Giúp người lao động tự bảo vệ quyền lợi

(Baonghean) - Lợi ích “kép” đó là điều dễ thấy nhất khi chủ trương giao sổ BHXH cho người lao động được triển khai. Qua đó, giúp đơn vị sử dụng lao động tiết kiệm được nhân lực và chi phí quản lý và để người lao động nắm được quá trình tham gia của mình để tự bảo vệ quyền của bản thân, giảm thiểu tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH...

“Chồng tôi trước đây có tham gia đóng bảo hiểm ở một công ty. Sau khi nghỉ việc, chúng tôi tiếp tục đóng bảo hiểm tự nguyện tại địa phương. Nay, khi có công việc mới, gia đình muốn chuyển sổ bảo hiểm sang công ty, tuy nhiên, khi liên hệ với người phụ trách bảo hiểm ở xã thì chúng tôi được trả lời là chưa nộp sổ. Hiện tại chúng tôi chưa biết phải làm thế nào, có thể giúp chúng tôi tra cứu lại sổ bảo hiểm cho chồng tôi được không?”.

Đây là một trong những nội dung quen thuộc mà những nhân viên phụ trách chuyên mục hỏi - đáp của BHXH Nghệ An thường xuyên nhận được từ người lao động. Trong đó, phần đa là muốn tìm hiểu thông tin về quá trình đóng bảo hiểm xã hội của mình.

Riêng trong tháng 1/2017, chỉ chưa đầy 2 tuần, đã có 10 trường hợp nhờ cơ quan bảo hiểm “cứu giúp” vì ngoài việc hàng tháng bị trừ lương để đóng bảo hiểm, họ cũng không biết được tường tận quy trình đóng của mình như thế nào, có được đóng bảo hiểm hay không.

Trên toàn tỉnh Nghệ An hiện đang có hơn 400 doanh nghiệp nợ bảo hiểm kéo dài với tổng số tiền hơn 148 tỷ đồng và kéo theo đó là hàng nghìn lao động bị liên đới, nhiều người đến tuổi về hưu nhưng vẫn không chốt được sổ bảo hiểm.

Tuy nhiên, oái ăm hơn là rất nhiều người trong số này hàng tháng họ vẫn bị doanh nghiệp trừ lương để đóng bảo hiểm. Nhưng trên thực tế, doanh nghiệp lại sử dụng số tiền đó để làm mục đích khác, gây thiệt thòi cho người lao động.

Những năm trước đây, theo quy định của Luật BHXH năm 2006, người sử dụng lao động có trách nhiệm bảo quản sổ BHXH của người lao động trong thời gian người lao động làm việc tại đơn vị và trả sổ khi không còn làm việc.

Tuy nhiên, quá trình triển khai quy định này còn tồn tại một số bất cập như: Người lao động không nắm được thông tin về quá trình đóng BHXH; đơn vị sử dụng lao động vẫn trừ tiền đóng BHXH của người lao động hàng tháng nhưng không nộp cho cơ quan BHXH mà chiếm dụng tiền đóng BHXH để sử dụng với mục đích khác; tờ rời sổ BHXH bị thất lạc, thậm chí chủ sử dụng lao động không trả sổ cho NLĐ khi có nhu cầu chuyển đến nơi làm việc mới...

Công nhân làm việc tại Công ty May xuất khẩu MLB Tenegry (Yên Thành).

Trước thực tế này, Luật Bảo hiểm sửa đổi có hiệu lực từ 1/1/2016 đã điều chỉnh và đưa ra kế hoạch bàn giao sổ BHXH cho người lao động. Trong đó, quy định: Người lao động có quyền được cấp, quản lý sổ BHXH và có trách nhiệm bảo quản sổ BHXH.

Về phía các cơ quan bảo hiểm xã hội, để triển khai thực hiện quy định này theo tinh thần của Luật BHXH năm 2014, đảm bảo bàn giao sổ BHXH đúng, đủ cho người lao động tự quản lý, cơ quan BHXH phải hoàn thiện sổ BHXH, đồng thời cập nhật đầy đủ dữ liệu của người tham gia, quá trình đóng vào cơ sở dữ liệu của ngành BHXH để quản lý.

Đầu tháng 1/2017, Tổng Công ty May 10 là đơn vị đầu tiên trên địa bàn cả nước tổ chức bàn giao sổ BHXH cho người lao động tự quản lý.

Theo kế hoạch của BHXH Việt Nam, trong năm 2017, BHXH Việt Nam phấn đấu thực hiện việc bàn giao sổ BHXH cho NLĐ đạt 60% trên tổng số sổ phải bàn giao, và công tác này sẽ hoàn thành trước ngày 31/12/2018.

Ông Nguyễn Bá Cường - Trưởng phòng cấp sổ thẻ - BHXH Nghệ An cho biết: “Sổ BHXH chính là tài sản an sinh thiết thân của người lao động. Vì vậy, chủ trương giao sổ cho người lao động quản lý là hợp lý, thiết thực và đúng với mong mỏi của đại đa số lao động”.

Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, để quá trình được triển khai thuận lợi vẫn còn một số khó khăn bất cập. Bởi hiện tại, theo thống kê, toàn tỉnh Nghệ An có hơn 230.000 sổ BHXH của người lao động. Dẫu vậy, trong số này có hơn 100.000 sổ là sổ cũ (bìa xanh chưa có tờ rơi), được cấp từ trước năm 2008.

Vì vậy, trước khi giao sổ BHXH về tay người lao động, BHXH Nghệ An buộc phải cấp lại thành sổ mới. Bên cạnh đó, hiện phần mềm quản lý còn bị lỗi chưa đáp ứng liên thông xuyên suốt; việc rà soát, xử lý chuẩn hóa thông tin người tham gia BHXH còn có nhiều vướng mắc...

Thời điểm này, Nghệ An và Hà Tĩnh cũng là hai địa phương đầu tiên sử dụng phần mềm nghiệp vụ BHXH mới. Vì vậy, hiện tại để tập trung các dữ liệu về cho BHXH Việt Nam quản lý trước khi giao sổ cho người lao động chưa thực hiện được vì BHXH Việt Nam chưa có phương thức thực hiện.

Để kịp thời đảm bảo quyền lợi cho người lao động, hiện BHXH Nghệ An đã đưa ra nhiều phương án giải quyết. Trong đó trước mắt sẽ chủ động in quá trình đóng bảo hiểm của người lao động trên dữ liệu của tỉnh trước để các đơn vị và người lao động rà soát và điều chỉnh nếu có sai sót.

Trong năm 2017, ngành BHXH tỉnh sẽ tập trung nguồn nhân lực đẩy nhanh tiến độ thực hiện theo quy trình rà soát sổ và bàn giao sổ BHXH cho NLĐ; phát động phong trào thi đua bàn giao sổ đúng nội dung, đảm bảo tiến độ cụ thể với từng đơn vị khi triển khai.

Ngành cũng sẽ tăng cường công tác tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông để người lao động thấy được ý nghĩa nhân văn của việc bàn giao sổ BHXH cho NLĐ. Từ đó, tăng cường được công tác cải cách hành chính, nâng cao năng lực quản lý, thực hiện chính sách.

Mỹ Hà