Khi chính sách đi vào cuộc sống

(Baonghean) - Xây dựng các chính sách dân số và đưa chính sách Dân số đi vào cuộc sống là một trong những nỗ lực của ngành dân số trong hơn một năm trở lại đây. Nhờ đó, góp phần quan trọng đưa tỉnh ta đạt kế hoạch giảm tỷ lệ sinh trong năm 2013...

Vừa ra Giêng, mưa liên tục mấy ngày liền, tiết trời lại rét căm căm nhưng anh Trần Văn Cường, chuyên trách dân số của xã Hưng Đông (TP. Vinh) và các cộng tác viên vẫn không ngại đến nhà dân tuyên truyền về vấn đề kế hoạch hóa gia đình. Trên đường đến nhà anh Trần Thanh Hùng ở xóm Trung Mỹ, anh Cường chia sẻ: Những gia đình có điều kiện như anh Hùng có nguy cơ sinh con thứ ba cao nhất. Rồi anh nhẩm tính, trong năm vừa rồi mặc dù số trẻ sinh ra ở xã giảm hơn 30 cháu so với năm trước, nhưng tỷ lệ gia tăng con thứ ba vẫn còn cao. Hiện có 6 trường hợp sinh con thứ 3 trở lên đang chờ sinh trong năm 2014, số hộ gia đình khá giả, mới đi xuất khẩu lao động về đang “rục rịch” sinh con cũng không ít.

Lo ngại nguy cơ gia tăng dân số sẽ quay trở lại, trước tết tại Hội nghị dân chính, Đảng ủy xã Hưng Đông đã quán triệt thực hiện chính sách dân số đến từng bí thư, khối trưởng và trưởng, phó các ban, ngành. Một lượng bao cao su, thuốc tránh thai cũng đã được xã nhận về để các cộng tác viên dân số phát đến tận các gia đình vào đầu tháng 1. Dù đã cơ bản thực hiện các giải pháp, nhưng theo anh Cường: Các phương tiện chỉ mới đáp ứng được 1/3. Để kịp thời cung cấp cho người dân, năm nay xã đã lên kế hoạch triển khai chiến dịch sớm, trong đó nguồn ngân sách sẽ tăng từ 10 – 15% để mua sắm thêm thuốc và các trang thiết bị phục vụ tránh thai. Dự kiến, số người được khám tư vấn và thụ hưởng sẽ tăng lên từ 15 – 20% so với năm trước.

Người dân huyện Anh Sơn đi bộ hưởng ứng Tháng Dân số.

Nét nổi bật của công tác dân số năm 2013 là Chỉ thị 09/CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tiếp tục đẩy mạnh công tác Dân số/KHHGĐ trong tình hình mới và Quyết định số 76/2012/QĐ - UBND của UBND tỉnh về một số chính sách Dân số - KHHGĐ đi vào thực tiễn. Đặc biệt, năm 2013 vừa qua, có thêm nhiều chính sách nhằm động viên, khuyến khích những địa phương, những cá nhân làm tốt công tác dân số và đi đầu trong việc thực hiện các biện pháp kế hoạch hóa gia đình. Đó là việc tăng số tiền thưởng dành cho xã, phường không có người sinh con thứ 3 với mức thưởng tăng gần gấp ba so với giai đoạn trước. Những người trong độ tuổi sinh đẻ đã có từ 1 - 2 con trở lên sử dụng biện pháp tránh thai triệt sản được phẫu thuật miễn phí, được cấp một cơ số thuốc và 1 thẻ bảo hiểm chăm sóc sức khỏe theo mức quy định của Bộ Y tế (thời hạn 2 năm), được hỗ trợ tiền, một số dịch vụ nhằm nâng cao chất lượng dân số miễn phí như : khám sức khỏe và tư vấn tiền hôn nhân; xét nghiệm lấy mẫu máu gót chân để phát hiện sớm một số bệnh lý bẩm sinh ở trẻ sơ sinh… Người làm tốt công tác vận động cũng được khen thưởng tiền trích từ nguồn ngân sách tỉnh. Riêng với cộng tác viên DS-KHHGĐ kiêm nhiệm ở xóm, khối, bản, ngoài được hưởng mức thù lao theo quy định của Trung ương, tỉnh cũng hỗ trợ thêm một tháng một người hệ số phụ cấp 0,1 mức lương tối thiểu.

Ở huyện miền núi Con Cuông, nơi đa phần người dân là đồng bào dân tộc thiểu số, số người trong độ tuổi sinh đẻ còn cao, nhận thức của một số người dân còn hạn chế, tỷ lệ thất bại trong việc chấp nhận các biện pháp tránh thai vẫn còn nên những năm qua công tác dân số luôn gặp nhiều khó khăn. Chính vì thế, khi những chính sách mới đi vào cuộc sống đã kịp thời tháo gỡ những tồn tại bấy lâu nay ở huyện. Như trong việc ký cam kết, trước đây để vận động người dân sinh ít và không sinh thêm con không hề dễ dàng, bởi bà con vẫn quan niệm “trời sinh voi sinh cỏ”, nhưng sau khi tỉnh ban hành chỉ thị 09/CT/TU và tiếp theo đó là Chỉ thị 19 – CT/HU, 100% cơ quan, đơn vị, trường học đóng trên địa bàn huyện thực hiện cho cán bộ công chức, viên chức ký cam kết và xem việc thực hiện nghiêm túc chính sách dân số là một tiêu chí trong việc đánh giá xếp loại thi đua hàng năm. Ở các xã, ngoài 13/13 xã thực hiện ký cam kết đối với viên chức, các xã còn giao chỉ tiêu ký cam kết cho các thôn, bản và đưa chỉ tiêu thực hiện nghiêm túc chính sách Dân số/ KHHGĐ vào nội dung đánh giá xếp loại làng, bản văn hoá hàng năm. Nhờ đó, đã có 95% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ thực hiện ký cam kết. Sự chuyển biến cũng đã thể hiện rõ khi trong năm 2013 vừa qua, mặc dù trên địa bàn tỉnh vẫn còn có tình trạng đảng viên vi phạm chính sách nhưng ở huyện Con Cuông không phát hiện trường hợp nào, tỷ suất sinh thô giảm 1,32%o so với năm 2012 – ông Nguyễn Văn Đường, Giám đốc Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình huyện Con Cuông cho biết.

Xã Thạch Ngàn, một trong những điểm sáng của huyện Con Cuông khi từ năm 2010 đến nay 7/8 bản của xã liên tục không có người sinh con thứ 3. Chia sẻ về niềm vui này, anh Lương Minh Thuyên, chuyên trách dân số của xã phân tích: Chúng tôi đẩy mạnh nhiều hoạt động tuyên truyền, thành lập các câu lạc bộ sinh con thứ 3, xây dựng các tiêu chí về gia đình văn hóa. “Mưa dầm thấm lâu”, sau một thời gian tham gia các hoạt động, bà con nhận ra, sinh nhiều là một trong những nguyên nhân dẫn đến nghèo đói. Vì thế, không ai bảo ai mọi người đều tuyên truyền sinh ít con để có điều kiện làm kinh tế, giúp nhau xóa đói, giảm nghèo... Thạch Ngàn, cũng là địa phương hi hữu khi cuối năm 2013 vừa rồi có đến 15 hộ tự nguyện viết đơn xin rút khỏi hộ nghèo. Việc tự giác không sinh con thứ 3 hay tự ý thức “không là hộ nghèo”, khó có thể thực hiện được nếu không xuất phát từ chính nhận thức của bản thân và của mỗi gia đình.

Đánh giá về công tác dân số trong thời gian qua, đặc biệt là năm 2013 - sau một năm “vượt khó để về đích” với nhiều chỉ tiêu tạo được dấu ấn nổi bật như giảm gần 2.000 trẻ so với năm 2012, giảm 0,77% tỷ suất sinh thô, giảm số trẻ sinh ra là con thứ 3 trở lên... Bà Nguyễn Thị Hồng Hoa – Phó Giám đốc Sở Y tế, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh cho rằng: Việc thực hiện quyết liệt một số chính sách Dân số/kế hoạch hóa gia đình có ý nghĩa quan trọng, nhờ đó tạo được sự chuyển biến trong toàn hệ thống chính trị, cam kết chính trị trong thực hiện chính sách dân số được tăng cường mạnh mẽ. Đơn cử như chỉ riêng việc thực hiện theo Chỉ thị 09/CT/TU của Ban Thương vụ Tỉnh ủy, tuy chỉ là năm đầu thực hiện nhưng đã triển khai được đến 100% huyện, thành, thị và xã, phường, thị trấn với gần 96% cán bộ, đảng viên và gần 85% người dân ký cam kết không vi phạm.

Những con số đã đạt được cũng cho thấy trách nhiệm và ý thức của những người thực hiện cam kết. Qua việc thực hiện các chính sách dân số cũng đã xuất hiện nhiều địa phương có nhiều cách làm hay, sáng tạo để đưa chính sách dân số về gần hơn với cuộc sống của người dân, đó là Tân Kỳ đã “mềm” hóa các chính sách, chủ trương thông qua các tiểu phẩm tại Hội thi “Tìm hiểu chính sách Dân số/ Kế hoạch hóa gia đình”. Hay như Quỳ Hợp đã đưa tiêu chí thực hiện chính sách DS/KHHGĐ vào quy chế, các quy ước, hương ước, của đơn vị, địa phương, các cơ quan, đơn vị, làng xóm, thôn bản. Phát động việc nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu của đảng viên, cán bộ trong việc thực hiện chính sách DS/KHHGĐ, xem đây là nhân tố tích cực thúc đẩy việc tuyên truyền vận động người dân hưởng ứng, đồng thuận thực hiện cuộc vận động thực hiện chính sách DS/KHHGĐ, tự nguyện thực hiện quy mô gia đình chỉ có 1- 2 con. Huyện Nghĩa Đàn huy động cả Hội Người cao tuổi, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thành niên cùng tham gia cuộc vận động.

Như vậy, sau một năm tác động của các chủ trương, chính sách về Dân số - KHHGĐ của tỉnh đã thực sự đi vào cuộc sống và đã có tác động tích cực đến cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, công tác dân số vẫn còn đó nhiều khó khăn, thách thức vì mặc dù mức sinh đã giảm nhưng tổng số trẻ sinh ra vẫn còn nhiều, kết quả thực hiện các chỉ tiêu chưa cao, nhiều địa phương vẫn tiếp tục gia tăng tỷ lệ sinh con thứ ba như Thanh Chương, Nghĩa Đàn, Yên Thành, Con Cuông, Kỳ Sơn. Việc triển khai thực hiện các chính sách của tỉnh về công tác Dân số - KHHGĐ ở một số địa phương, đơn vị hiệu quả còn hạn chế, một số nơi trong xử lý còn lúng túng, thiếu kịp thời, chưa nghiêm túc, chưa đồng bộ.

Việc thay đổi một số chính sách từ Trung ương vẫn tiếp tục ảnh hưởng lớn đến kết quả tuyên truyền vận động quần chúng nhân dân thực hiện chính sách Dân số - Kế hoạch hóa gia đình. Để khắc phục những tồn tại trên, thời gian tới, nhất là trong năm 2014, công tác tuyên truyền, vận động vẫn phải là nhiệm vụ trong tâm, trong đó chú trọng đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền vận động. Tăng cường cam kết thực hiện chính sách dân số trong toàn dân, nhất là ở vùng giáo, vùng sâu. Tập trung triển khai các đề án, mô hình nâng cao chất lượng dân số, cơ cấu dân số, kịp thời cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình tới mọi người dân, nâng cao chất lượng hoạt động các dịch vụ, kỹ thuật, tạo mọi điều kiện tốt nhất để người dân có thể thụ hưởng những chính sách, những chương trình hỗ trợ của Nhà nước, tỉnh và địa phương.

Bài, ảnh: Mỹ Hà