vào khối ủ.
Ngọn và lá sắn sau khi thu hái (có thể thu hái trước hoặc sau khi thu hoạch củđều được, không ảnh hưởng đến chất lượng) phơi héo đến độẩm còn 65-70%, cắt ngắn 3-5cm trộn với rỉ mật 2-4%, muối ăn 0,2-0,4%. Nếu không có rỉ mật có thể dùng bột mì, bột ngô hoặc cám gạo để thay thế với tỷ lệ cao hơn 4-6%. Sau đó đổ vào hố, trải đều thành lớp 20cm, rồi dùng đầm nén chặt, càng chặt càng tốt. Chú ý những chỗ sát thành hố, gốc hố phải đầm kỹ, dùng nilon, hay lá chuối phủ kín, dùng đất tơi lấp lên trên dày 30 - 40cm, đầm nén chặt tạo thành hình mai rùa, không để nước mưa ngấm qua làm thối hỏng khối ủ.
Sau khi ủđược 50 - 60 ngày có thể lấy dần cho gia súc ăn. Khối ủđạt chất lượng tốt là ngọn và lá sắn ủ có màu vàng nhạt, mùi thơm đặc trưng của sản phẩm lên men, vị hơi chua, gia súc rất thích ăn. Khi lấy thức ăn khỏi hốủ, nên lấy dần từng lớp, sau đó đậy và ủ kín lại. Giữ càng kín thì bảo quản càng được lâu. Không đổ thức ăn thừa còn lại vào trong hốủ.Đây là nguồn thức ăn dự trữ cho gia súc vào mùa đông khô, là thời kỳ luôn thiếu thức ăn xanh cho gia súc.
Hồ Thị Hiền
