Giữ một nét xuân

(Baonghean) - Đêm, dạo trên Quốc lộ 7A, nghe âm vang tiếng chày giã gạo, âm thanh mỗi lúc một rộn ràng làm thành một bản hòa tấu. Lần theo tiếng vang, men theo chiếc cầu treo nhỏ bắc qua dòng Lam sang bờ bên kia, tìm đến Nhà Văn hóa cộng đồng bản Mác, xã Thạch Giám (Tương Dương) - nơi phát ra những âm thanh vang vọng. Thì ra, các thành viên CLB Khắc luống của bản đang luyện tập, chuẩn bị chương trình giao lưu, biểu diễn vào dịp đón Tết, vui Xuân, thu hút bà con dân bản đến xem và cổ vũ rất đông. 
Buổi tập luyện của CLB Khắc luống bản Mác (xã Thạch Giám, Tương Dương).
Buổi tập luyện của CLB Khắc luống bản Mác (xã Thạch Giám, Tương Dương).
CLB Khắc luống bản Mác được thành lập ngày 20/9/2014, với mục đích tập hợp những người đam mê và tâm huyết với bản sắc âm nhạc cổ truyền, trước tiên là trò khắc luống, nhảy sạp, múa xòe... Lập tức, 42 người đăng ký tham gia, chủ yếu là phụ nữ, các cụ già trong bản giữ vai trò cố vấn. Các thành viên đều tự nguyện góp tiền mua máng và chày (2 dụng cụ chính phục vụ khắc luống) để luyện tập. Rồi cùng nhau sắp xếp công việc để lên rừng chặt tre, nứa về làm dụng cụ múa sạp. Không có kinh phí hoạt động nhưng ai cũng tham gia hăng hái, nhiệt tình, đầy tinh thần trách nhiệm. Hiện nay, CLB đang đề nghị Ban quản lý bản dành một ít đất rừng để trồng tre, trước tiên là để lấy làm dụng cụ, sau nữa là bán để lấy tiền làm kinh phí hoạt động. 
Bà Kha Thị Luyến (72 tuổi) cho biết: “Đối với đồng bào dân tộc Thái, trong những ngày vui hội không thể thiếu được âm thanh vang vọng và vui nhộn của trò khắc luống”. Trò khắc luống xuất phát và gắn bó với cuộc sống lao động thường ngày và mang đậm tính cộng đồng cũng như nét tín ngưỡng phồn thực. Để tiến hành trò khắc luống, cần một chiếc máng (cối) dài được làm từ thân cây gỗ tốt và những chiếc chày làm từ thân cây gỗ nhỏ. Như vậy, có thể nhận thấy trò khắc luống có từ lâu đời, bắt nguồn từ việc giã gạo hàng ngày, một công đoạn để chế biến hạt gạo. Khi lúa được gùi từ rẫy về nhà, mỗi khi rảnh rỗi các gia đình người Thái thường tranh thủ giã lúa lấy hạt. Lòng máng được thiết kế dài nên nhiều người có thể tham gia giã gạo cùng một lúc. Nghĩa là có thể huy động được nhiều thành viên, thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó của các thành viên trong gia đình và cộng đồng. Cũng có lúc trai gái trong bản tập trung giã gạo để có thêm cơ hội tìm hiểu, hẹn hò và giao duyên. Sau khi giã ở máng (cối dài), lúa được tiếp tục đem sang cối đứng để tiếp tục giã cho kỹ hơn. Thông thường, khi gạo được giã xong, mọi người thường dùng chày gõ vào lòng và thành máng để tạo thành những nhịp, phách. Lâu dần, việc này trở thành một trò chơi, một hình thức sinh hoạt độc đáo trong đời sống văn hóa của bà con dân tộc Thái. Do sự phối hợp nhịp nhàng và tạo nên phách nhịp, khắc luống dần trở thành một hình thức sinh hoạt giàu tính âm nhạc. Từ đó, mỗi khi có dịp vui như Tết cổ truyền, lễ hội, cưới hỏi, cầu mùa, mừng cơm mới, bà con lại chơi trò khắc luống. Cũng có lúc khắc luống được dùng để báo hiệu tang ma. 
Cùng với tiếng cồng chiêng rộn rã và điệu múa sạp vui nhộn, điệu khắc luống góp phần làm cho ngày vui thêm tưng bừng. Bà Kha Thị Luyến cho biết thêm, qua trò khắc luống, bà con dân tộc Thái gửi gắm mong ước mùa màng luôn được tươi tốt, bội thu để quanh năm tiếng chày giã gạo luôn vang lên rộn rã. Và trò khắc luống còn có thêm ý nghĩa về ước vọng một cuộc sống sinh sôi, sức khỏe dồi dào và đem lại niềm vui cho các gia đình và toàn thể cộng đồng dân bản. Từ một nét sinh hoạt đời thường, khắc luống trở thành nét sinh hoạt văn hóa và tâm linh. Do đó, đòi hỏi những người tham gia điệu khắc luống ít nhiều phải có tư chất nghệ sỹ, biết cách gõ nhịp, tạo phách và chỉnh âm.
Đêm đã khuya, chúng tôi rời bản Mác để về phố huyện, tiếng chày khắc luống vẫn vang xa. Cho dù, ngày nay máy xay xát đã vào tận các bản làng xa xôi, cối giã gạo của bà con các dân tộc đang dần vắng bóng nhưng trò khắc luống vẫn được bà con dân tộc Thái ở bản Mác lưu giữ là một điều hết sức đáng quý. Có thể xem bà con nơi đây đang lưu giữ một nét Xuân.
Công Kiên

tin mới

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.
học sinh tựu trường

Những đứa trẻ người Mông ở Nghệ An rời bản, xuống núi đến trường

(Baonghean.vn) - Cuộc sống vất vả đã “cuốn” những đứa trẻ người Mông ở Tri Lễ (Quế Phong) sớm lên nương, vào rẫy... Tuy nhiên năm gần đây, nhận thức người dân được nâng lên, người Mông đã xem việc đưa trẻ xuống núi theo học là để tiếp thu kiến thức mới, góp phần nâng cao cuộc sống, xây dựng bản làng.
Trải nghiệm chợ phiên vùng cao Tương Dương với các loại rau củ độc đáo

Trải nghiệm chợ phiên vùng cao Tương Dương với các loại rau củ độc đáo

(Baonghean.vn) - Đã từ lâu người dân khắp nơi đều biết đến chợ phiên Tam Thái (Tương Dương) là phiên chợ chuyên bày bán rất nhiều loại rau, củ, quả do bà con tự trồng hoặc thu hái ở trên nương rẫy hay khe suối. Đây không chỉ là những loại nông sản "sạch" mà còn là những vị thuốc rất tốt cho sức khỏe, nên được người dân rất ưa chuộng.
Hoạt động của bộ phận một cửa tại Chi cục thuế huyện Tương Dương. Ảnh: Phương Thúy

Huyện có 5 dự án thủy điện ở Nghệ An kiến nghị trích nguồn thuế cho địa phương

(Baonghean.vn) - Trên địa bàn huyện Tương Dương (Nghệ An) hiện có 5 dự án thủy điện nhưng việc thu thuế lại không thuộc trách nhiệm của huyện. Do đó, huyện vùng cao này đề nghị có chính sách nhằm trích lại một phần kinh phí từ nguồn thu thuế các công trình thủy điện trên địa bàn cho địa phương.