Dưới chân núi Pu-xai-lai-leng

(Baonghean) - Ngọn Pu-xai-lai-leng được ví như “nóc nhà” của Nghệ An, nằm sát biên giới Việt - Lào, thuộc địa phận xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn. Dưới chân núi là 19 bản vùng biên, chủ yếu là người Mông sinh sống, kinh tế còn lạc hậu, cuộc sống phụ thuộc vào thiên nhiên. Sự nghiệp “trồng người” nơi đây gặp rất nhiều khó khăn…

Na Ngoi có 19 bản với hơn 5.000 nhân khẩu, người Mông chiếm trên 80%. Dù bản xa hay gần trung tâm xã đều có một điểm chung là giao thông khó khăn. Hầu hết đường sá của xã biên giới này là đường đất, ngày nắng thì bụi bặm, mưa thì lầy lội. Tại các bản đều có điểm trường tiểu học và mầm non nên học sinh lứa tuổi nhỏ có phần đỡ vất vả. Lên đến lớp 6, các em đã phải dựng lều trọ học. Em Moong Thị May, học sinh nữ duy nhất của bản Huồi Thum được học đến cấp 2. Cuối ngày Chủ nhật, em cùng nhóm bạn tay xách nách mang lên trường, cuối buổi học ngày thứ 7 lại trở về nhà. Con đường đến lớp của May và các bạn ở bản Huồi Thum xa hơn những bạn cùng trường 2, 3 lần. Xế trưa Chủ nhật, các em gùi gạo, muối rồi lên đường chuẩn bị cho tuần học mới. Trên đường đến lớp, hễ gặp bụi nứa nào các em xúm lại kiếm măng. Măng vừa là thức ăn, có khi cũng bán được đôi đồng để trả tiền trọ học và mua cá thịt. Đến được nơi trọ học cũng đã tối mịt. Bản Huồi Thum hiện chỉ có 4 người học đến bậc THCS, 1 em đang học lớp 11 ở Thị trấn Mường Xén.

Giờ học của học sinh bản Xiềng Xí (Na Ngoi, Kỳ Sơn).
Giờ học của học sinh bản Xiềng Xí (Na Ngoi, Kỳ Sơn).
Sau những buổi học, các em lại lên rừng hái củi, kiếm rau, lo lấy từng bữa ăn. Mỗi ngày hai bận, vào buổi trưa và chiều tối, lán trọ của các em mù mịt khói bếp. Những bữa ăn đạm bạc thường chỉ có rau rừng, hoặc một vài bó rau trồng mang từ nhà. Hiếm hoi lắm mới có một bữa thịt, cá. Đêm xuống, khi tiếng trống học bài vang lên, những khu lán trọ bỗng chốc trở nên vắng lặng. Tất cả đã tập trung về trường cùng ôn bài dưới sự chỉ dẫn của thầy cô. Mọi mệt nhọc như tan biến, trên những khuôn mặt thơ ngây chỉ còn lại niềm háo hức, lòng hăng say học tập.
Những hình ảnh này không còn là chuyện xa lạ ở các xã vùng cao. Những khu lán bán trú, những bữa ăn đạm bạc, những chặng đường rừng dài dặc của học sinh cùng niềm khát khao con chữ đã trở thành nét đẹp trong hành trình đến với tri thức của học sinh vùng cao. 
Cuộc sống của trò đã vậy, còn những thầy, cô giáo lên non “gieo chữ” cũng gian nan không kém. Đã vào cuối năm học, cũng là lúc thầy giáo Lô Văn Trọng cùng 4 thầy cô tại điểm trường bản Xiềng Xí thêm bận rộn với những tiết kiểm tra chất lượng và những giờ dạy bù cho kịp chương trình. Thầy giáo người Thái này quê huyện Con Cuông, lên vùng biên giới Na Ngoi từ năm 2000. Ngày ấy, phải đi bộ từ xã Lưu Kiền (Tương Dương) mất cả ngày đường mới vào đến trường. Bây giờ đã có thể đi xe máy vào, nhưng đường sá thì vẫn còn gian nan lắm. Nhà trọ của vợ chồng thầy ở bản Ka Dưới, cách điểm trường gần 10 cây số đường núi. Đi về cũng phải mất cả tiếng. Những hôm dạy học cả ngày, thầy cô phải ở lại trường, dân bản dựng cho thầy cô một khu nhà lá tạm gọi là “ký túc xá”. Nhiều người xa nhà, dạy ở điểm trường xa như thầy Trọng có đến 2 nhà trọ: một khu trọ ở gần điểm trường chính, một lán trọ tại bản như học sinh bán trú vậy.
Cô giáo Nguyễn Thị Thủy (Tường Sơn – Anh Sơn) đến với Na Ngoi đã 3 năm nay. Cuộc sống vùng cao khắc nghiệt khiến cô giáo Thủy nhanh chóng trở nên rắn rỏi. Việc đi lại và bất đồng về ngôn ngữ là những khó khăn lớn đối với cô giáo trẻ. Nhưng rồi, những khó khăn về ngôn ngữ cũng dần qua đi. Cô Thủy đã có thể nghe và hiểu được tiếng Mông, tiếng Thái. Còn học trò bây giờ cũng đã quen nói tiếng Kinh. 
Khí hậu ở đây rất khắc nghiệt. Xã biên giới này nằm ở độ cao lớn, là tiểu vùng khí hậu khó chịu bậc nhất miền Tây đất Nghệ. Mùa đông, nhiều khi nhiệt độ xuống gần 00C, lạnh thấu xương. Những ngày hè, địa bàn huyện Tương Dương nóng như chảo lửa, nhiều ngày không có mưa. Thế nhưng, ở địa bàn xã Na Ngoi vào trưa và chiều thường xuất hiện mưa giông kèm với sấm sét. Cuối tháng 4 vừa qua, một trận lốc xoáy tràn đến bản Tặng Phăn khi cô trò vừa bắt đầu giờ học. Mái nhà bị gió giật phăng. Từng mảnh ngói xi măng rơi xuống lớp học. Cũng may nhà có lắp ván gỗ làm trần chống nóng nên cô trò không việc gì. Khó khăn vẫn còn đó, nhưng với tinh thần yêu nghề, mến trẻ, những người “gieo chữ” dưới chân núi Pu-xai-lai-leng như thầy Trọng, cô Thủy vẫn miệt mài với công việc của mình. Còn các em, vẫn kiên trì vượt khó, tiếp thu tri thức với ước mơ xây dựng bản làng no ấm…
Hữu Vi

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.