Khai thác hiệu quả công trình cấp nước tập trung

(Baonghean) - Hiện nay, trên địa bàn tỉnh, nhiều công trình cấp nước sạch (nhà máy nước sạch) tập trung do huyện, xã làm chủ đầu tư gặp khó khăn về huy động vốn đầu tư hoặc vận hành, khai thác không hiệu quả. Trước thực trạng đó, các đơn vị chuyên ngành trong tỉnh về cấp nước đã mạnh dạn nhận bàn giao một số công trình cấp nước, qua đó khai thác hiệu quả dự án, phục vụ kịp thời nhu cầu nước sạch của người dân.

Hưng Nguyên là một trong những địa phương phát triển mạnh chương trình đầu tư xây dựng công trình cấp nước sạch tập trung, từ đó tăng nhanh tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt tiêu chuẩn 02 của Bộ Y tế. Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là có những công trình cấp nước với vốn đầu tư nhiều tỷ đồng nhưng phải tạm dừng thi công hàng năm liền chỉ vì không thể tiếp tục huy động được nguồn vốn, hoặc có công trình đã hoàn thành đi vào khai thác nhưng chỉ hoạt động được trong thời gian ngắn, cầm chừng, thậm chí ngừng hoạt động do càng sản xuất nước sạch thì càng lỗ; nguồn thu không bù đắp được tiền điện, tiền mua hóa chất, nuôi bộ máy...

Công trình cấp nước sạch xã Hưng Tân có vốn đầu tư 2 tỷ đồng được huy động từ nguồn vốn Nhà nước và người hưởng lợi đóng góp. Tuy nhiên, do chủ đầu tư thiếu kinh nghiệm trong việc tổ chức thực hiện, từ việc lập dự toán, đấu thầu thi công, huy động nguồn vốn... nên việc thi công chậm tiến độ, kéo dài nhiều năm, gây bức xúc trong nhân dân. Với chức năng của cơ quan chuyên ngành, sau khi tìm hiểu thực tế tại công trình cấp nước xã Hưng Tân và được ngành chức năng thống nhất chủ trương chuyển đổi chủ đầu tư, Trung tâm nước sinh hoạt - VSMT nông thôn đã cùng tham gia góp vốn xây dựng, quản lý, vận hành công trình. Đơn vị đã phối hợp với đơn vị tư vấn lập lại dự toán thiết kế với sự tham gia ý kiến của chính quyền xã và người dân để thống nhất kế hoạch thực hiện.

Sau khi dự toán thiết kế được các cấp thẩm quyền phê duyệt, chủ đầu tư lập phương án tài chính và tổ chức họp dân vận động người hưởng lợi tự nguyện tham gia góp vốn xây dựng công trình. Với cách làm công khai, dân chủ, tạo được sự đồng thuận trong nhân dân nên việc huy động đóng góp vốn của người dân rất thuận lợi. Do đó, công trình được đẩy nhanh tiến độ xây dựng. Sau khi công trình hoàn thành, Trung tâm nước sạch - VSMTNT đã cử cán bộ quản lý, kỹ thuật về vận hành. Do làm tốt công tác quản lý, nhất là trong việc bảo đảm chất lượng nước sạch, phát triển mạng đường ống, chống thất thoát nước, nên bảo đảm được giá thành hợp lý, từ đó thu hút được nhiều người dân sử dụng nước sạch. Những điều này giúp cho dự án Nhà máy nước sạch Hưng Tân hoạt động hiệu quả, bảo đảm tính bền vững.

Tương tự, tại công trình cấp nước sạch tập trung xã Hưng Thắng, trong quá trình đầu tư cũng gặp khó khăn về việc huy động nguồn vốn, Trung tâm nước sinh hoạt - VSMT nông thôn đã về khảo sát thực địa và xây dựng phương án đầu tư công trình cấp nước sạch. Sau khi hoàn tất cả thủ tục, nguồn vốn cho công trình cấp nước xã Hưng Thắng huy động theo tỷ lệ: Nhà nước hỗ trợ 40% từ Chương trình mục tiêu quốc gia, Trung tâm nước sinh hoạt - vệ sinh môi trường nông thôn đầu tư 40%, địa phương, người hưởng lợi đóng góp 20% còn lại. Với cơ chế góp vốn đầu tư như vậy, công trình nhanh chóng hoàn thành với tổng giá trị đầu tư hơn 4,7 tỷ đồng. Ông Nguyễn Ích Xuân - Trưởng phòng Kế hoạch, Trung tâm nước sinh hoạt - VSMTNT cho biết “Trung tâm sẽ tiếp tục đầu tư để duy tu, sửa chữa các công trình cấp nước và hệ thống mạng đường ống dẫn nước nhằm khai thác hiệu quả công suất hoạt động, đáp ứng kịp thời nhu cầu sử dụng nước sạch của người dân tại các công trình do Trung tâm tiếp nhận”.

Như vậy, tại một số công trình cấp nước sạch chưa phát huy được hiệu quả trên địa bàn Hưng Nguyên, sau khi cơ quan chuyên ngành tiếp nhận, tham gia đầu tư, quản lý, vận hành công trình, các Nhà máy nước sạch đều hoạt động hiệu quả. Hiện nay, Trung tâm nước sinh hoạt - VSMTNT cũng đang quản lý, vận hành tại dự án cấp nước sạch và VSMTNT vùng miền Trung từ nguồn vốn vay ADB - Tiểu dự án cấp nước sạch và VSMTNT Diễn Yên (dự án có tổng nguồn vốn đầu tư 52,8 tỷ đồng, trong đó gói thầu xây dựng nhà máy nước hơn 37 tỷ đồng). Theo đó, Nhà máy nước sạch có công suất 1.700 m3/ngày và công nghệ xử lý nước hiện đại đạt tiêu chuẩn của Bộ Y tế đủ công suất cung cấp nước sạch cho hơn 3.515 hộ dân trong xã và các vùng lân cận.

Nhà máy nước sạch Quế Phong do Công ty TNHH MTV cấp nước NA đầu tư xây dựng và quản lý, vận hành.

Còn tại huyện Tương Dương và Kỳ Sơn, UBND các huyện cũng đã làm chủ đầu tư dự án xây dựng Nhà máy nước thị trấn Tương Dương, Kỳ Sơn nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cho nhân dân. Tuy nhiên, sau một thời gian dài đưa vào khai thác, 2 công trình này vẫn chưa phát huy được hiệu quả vì thiếu kinh nghiệm quản lý, vận hành. Trước thực trạng đó, Công ty TNHH MTV cấp nước Nghệ An đã tiếp nhận công trình, đồng thời đưa cán bộ quản lý, công nhân kỹ thuật lên vận hành công trình. Ông Lê Đức Thuận - Trưởng Trạm cấp nước Kỳ Sơn cho hay: “Sau khi tiếp nhận Nhà máy nước Kỳ Sơn, Công ty đã thay đổi cán bộ quản lý và đưa 4 công nhân kỹ thuật từ Công ty lên Kỳ Sơn. Với cách điều hành mới và có phương án sản xuất - kinh doanh phù hợp, đồng thời được hỗ trợ kịp thời các thiết bị, vật tư, hóa chất... nên bảo đảm chất lượng nước sạch, mở rộng mạng lưới tiêu thụ. Nhà máy phát huy được công suất, hoạt động hiệu quả...”.

Trước đây, Công ty TNHH MTV cấp nước Nghệ An chỉ quản lý hệ thống cấp nước TP. Vinh, nhưng do nhu cầu sử dụng nước sạch ngày càng tăng của người dân trên địa bàn trong tỉnh, đơn vị đã đầu tư thực hiện nhiều dự án cấp nước sạch tại thị trấn các huyện, thị. Bên cạnh đó, một số địa phương sau khi làm chủ đầu tư các công trình cấp nước, đã tiến hành bàn giao việc quản lý, vận hành về Công ty TNHH MTV cấp nước Nghệ An. Hiện nay, đơn vị quản lý 10 Nhà máy cấp nước tại các địa phương với tổng công suất 11.000 m3/ngày. Ông Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Công ty TNHH MTV cấp nước Nghệ An cho biết: “Việc sáp nhập các Nhà máy nước sạch ở các địa phương về những đơn vị chuyên ngành quản lý là phù hợp. Theo kế hoạch, trong năm 2014 này, đơn vị sẽ tiếp tục nhận quản lý thêm Nhà máy nước sạch Hưng Nguyên và Yên Thành”.

Như vậy, việc các đơn vị chuyên ngành tiếp nhận, “tiếp sức” các Nhà máy nước sạch đã và đang đầu tư là việc làm cần thiết để khắc phục khó khăn về huy động vốn, kinh nghiệm quản lý, vận hành, giúp khai thác hiệu quả công trình; đồng thời phù hợp với xu thế phát triển hiện nay của ngành cấp nước. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, các đơn vị tiếp nhận công trình gặp không ít khó khăn, vướng mắc, như: Một số công trình thực hiện chưa tốt các quy trình, thủ tục đầu tư; đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật chưa được đào tạo, thiếu kinh nghiệm, nghiệp vụ; hệ thống mạng đường ống cấp nước chưa phát triển, xuống cấp, gây thất thoát nước... Vì vậy, cần được các cấp, ngành chức năng quan tâm, hỗ trợ giải quyết kịp thời.

Hoàng Vĩnh