Gìn giữ kho tàng quý giá của đồng bào dân tộc thiểu số Nghệ An

(Baonghean.vn) - Với 5 dân tộc thiểu số: Thổ, Thái, Khơ Mú, Ơ đu, Mông cùng chung sống, Nghệ An là một tỉnh có nền văn hóa các dân tộc khá phong phú và đa dạng. Trong đó, kho tàng truyện dân gian thực sự là những viên ngọc quý…

 

Trong số truyện cổ dân gian còn lưu lại hiện nay của đồng bào dân tộc thiểu số Nghệ An, chiếm đại đa số là của đồng bào Thái. Điều này dễ hiểu bởi dân tộc Thái là dân tộc thiểu số đông nhất, có nền văn hóa dân gian phong phú và sống lâu đời nhất ở Nghệ An. Cũng bởi có lượng dân cư đông đúc nên trong quá trình chung sống, giao lưu văn hóa, dân tộc Thái không bị đồng hóa và bị ảnh hưởng bởi các dân tộc khác.

 

Gìn giữ kho tàng quý giá của đồng bào dân tộc thiểu số Nghệ An ảnh 1

       Giáo sư Ninh Viết Giao bên những tác phẩm đã được sưu tầm trong thời gian qua

Với khoảng 500 truyện mà chúng ta sưu tầm và lưu giữ được hiện nay, có khoảng 85% là truyện của đồng bào Thái, số còn lại là của các dân tộc Khơ Mú, Mông, Thổ… truyện của đồng bào Ơ Đu hầu như không còn tìm thấy. Trong số này có nhiều câu chuyện nổi tiếng và có giá trị văn học cao. Đó là những bản trường ca mang tính sử thi như “Lái Khủn chưởng”, “Lái Nàng Han”, hay là những câu chuyện cổ tích về “Cái lốt khái”, truyện về “Chim tăng lo” về “Hòn đá củ xôi”. Nhiều nhà phê bình đã đánh giá, truyện cổ dân gian của đồng bào các dân tộc Nghệ An “là gia tài vô giá, trong như suối đầu nguồn, vừa là truyện kể, đồng thời cũng thể hiện thế giới quan về triết học, sử học, dân tộc học, xã hội học”.

 

Tuy có số lượng truyện dân gian phong phú và đa dạng nhưng trước đây việc lưu giữ các câu truyện chỉ dưới hình thức truyền miệng. Từ sau năm 1991, kể từ khi Hội Văn nghệ Dân gian ra đời, công tác sưu tầm, bảo tồn mới chính thức được xem trọng và tổ chức có hệ thống, trong đó người xâu nối chính là giáo sư Ninh Viết Giao – Chủ tịch Hội và cũng là người có nhiều năm say mê với kho tàng văn hóa dân gian của đồng bào các dân tộc. Bằng các hình thức như trực tiếp đi điền giã, trực tiếp ghi lại từ đồng bào dân tộc, qua các thầy cô giáo đang giảng dạy tại vùng cao, qua lời kể của phụ huynh, học sinh hoặc qua từ những câu chuyện kể mà đồng bào dân tộc ghi lại và gửi về cho Hội hàng trăm câu chuyện dân gian một thời lưu lạc, đã được gìn giữ và ghi chép lại.

 

Cũng nhờ đó, sau một thời gian sưu tầm, tìm kiếm, năm 1996 lần đầu tiên Hội Văn nghệ Dân gian Nghệ An đã cho xuất bản tập sách “Truyện kể của các dân tộc miền núi Nghệ An”. Cuốn sách ra đời đã tạo được dấu ấn trên văn đàn, qua đó những người yêu văn học trong tỉnh và cả nước có thêm một cái nhìn, một kho tư liệu quý giá về truyện dân gian Xứ Nghệ. Ngoài ra một số tác phẩm quý giá khác đã được in cùng với một số tập sách của các tác giả Ninh Viết Giao, Quán Vi Miên…

 

Mặc dù đã có được những kết quả nhất định, nhưng theo giáo sư Ninh Viết Giao việc sưu tầm, bảo tồn truyện dân gian của các dân tộc thiểu số Nghệ An hiện nay đang gặp một số khó khăn do người thực sự có tâm huyết, có đam mê với truyện cổ đang ngày một lớn tuổi và không có nhiều thời gian để đi sưu tầm tại cơ sở. Bên cạnh đó, những người biết tiếng dân tộc, đặc biệt làtiếng Khơ Mú, Mông, Ơ Đu… không có nhiều nên lâu nay mảng truyện dân gian của các dân tộc này chưa tập hợp được nhiều như mong muốn. Ngoài ra, do kinh phí của tỉnh, của Hội còn hạn hẹp nên thời gian qua số lượng truyện sưu tầm được giới thiệu đến với bạn đọc chưa nhiều. Mới đây nhất, thông qua dự án xuất bản toàn tập cuốn “Nghệ An toàn chí”, Hội đang có kế hoạch đưa tập sách đã xuất bản năm 1996 vào bộ sách này, tuy nhiên những truyện được giới thiệu “chỉ là số nhỏ so với kho tàng đồ sộ hiện nay mà chúng ta đang có” – Giáo sư Giao cho biết thêm.

 

Trước thực trạng trên, trong năm 2012 thực hiện Quyết định 84 của UBND tỉnh, Ủy ban Dân tộc tỉnh Nghệ An đã quyết định trích một phần kinh phí từ tiền hỗ trợ bảo tồn phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số để hỗ trợ cho Hội Văn nghệ Dân gian Nghệ An trong việc sưu tầm, biên tập, giới thiệu một số truyện dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số. Đây thực sự là một tín hiệu mừng, qua đó những tác phẩm văn học có giá trị có cơ hội đến với bạn đọc, để chúng ta thêm một dịp để hiểu hơn bản sắc, văn hóa, con người miền núi Nghệ An.

Mỹ Hà

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.