Thiếu kiến thức

về sức khỏe sinh sản

Cưới nhau năm 2014 và phải đợi đến 4 năm sau, vợ chồng chị Ngọc Lan (thành phố Vinh) mới có con đầu lòng. Quãng thời gian chờ đợi đó, khó có thể đếm được bao nhiêu lần 2 anh chị vào Nam ra Bắc để điều trị. Hai người cũng từng không ít lần tính đến chuyện ly hôn vì áp lực con cái, vì lời ra tiếng vào. Tìm hiểu nguyên nhân vô sinh của hai vợ chồng mới biết, nội tiết tố của chị Ngọc Lan cao hơn bình thường nên khó có con; nếu có thì khó có thể giữ thai khi chưa được điều trị...

Từ chuyện của mình, sau này khi có bạn hoặc các em chuẩn bị lập gia đình, chị thường khuyên các em khám sức khỏe trước khi kết hôn. Điều đó, sẽ giúp cho mỗi người hiểu được thể trạng của mình, phát hiện sớm những bệnh có nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe. Đặc biệt, cần phải khám sức khỏe sinh sản hoặc làm xét nghiệm để kiểm tra những bệnh tiềm ẩn sau này có thể ảnh hưởng đến việc mang thai và sinh con.

Trên thế giới, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân là một việc làm bắt buộc. Nhưng tại Việt Nam, điều này còn chưa được chú trọng, thậm chí là còn tâm lý e ngại dẫn đến nhiều điều đáng tiếc sau khi kết hôn. Nhiều bạn trẻ cũng cho biết, trước khi kết hôn rất muốn khám để kiểm tra sức khỏe của cả hai nhưng một phần là không được tư vấn, không được giới thiệu nên không biết nên đến cơ sở nào để khám và điều trị. Nhiều trường hợp lại lo ngại bạn đời không đồng tình và cho rằng đó là điều thiếu tôn trọng, ảnh hưởng đến tình cảm.

Một buổi truyền thông về sức khỏe sinh sản.

Tại Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ KHHGĐ tỉnh, chị Phạm Thị Hường - cán bộ truyền thông cho biết: “Trước đây, khi chúng tôi thực hiện tư vấn qua tổng đài, có khá nhiều câu hỏi của các bạn nữ đề nghị được tư vấn và xin ý kiến về khám sức khỏe tiền hôn nhân.Tuy nhiên, khi chúng tôi giới thiệu đến các bệnh viện, cơ sở y tế có uy tín thì các bạn lại lo sợ vì lâu nay chúng ta vẫn thường có suy nghĩ chỉ phụ nữ có gia đình mới đến các cơ sở điều trị về bệnh phụ khoa. Nhưng thực tế không phải vậy, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân sẽ giúp chúng ta dự phòng được các bệnh lý, chuẩn bị cho người phụ nữ có sức khỏe để mang thai và sinh con an toàn. Ngoài ra, còn có thể phát hiện và điều trị sớm (nếu có thể) một số bệnh ảnh hưởng đến vấn đề sinh con và là cơ sở để nâng cao chất lượng giống nòi, đảm bảo có những đứa con khỏe mạnh, phát triển bình thường”.

Trước đó, từ năm 2012, Trung tâm Tư vấn - Dịch vụ KHHGĐ tỉnh cũng đã triển khai đề án khám, tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân cho nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh. Qua quá trình triển khai cũng cho thấy, nhiều năm nay việc tuyên truyền, giáo dục sức khỏe cho lứa tuổi vị thành niên, thanh niên còn nhiều hạn chế. Đa số vị thành niên đã hoặc đang ở tuổi dậy thì chưa từng nghe nói về tâm lý lứa tuổi cũng như những kiến thức cơ bản về chăm sóc SKSS như: Biện pháp tránh thai, mang thai và sinh đẻ trong lứa tuổi vị thành niên, quan hệ tình dục an toàn, những hành vi có hại đến sức khỏe như bạo lực, lạm dụng chất gây nghiện, kiến thức chăm sóc thai sản, kỹ năng giữ gìn hạnh phúc gia đình, thực hiện bình đẳng giới...

“Qua khảo sát, ở Nghệ An chỉ có khoảng 35% nam, nữ, thanh niên có hiểu biết nhưng còn rất hạn chế về quá trình mang thai, 25% phụ nữ và 32% nam giới không có kiến thức về các dấu hiệu có thể gây nguy hiểm cho người phụ nữ khi mang thai, chuyển dạ. Hầu hết nam nữ chưa được tư vấn và khám, kiểm tra sức khỏe... Đây cũng là lý do khiến tình trạng nạo phá thai nói chung, nạo phá thai lứa tuổi vị thành niên, tỷ lệ mắc các bệnh tình dục trên địa bàn tỉnh còn khá cao”

Bà Phúc Thị Hằng - Giám đốc Trung tâm Tư vấn và Dịch vụ KHHGĐ tỉnh

Tăng cường truyền thông về sức khỏe sinh sản

Với mong muốn làm cầu nối để tư vấn cho đối tượng vị thành niên, thanh niên chuẩn bị kết hôn, những năm qua, Đề án Tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân đã được triển khai với nhiều nội dung thiết thực như thành lập các câu lạc bộ tiền hôn nhân để cung cấp thông tin về SKSS/KHHGĐ giúp nâng cao nhận thức, nâng cao năng lực cho các thành viên về SKSS. Trên cơ sở đó, các thành viên câu lạc bộ sẽ là những tuyên truyền viên và giáo dục viên đồng đẳng trong lĩnh vực SKSS và kỹ năng sống cho thanh niên, thiếu niên trong cộng đồng.

Người dân huyện Đô Lương hưởng ứng phát động về công tác dân số. Ảnh: Mỹ Hà

Bên cạnh đó, đề án cũng đã triển khai các hoạt động tư vấn và khám sức khỏe cho đối tượng nam, nữ chuẩn bị kết hôn, cung cấp các dịch vụ Dân số/KHHGĐ... Đặc biệt, trong hơn 2 năm trở lại đây, ngoài tổ chức tuyên truyền ở các xã, phường, Trung tâm Tư vấn - Dịch vụ KHHGĐ tỉnh cũng đã tổ chức nhiều buổi truyền thông và giao lưu trực tiếp về các nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản, kỹ năng sống cho học sinh ở các trường học ở địa bàn thành phố Vinh, Thanh Chương và thị xã Cửa Lò...

Sau gần 7 năm triển khai đề án khám, tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân cũng đã đem lại những kết quả tích cực. Hiện, qua khảo sát 80% vị thành niên, thanh niên ở các đơn vị được triển khai đề án đã được cung cấp thông tin và tư vấn các nội dung về SKSS vị thành niên, thanh niên; 80% nam, nữ chuẩn bị kết hôn được cung cấp thông tin, tư vấn nội dung chăm sóc SKSS/KHHGĐ.

Tiết mục biểu diễn thời trang nhằm tuyên truyền các biện pháp tránh thai. Ảnh: Mỹ Hà

Khó khăn lớn nhất hiện nay đó là kinh phí, vì vậy dù trong những năm qua, nhu cầu khám sức khỏe, phát hiện, tư vấn về các nguy cơ và biện pháp phòng tránh tình trạng sinh con bị khuyết tật, dị tật của các đối tượng chuẩn bị kết hôn khá nhiều nhưng việc đáp ứng lại chưa được là bao. Trong khi đó, nguy cơ bị các bệnh lại khá nhiều.

Cụ thể, trong hơn 350 đối tượng được khám sức khỏe tiền hôn nhân trong năm 2018 thì phát hiện 6 trường hợp nghi ngờ mắc bệnh chuyển gửi tuyến trên kiểm tra, chẩn đoán xác định. Ngoài ra, có 2 đối tượng có tiền sử mắc các bệnh di truyền có khả năng sinh con bị dị tật bẩm sinh cũng được giới thiệu đến các cơ sở y tế để kiểm tra khám chuyên sâu...

Tư vấn SKSS vị thành niên, thanh niên cho học sinh Yên Thành. Ảnh: Mỹ Hà

Thực tế này cũng cho thấy, để đảm bảo một cuộc sống hạnh phúc, để có một gia đình trọn vẹn, có những đứa con an toàn, khỏe mạnh thì việc tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân là điều hết sức quan trọng. Muốn vậy, trước hết phải thay đổi nhận thức của người trẻ, đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động và có những cơ chế, chính sách riêng cho những vùng đặc thù còn nhiều khó khăn hoặc với những trường hợp ở vùng sâu, vùng xa chưa tiếp cận được các điều kiện về y tế, chăm sóc sức khỏe...