Cheo leo Mường Chon

“Ngày xưa Mường Chon miềng nghèo lắm, chỉ có người ốm mới được ăn cơm, người khỏe ngày mùa được ăn cháo, ngày ba tháng tám phải ăn củ nâu, cây khủa, ăn mài, ăn đẹt nhưng phải lên tận rừng sâu đào trợt mặt mới có...”, một già làng ở Mường Chon mở đầu câu chuyện với người khách miền xuôi.

 Trẻ em Mường Chon không đến trường vì còn bận đi chăn trâu, kiếm củi. (Ảnh: Nguyễn Duy)

 Trẻ em Mường Chon không đến trường vì còn bận đi chăn trâu, kiếm củi. (Ảnh: Nguyễn Duy)

Già làng kể tiếp: Cách mạng về, hòa bình lập lại, Mường Chon được đổi tên thành xã Bình Chuẩn, thuộc huyện Con Cuông (Nghệ An). Cuộc sống của bà con có khá hơn, trẻ em được đến trường học, người già được ăn no, mặc ấm, được xem ti vi, nghe nhạc…

 

Mường Chon cô độc

 

Người ta kể lại rằng: Ngày xưa, một số người Kinh ở dưới xuôi, do đói kém đã dắt nhau lên núi đào củ, lấy măng và định cư lại, lập thành bản dần dần thành Mường Chon như bây giờ, với 8 bản mang 8 cái tên rất lạ: bản Quốc, bản Quăn, Xốp Mẹt, Tông Phay, Tung Poọng, Nà Cọ… Hiện Mường Chon có 557 hộ, gần 3.600 khẩu, giao tiếp với nhau chủ yếu bằng tiếng Thái, không kể khoảng 20% dân bản, phần lớn là những cán bộ, biết nói tiếng Kinh.

Dân trí thấp, kinh tế khó khăn, phương thức sản xuất cơ bản vẫn là phát-đốt-chọc-trỉa, sản xuất hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên, thế nên đời sống bà con còn nhiều khổ cực.

Từ thị trấn Con Cuông đến Mường Chon, trước đây phải mất cả ngày đường đi bộ, đường núi gập ghềnh cheo leo. Ngày nắng còn đỡ, ngày mưa thì muỗi, vắt, mưa rừng, lở núi sẽ ngăn cản bước chân người. Nhiều khi bão lũ “cắt” Mường Chon thành địa đảo cô lập. Nhưng bây giờ nhờ có Chương trình 135/CP của Chính phủ, đã có đường lên Mường Chon, nhưng cũng chỉ thuận lợi giao thông trong mùa khô và phương tiện duy nhất là xe lai. Cả đi và về bằng xe lai mất gần 500.000 đồng/chuyến, giá cao vì đường xá phức tạp, ăn uống, sinh hoạt khó khăn.

Địa hình phức tạp, dân trí thấp cho nên sản xuất ở đây còn ở dạng tự nhiên chủ yếu dựa vào cây rừng nương rẫy, con cá dưới suôi, cây rau, củ quả trên rừng. Trâu bò thả trong rừng, lợn gà thả dưới sàn. Lúa làm ra để trong lán ở trong rẫy, ăn từng nào gùi về từng đó. Nguồn thực phẩm do núi rừng cung cấp và chăn nuôi tự nhiên. Muốn ăn rau vác dao lên rừng, muốn ăn cá vác chài ra suối.

Theo thống kê sơ bộ, cả Mường Chon chỉ có 15-20% số hộ có nhà kê; cả xã chỉ có 5-7 cái giếng đào. Công nghiệp hóa ở Mường Chon là cái máy xát gạo chạy bằng dầu ma zút, khói đen nghịt cả bản. Hiện đại hóa là chiếc xe Min “không ăn cỏ vẫn cưỡi lên đi được”.

 Một góc Mường Chon. Ảnh :Nguyễn Duy

 Một góc Mường Chon. Ảnh :Nguyễn Duy


Nhọc nhằn con chữ ở Mường Chon

Cái đói, cái nghèo, cái lạc hậu kéo theo sự gian nan, nhọc nhằn của con chữ ở Mường Chon. Giáo viên lên với Mường Chon đa số là giáo viên trẻ mới ra trường, đang hợp đồng ngắn hạn. Nhiều giáo viên trẻ coi đây như đi “nghĩa vụ không thời hạn” nên chất lượng dạy và học không cao. Có cơ hội là họ rời Mường Chon. Cả xã có một trường mầm non, một trường tiểu học và một trung học cơ sở, nhưng trẻ em trong làng chỉ học để biết cái chữ là thôi.

Học sinh cấp 2, 3 chỉ đếm trên đầu ngón tay. Học sinh học xong trung học cơ sở, về lấy vợ, lấy chồng, sinh con đẻ cái xong là quên luôn cái chữ. Năm trước huyện lên mở lớp bồi dưỡng đối tượng Đảng, có hơn 30 đoàn viên đến học, kiểm tra văn bằng đều tốt nghiệp trung học cơ sở, nhưng… không biết viết vì “lâu không động đến đã quên rồi”.

Người Mường Chon nghèo, chỉ biết hỗ trợ thêm cho cô giáo mầm non, y tá bản bằng “tấm lòng” chứ không có đồng tiền, bát gạo. Ngoài 80.000 đồng trên cấp cho hàng tháng, họ không có thu nhập gì thêm.

Mấy anh cán bộ xã ở đây, anh nào cũng nợ vợ. Anh Phong chủ tịch xã, mấy năm trước khi còn làm xã đội trưởng huấn luyện dân quân, xã không có tiền phải vay vợ một con trâu để làm thực phẩm, đến nay còn nguyên trong sổ nợ của xã. Năm ngoái, cán bộ Thuần kêu thợ đóng bàn ghế cho xã, khi thanh toán tiền công cũng đem trâu của vợ trả cho thợ.

Mấy anh làm ở xã khóa trước phải giấu vợ vay ngân hàng để trả tiền công cho thợ làm trường học…

Mường Chon nhọc nhằn, gian nan như thế. Bà con Mường Chon nghèo như thế. Ngược Mường Chon về rồi, lại thấy lòng nao nao thương nhớ Mường Chon!

Trần Hải-Nguyễn Phê

tin mới

Lao động may Nghệ An

Đẩy mạnh các giải pháp nâng cao tay nghề cho người lao động, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp

(Baonghean.vn) - Năm 2023, công tác giải quyết việc làm của Nghệ An tiếp tục vượt chỉ tiêu kế hoạch khá cao. Tuy nhiên, việc kết nối cung - cầu về lao động - việc làm giữa doanh nghiệp và người lao động chưa chặt chẽ; mặt bằng trình độ tay nghề người lao động còn thấp...

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

(Baonghean.vn) - Mua hải sản tươi sống ngay khi thuyền vừa cập bến, ghé tay đẩy thuyền cùng ngư dân, dõi mắt nhìn ngư dân nhanh tay gỡ những con cá, con ghẹ trên mắt lưới; thưởng thức món cá nướng thơm lừng ngay bên bếp than nơi bến cá… là những trải nghiệm thú vị của du khách khi đến với Cửa Lò.

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

(Baonghean.vn) - Nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2024), Báo Nghệ An có cuộc trò chuyện với đồng chí Lê Văn Lương - Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

(Baonghean.vn) - “Trước đây, để tìm đến và hỗ trợ cho những hoàn cảnh khó khăn, chúng tôi thường phải về tận các địa phương, nhất là vùng sâu vùng xa. Nhưng bây giờ, chúng tôi chỉ cần đến Bệnh viện Ung bướu Nghệ An, ở đó luôn có những bệnh nhân khổ nhất, những con người cần hỗ trợ nhất”.

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ngày 24/3, tại xã Châu Kim (Quế Phong) đã diễn ra Hội thi quăng chài lần thứ nhất năm 2024. Đây là hoạt động nhằm duy trì và phát triển nghề chài của địa phương cũng như góp phần làm phong phú thêm các hoạt động trong Lễ hội Đền Chín Gian năm 2024.

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

(Baonghean.vn) -  Xây dựng đường giao thông, tổ chức bữa cơm yêu thương, tặng quà cho học sinh khó khăn… là những hoạt động của đoàn viên thanh niên xã Na Ngoi và các lực lượng vũ trang đóng quân trên địa bàn, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp về màu áo xanh tình nguyện nơi biên cương Tổ quốc.

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3, tại thành phố Nha Trang, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Indonesia tại Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị "Gặp gỡ Indonesia năm 2024". Hội nghị là hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Indonesia.

Vui hội đền Chín Gian

Vui hội đền Chín Gian

(Baonghean.vn) - Đền Chín Gian tọa lạc trên đỉnh Pú Chò Nhàng thuộc bản Khoẳng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích cấp Quốc gia.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh thăm, động viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ tại tỉnh Xiêng Khoảng

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh thăm, động viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ tại tỉnh Xiêng Khoảng

(Baonghean.vn) - Sáng 21/3, đồng chí Lê Hồng Vinh - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh và lãnh đạo một số sở, ngành đã đến thăm, động viên cán bộ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tại tỉnh Xiêng Khoảng, nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào.