Hố chôn không an toàn, nguy cơ dịch tả lợn châu Phi lan rộng ở Nghệ An sau mưa lũ

Tại thôn Lĩnh Sơn 6, xã Yên Xuân (huyện Anh Sơn cũ), chỉ trong vòng 5 ngày đầu tháng 8, dịch tả lợn châu Phi đã bùng phát mạnh, khiến 20 hộ dân có lợn nhiễm bệnh, số lượng lợn bị tiêu huỷ lên đến 20 tấn. Gia đình ông Bùi Đăng Hùng là một trong những hộ chịu thiệt hại nặng nề nhất khi phải tiêu huỷ 400 con lợn với tổng trọng lượng 12 tấn. “Chúng tôi báo cáo lên xóm, xã để tổ chức tiêu huỷ, nhưng không ngờ dịch lây lan nhanh đến vậy”, ông Hùng bùi ngùi.

Theo ông Phạm Kim Hảo, Trưởng thôn Lĩnh Sơn 6, dịch bệnh những ngày qua bùng phát nhanh, nếu như tháng 7, toàn thôn chỉ có 10 hộ có lợn mắc bệnh thì sang đầu tháng 8, con số đã tăng gấp đôi.

Ông Hảo cho biết, một trong những nguyên nhân chính khiến dịch lan rộng là do mưa lũ ở thượng nguồn, nhiều địa phương ngập nặng, một số nơi, các hố chôn lấp xác lợn dịch cũng chìm trong nước lũ, mầm bệnh vì thế theo dòng nước phát tán ra môi trường.

Lũ từ thượng nguồn đổ về cũng cuốn theo xác động vật chết, trôi nổi khắp các tuyến sông, mương khiến nguy cơ lây lan càng nghiêm trọng hơn. “Có hôm, cán bộ thôn phải túc trực cả ngày dọc kênh mương để vớt xác lợn, hạn chế phát tán mầm bệnh”, ông Hảo nói.

Không chỉ ở Yên Xuân, xã Nhân Hoà (huyện Anh Sơn cũ) cũng đang trở thành “điểm nóng” về dịch tả lợn châu Phi. Sau đợt lũ vừa qua, 17/26 thôn của xã đã xuất hiện dịch, tổng số lợn tiêu huỷ lên đến 505 con, tương đương gần 35 tấn. Đặc biệt, các ổ dịch mới liên tục được phát hiện tại những thôn nằm ven sông, khu vực thấp trũng như Cẩm Thắng, 1/5, Hạ Du, Hội Lâm…

Ông Nguyễn Văn Quế - Phó Chủ tịch UBND xã Nhân Hoà cho biết, địa bàn xã có sông Lam và sông Con chảy qua. Vào mùa mưa lụt, nước sông dâng rất nhanh, làm ngập úng trên diện rộng, kéo theo xác lợn chết từ vùng trên trôi về, gây ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng. Sau mưa lũ, thời tiết lại nắng nóng gay gắt, đàn lợn vốn đã suy yếu sức đề kháng nay càng dễ nhiễm bệnh hơn.

“Dịch bệnh chủ yếu bùng phát mạnh ở những hộ nuôi lợn trong khu vực ẩm thấp, gần nguồn nước, nơi điều kiện vệ sinh kém”, ông Quế cho hay.

Theo ông Nguyễn Trọng Sơn, Trạm trưởng Trạm Dịch vụ Nông nghiệp Anh Sơn, đợt mưa lũ vừa qua khiến nhiều xã trên địa bàn như Nhân Hoà, Vĩnh Tường, Yên Xuân, Anh Sơn Đông… bị ngập úng nghiêm trọng. Nước lũ tràn về, mang theo mầm bệnh phát tán khắp nơi qua hệ thống sông suối, kênh mương. Đặc biệt, nhiều hố chôn lợn dọc các bãi ven sông bị ngập, mầm bệnh tràn ra, cuốn trôi xuống các vùng hạ lưu.

Điều đáng lo ngại là hiện nay, nhiều địa phương vùng trũng, ven sông tuy chưa ghi nhận tình trạng hố chôn xác lợn bị sạt lở, trôi nổi sau lũ, nhưng thực tế hầu hết các hố chôn đều chưa đảm bảo đầy đủ các yếu tố kỹ thuật về độ sâu, độ nén chặt, cách ly nguồn nước, bờ kè bảo vệ. Nhiều hố chôn được đào tạm thời ven mương nội đồng, bãi bồi, khu đất yếu do áp lực tiêu huỷ số lượng lớn trong thời gian ngắn, chưa kịp gia cố trước mùa mưa lũ.

Theo khuyến cáo của Chi cục Chăn nuôi và Thú y Nghệ An, virus tả lợn châu Phi có khả năng tồn tại rất lâu trong môi trường, đặc biệt là trong đất, nước, xác động vật phân huỷ. Nếu các hố chôn không được xử lý, gia cố đảm bảo kỹ thuật, khi mưa lớn tiếp diễn, nước ngấm vào hố, cuốn theo dịch, mầm bệnh sẽ phát tán ra môi trường, rất khó kiểm soát.

Thực tế cho thấy, nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, do thiếu nhận thức hoặc do điều kiện khó khăn, vẫn lén lút vứt xác lợn chết xuống mương, sông, hoặc chôn lấp tạm bợ ven bờ ruộng. Những hành động này nếu không bị kiểm soát chặt chẽ sẽ làm bùng phát mầm bệnh mạnh hơn sau khi nước rút, nhất là khi thời tiết chuyển sang nắng nóng gay gắt, sức đề kháng của đàn lợn suy giảm.

Hiện nay, tình trạng dịch bệnh phức tạp cũng đang hiện hữu tại các xã vùng hạ du sông Lam. Dịch tả lợn châu Phi vốn tiềm ẩn trong môi trường nay đang có nguy cơ bùng phát mạnh sau mưa lũ, khi điều kiện vệ sinh, chăn nuôi đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, tính đến hết tháng 7, toàn tỉnh đã tiêu huỷ gần 13.000 con lợn, tương đương 660 tấn lợn hơi. Chi cục Chăn nuôi và Thú y Nghệ An nhận định, mưa lũ kéo dài, thời tiết cực đoan và hình thức chăn nuôi nhỏ lẻ, không đảm bảo an toàn sinh học chính là nguyên nhân khiến dịch bệnh dễ dàng bùng phát và lây lan nhanh trên diện rộng.

“

Việc tiêu huỷ lợn nhiễm dịch tả châu Phi không đúng quy trình sẽ khiến dịch bệnh lây lan nhanh, khó kiểm soát và gây ô nhiễm nghiêm trọng. Do đó, các hộ chăn nuôi và chính quyền cơ sở cần tuân thủ nghiêm túc quy trình chuẩn tiêu huỷ lợn nhiễm dịch tả châu Phi:
1. Báo cáo và xác nhận dịch:
Khi phát hiện lợn có dấu hiệu bệnh hoặc chết bất thường, hộ chăn nuôi phải báo ngay cho cán bộ thú y xã để lấy mẫu xét nghiệm. Tại những ổ dịch rõ ràng, có thể bỏ qua khâu xét nghiệm để kịp thời tiêu huỷ, tránh phát tán mầm bệnh.
2. Nguyên tắc tiêu huỷ
Phải làm chết lợn nhiễm bệnh bằng điện hoặc phương pháp nhân đạo khác. Ưu tiên tiêu huỷ ngay tại chỗ, tránh vận chuyển xác lợn đi xa. Địa điểm tiêu huỷ phải
được cơ quan chức năng hướng dẫn, đảm bảo an toàn sinh học.
3. Biện pháp vận chuyển và tiêu huỷ
Phương tiện vận chuyển xác lợn phải kín, không để rơi vãi chất thải. Người tham gia tiêu huỷ phải vệ sinh, khử trùng kỹ càng. Xác lợn phải được chôn lấp hoặc đốt theo hướng dẫn. Trường hợp chôn lấp, bao chứa xác lợn phải buộc chặt, phun khử trùng kỹ lưỡng trước khi vận chuyển.
4. Quy cách hố chôn
Hố chôn phải cách khu dân cư, nguồn nước tối thiểu 30m; sâu từ 1,5 - 3m; đáy hố rải vôi bột; bao xác lợn được lấp đất dày ít nhất 1m, nén chặt, đảm bảo không để nước ngấm vào. Khu vực chôn lấp phải được phun sát trùng, cắm biển cảnh báo.
5. Quản lý sau chôn lấp
UBND cấp xã có trách nhiệm quản lý, kiểm tra định kỳ các hố chôn, xử lý kịp thời nếu xảy ra xói lở, rò rỉ mầm bệnh. Các hộ dân chỉ được phép tái đàn khi có sự cho phép của cơ quan thú y. Tuyệt đối không vứt xác lợn ra môi trường tự nhiên.
Lưu ý: Virus tả lợn châu Phi có thể tồn tại hàng tháng trong môi trường, do đó việc tiêu huỷ đúng quy trình và kiểm soát chặt chẽ hố chôn là yếu tố quyết định để ngăn chặn dịch bệnh lây lan.