Gần 800 tỷ đồng đổi mới chương trình, sách giáo khoa

Sáng 27-9, tiếp tục chương trình làm việc, Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội đã cho ý kiến về Tờ trình Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa (CT-SGK) giáo dục phổ thông và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông sau năm 2015. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Phạm Vũ Luận thừa ủy quyền của Chính phủ đã báo cáo trước UBTV Quốc hội về đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông.

Một chương trình, nhiều sách giáo khoa

Về vấn đề này, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu tán thành với tờ trình của Chính phủ cũng như thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội về thực hiện chủ trương một chương trình, nhiều sách giáo khoa. Về chương trình, Nhà nước phải có trách nhiệm ban hành, còn SGK thì cả Bộ và các tổ chức, cá nhân cùng tham gia biên soạn. Các bộ SGK sẽ do Hội đồng thẩm định quốc gia thẩm định độc lập, vì thế không sợ mất khách quan. Bộ GD-ĐT tham gia biên soạn để bảo đảm tính chủ động, mặt khác cũng không làm ảnh hưởng đến tính cạnh tranh trong biên soạn SGK. Bộ GD-ĐT cũng không nên hạn chế các tổ chức, cá nhân biên soạn SGK về lịch sử, địa lý vì sợ sai sót, nhạy cảm, bởi Hội đồng thẩm định quốc gia sẽ thẩm định trước khi cho lưu hành.

Đổi mới chương trình sách giáo khoa sẽ thực hiện theo 3 giai đoạn.

Theo Bộ trưởng Phạm Vũ Luận, Bộ GD-ĐT tổ chức biên soạn, thẩm định và ban hành CT-SGK giáo dục phổ thông để sử dụng thống nhất trong toàn quốc. Dựa trên chương trình thống nhất toàn quốc, khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn nhiều bộ/cuốn sách giáo khoa khác nhau. Bộ GD-ĐT ban hành các quy định về cấu trúc và tiêu chí đánh giá sách giáo khoa, biên soạn, thẩm định sách giáo khoa; thành lập Hội đồng thẩm định và tổ chức thẩm định sách giáo khoa; ban hành quyết định công nhận các bộ/cuốn sách giáo khoa được phép lưu hành dựa trên kết quả của việc thẩm định. CT-SGK đảm bảo chuẩn hóa, tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; đề cao yêu cầu hình thành và phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Chương trình được xây dựng thành một chỉnh thể, nhất quán từ lớp 1 đến lớp 12. Thiết kế chương trình theo hai giai đoạn: Giai đoạn giáo dục cơ bản (gồm cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp trung học phổ thông).

Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan rất băn khoăn trước vấn đề, làm thế nào để trong quá trình biên soạn SGK phải làm rõ nguyên lý giáo dục trong nhà trường, xã hội, gia đình; phải có sự kết hợp cả 3 môi trường này thì mới có sản phẩm giáo dục tốt được, điều này phải thể hiện trong biên soạn SGK. Về lựa chọn SGK, dự thảo Nghị quyết cần nêu các trường học được quyền lựa chọn SGK nếu Quốc hội đồng ý điều này với Chính phủ. Công tác tuyên truyền phải được đẩy mạnh để tạo sự đồng thuận, để đổi mới CT-SGK thành công.

Góp ý vào đổi mới CT-SGK, Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam nhấn mạnh, đây là đề án khó, liên quan đến toàn dân. Từ năm 1981 đã có đổi mới, sau đó cứ trung bình 15-20 năm lại có một lần đổi mới. Khi ban hành Nghị quyết 40 năm 2000 cũng đã đánh giá toàn diện về giáo dục phổ thông, tại sao bây giờ tiếp tục đổi mới? Trong lần đổi mới này, Bộ GD-ĐT phải đánh giá một cách toàn diện bởi nó tác động đến nhiều thế hệ học sinh. Chính phủ và Bộ GD-ĐT đã lắng nghe rất nhiều ý kiến tâm huyết và kết luận, phải đổi mới CT-SGK phổ thông vì thế giới cũng đã thay đổi. Lần đổi mới CT-SGK này có sự tách bạch giữa CT và SGK. Trong đó CT là pháp lệnh. Đây là điểm rất mới. Chúng ta mong muốn giảm tải, nhưng kiến thức thế giới ngày càng nhiều, vì thế phải tính toán rất kỹ. Về biên soạn SGK, ban đầu Chính phủ chủ trương 2 phương án, đã có nhiều ý kiến đóng góp. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, nếu Bộ GD-ĐT không làm SGK thì tính chủ động không có, nếu đến thời điểm mà không có bộ SGK nào đạt chuẩn thì sao? Vì vậy, đa số ý kiến đề xuất chỉ nên trình ra Quốc hội phương án là Bộ GD-ĐT cùng tham gia biên soạn SGK.

Gần 800 tỷ đồng đổi mới CT-SGK phổ thông

Tại buổi làm việc, Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội đã cho ý kiến về Tờ trình Đề án đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông. Trình bày tờ trình của Chính phủ về đề án này, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho biết, đề án lần này sẽ đổi mới nhiều vấn đề của CT-SGK phổ thông, từ chuyển hướng dạy và học sang phát triển năng lực học sinh; đổi mới thi cử đến việc biên soạn SGK. Về xây dựng CT mới, Bộ sẽ xây dựng, thực nghiệm CT giáo dục phổ thông bao gồm cả chương trình chung cũng như các môn học. Về biên soạn SGK mới, thực hiện chủ trương một CT nhiều bộ SGK, trong đó chỉ có CT là mang tính pháp lý (hiện nay là cả CT và SGK đều mang tính pháp lý), còn SGK là một tài liệu quan trọng cùng với các tài liệu khác để học sinh học tập. Điều này theo ý giải của Bộ GD-ĐT là nhằm huy động được trí tuệ, sự sáng tạo của các tổ chức cá nhân trong biên soạn SGK, đáp ứng nhu cầu đa dạng của giáo viên và học sinh trong sử dụng SGK và các tài liệu; triệt bỏ độc quyền trong SGK; phù hợp với trình độ học sinh từng vùng miền.

Bộ GD-ĐT chủ trương bộ sẽ tham gia biên soạn một bộ SGK, các tổ chức cá nhân khác cùng tham gia nhằm chủ động được về SGK. Tuy nhiên, phương án này có thể làm các tổ chức, cá nhân e ngại không biên soạn SGK nữa, vì không muốn “đụng” vào SGK của bộ. “Nhưng Bộ không chủ trương có một bộ SGK duy nhất, mà hướng tới có nhiều bộ SGK. Nếu Quốc hội đồng ý phương án này thì Bộ sẽ đẩy mạnh tuyên truyền để nói rõ việc Bộ chủ trì biên soạn một bộ SGK là nhằm tăng tính chủ động trong việc thực hiện CT-SGK mới, ít nhất là có một bộ SGK. Việc Bộ làm một bộ SGK không ảnh hưởng đến việc có nhiều bộ SGK; các bộ SGK khác nều đáp ứng tiêu chuẩn đều được khuyến khích lưu hành trong trường học”, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận Luận nhấn mạnh.

Về khái toán kinh phí thực hiện CT-SGK mới, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận nêu rõ, sau khi bộ GD-ĐT biên soạn bộ SGK sẽ tiến hành bán đấu giá bản quyền để các Nhà xuất bản thực hiện kinh phí thu được từ bán bản quyền sẽ nộp ngân sách Nhà nước. Theo đó, cần khoảng 462 tỷ đồng để tập huấn cho đội ngũ biên soạn SGK, kể cả lực lượng của các tổ chức cá nhân viết SGK; thẩm định SGK. Bộ dự kiến trong thời gian đầu có 4 bộ SGK, của cả bộ và các tổ chức cá nhân biên soạn. Tuy nhiên, 462 tỷ đồng này chưa bao gồm kinh phí đào tạo lại đội ngũ giáo viên cũng như hỗ trợ địa phương để thực hiện CT-SGK mới. Mà Bộ GD-ĐT cho biết cần thêm 316,8 tỷ đồng để biên soạn tài liệu giáo dục của địa phương; cung cấp kinh phí tập huấn cho địa phương, ghi hình bài giảng phát trên mạng; hỗ trợ tập huấn cho giáo viên ở vùng khó khăn.

Như vậy, tổng cộng kinh phí để triển khai đề án CT-SGK mới là là 778,8 tỷ đồng . Trong đó, 504,4 tỷ đồng là ngân sách TƯ; 274,4 tỷ đồng từ ngân sách địa phương. Tuy nhiên, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cũng cho biết, có thể còn phát sinh thêm.

Đề án đổi mới CT-SGK đã có tính khả thi

Trình bày báo cáo thẩm tra về các nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Đào Trọng Thi cho biết, Ủy ban nhất trí với chủ trương sử dụng nhiều SGK cho mỗi môn học và thực hiện xã hội hóa việc biên soạn, xuất bản SGK phổ thông một cách hợp lý và có điều kiện. Theo đó, đồng ý Bộ GD-ĐT biên soạn một bộ SGK đảm bảo sự chủ động về thời gian công việc và kiểm soát được chất lượng nội dung cần thiết trong quá trình triển khai thực hiện lộ trình, kế hoạch đổi mới CT-SGK trên quy mô toàn quốc và đồng thời ở cả 3 cấp học.

Về kinh phí thực hiện Đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông, ông Thi cho rằng, Đề án của Chính phủ đã liệt kê khá chi tiết các nội dung, hạng mục thuộc các khâu trong quy trình biên soạn CT-SGK phổ thông và tách riêng nguồn tài chính chi qua ngân sách Trung ương với nguồn tài chính chi qua ngân sách địa phương và nguồn tài chính xã hội hóa từ các cá nhân, tổ chức khác. Khái toán kinh phí thực hiện nhiệm vụ ở Trung ương tương đối cụ thể, hợp lý và có tính khả thi. Ủy ban đề nghị Ban soạn thảo bổ sung thêm phần khải toán kinh phí thực hiện nhiệm vụ của các địa phương để có khái toán tổng thể kinh phí chi cho Đề án đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông.

Về lộ trình triển khai thực hiện đổi mới CT-SGK giáo dục phổ thông, Ủy ban nhất trí về cơ bản các bước tiến hành nêu trong lộ trình thực hiện như Tờ trình của Chính phủ đề xuất nhưng đề nghị cân nhắc dành thời gian thích đáng cho việc thực nghiệm chương trình mới. Cần tổ chức đánh giá tình trạng về đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục để xác định kế hoạch triển khai đổi mới CT-SGK mới cụ thể cho từng cơ sở giáo dục. Việc triển khai đại trà CT-SGK mới cũng cần cân nhắc hợp lý. Đối với cấp tiểu học có thể thực hiện đồng thời ở tất cả các lớp, nhưng đối với cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông thì cần theo hình thức cuốn chiếu ở mỗi cấp học.

Lộ trình thực hiện đổi mới CT-SGK theo ba giai đoạn

- Giai đoạn 1 (từ tháng 1-2015 đến tháng 6-2017): Chuẩn bị các điều kiện để xây dựng chương trình và sách giáo khoa mới; xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình mới; biên soạn bộ tài liệu hướng dẫn dạy học theo chương trình mới. Bộ GD-ĐT tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa đồng thời các tổ chức, cá nhân biên soạn các sách giáo khoa khác; tổ chức thẩm định, phê duyệt sách giáo khoa; biên soạn tài liệu phục vụ tập huấn giáo viên các cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới; tập huấn cho đội ngũ cốt cán về quy trình, kỹ thuật tổ chức tập huấn qua Internet cho giáo viên các cơ sở giáo dục phổ thông; xây dựng kế hoạch tập huấn giáo viên các cơ sở giáo dục phổ thông để thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới.

Hoàn thành việc thành lập trang Thông tin điện tử Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông; xây dựng Chương trình Phát thanh và Truyền hình quốc gia về đổi mới giáo dục phổ thông; tổ chức tuyên truyền về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

- Giai đoạn 2 (từ tháng 7-2017 đến tháng 6-2018): Xây dựng, điều chỉnh, hoàn thiện, bổ sung chế độ, chính sách liên quan đến việc thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới; tiếp tục biên soạn, thẩm định và phê duyệt sách giáo khoa; tiếp tục tuyên truyền về đổi mới CT-SGK; thực hiện bán đấu giá bản quyền một bộ sách giáo khoa do Bộ GD-ĐT tạo tổ chức biên soạn.

- Giai đoạn 3 (từ tháng 7-2018 đến tháng 12-2021): Từ năm học 2018 - 2019, triển khai áp dụng chương trình mới; tiếp tục xây dựng, điều chỉnh, hoàn thiện, bổ sung chế độ, chính sách liên quan đến việc thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới; tiếp tục biên soạn, thẩm định và phê duyệt sách giáo khoa; tiếp tục tuyên truyền về đổi mới chương trình, sách giáo khoa; đánh giá, điều chỉnh, ban hành văn bản chương trình mới.

Theo QĐND