Khói đốt đồng

(Baonghean) - Vụ thu hoạch ngô vừa khép lại. Mấy ngày sau đã thấy trên những thửa ruộng ven chân đồi, màu khói đốt đồng bay lên bảng lảng.

Ảnh minh họa

Quê tôi là vùng đất trung du nằm chênh vênh giữa điệp trùng đồi núi. Vì vậy loài cây lương thực được trồng chủ yếu là ngô. Nếu như nhắc đến khói đốt đồng, nhiều người nghĩ đến loại khói được hun đốt từ rạ rơm, thì khói đốt đồng quê tôi là thứ khói được nhen nhóm từ những cỏ khô, lá, thân và rễ ngô sót lại từ mùa thu hoạch cũ. Giữa buổi chiều lao xao gió mát và chan hòa nắng nhạt, những sợi khói cứ lãng đãng bay lên ken kín không gian tạo nên một phông nền ảo mờ, huyễn hoặc.

Chiều quê chợt trở nên êm đềm hơn bao giờ hết nhờ có những ngọn khói đốt đồng mềm mại, bâng khuâng. Từ đôi tay thô, rám nắng của cha, những đống rấm lúp xúp nằm rải rác khắp mặt ruộng bắt đầu lên khói. Lúc đầu, dường như còn e ngại điều chi, khói dè dặt mọc từng sợi nhỏ lún phún. Và rồi, đến lúc đã bắt nhịp được với gió trời thanh mát, bất chợt, khói vươn dậy, cuộn thành từng lớp bàng bạc, bồng bềnh bốc lên như những đám mây.

Những đợt khói đốt đồng cứ gối đầu lên nhau viễn du đến những miền xa chở theo bao nỗi nhọc nhằn, đắng cay của một mùa tảo tần lam lũ hòa tan vào màu nắng cuối chiều vấn vương. Nhà thơ Hoàng Anh Tuấn từng viết: “Tuổi thơ mỏng manh sợi khói/ Loãng vào trời tím hoàng hôn”. Phải chăng ngọn khói được nhắc đến trong những vần thơ giản dị ấy là thứ khói đốt đồng vẫn hằng thao thức trong hồi ức vọng mùa xa xăm một thuở? Và có ai đã từng cay cay khóe mắt khi khói chạm vào một nỗi nhớ không thể gọi thành tên?

Hành trình về với trời cao của khói đốt đồng vốn dĩ rất hư vô. Chúng chẳng thể xác định cho mình một bến đỗ nào đó khi vượt qua bao dặm trường cách trở. Dẫu rằng sẽ tan biến cùng mây trời bất tận, nhưng sự sinh ra và mất đi của khói chưa bao giờ là vô nghĩa, vô hình. Bởi lẽ, rồi đây, những tro tàn mà khói đốt đồng để lại sẽ góp phần tiếp thêm mỡ màu cho đất, ấp ủ mầm xanh nuôi khát vọng lớn lên.

Tôi đã từng thắc mắc: Khói đốt đồng đã đi đâu sau những chuyến phiêu bạt xa xôi? Để rồi chợt nhận ra khói đã âm thầm trở về mà mình nào hay biết. Khói trở về trong sức sống mơn mởn của những ruộng ngô non rung rinh trong gió. Khói nhuộm màu thời gian trên vai áo sờn sứt chỉ của bố mẹ tôi. Những miền khói ấy là một phần hồn thiêng liêng của ruộng đồng thân thuộc, là một nét quê ấm áp, yên bình.

Mẹ tôi từng bảo: “Ngôi nhà ký ức của mỗi người được xây nên bởi những viên gạch hoài niệm”. Và với tôi, những viên gạch ấy chính là nỗi nhớ về khói đốt đồng, thứ khói lam mờ, bịn rịn mang trong mình mùi âm ẩm của đất, của hương đồng thuần thảo, luyến lưu. Những chiều chăn trâu dọc chân thung, đằm mình trong miên man khói xám, chợt sống lại nơi tâm hồn những chuyện vui buồn đã trở thành dĩ vãng. Những dòng kỷ niệm cứ thế ùa về gần gũi và chân thật, nhưng bàn tay bé nhỏ không thể nắm bắt được những dạt dào cảm xúc đã đi qua.

Có nhiều lúc, khi tâm trạng rối bời, bế tắc, tôi lại ước được làm một làn khói ấm, nhẹ nhàng thả trôi theo ngọn gió chiều nghiêng. Gió sẽ đưa tôi đến miền ước mơ, nơi hạnh phúc, niềm vui đang đợi. Tôi sẽ vứt bỏ hết những muộn phiền, mỏi mệt để vô tư sống hết mình với những khát khao.

Khói nối khói chầm chậm bay lên, chuyên chở theo những mùa hy vọng…

Phan Đức Lộc

(Học viện Cảnh sát Nhân dân)