Kỹ thuật tưới nước tiết kiệm cho lúa

(Baonghean) - Ở nước ta, tập quán tưới nước cổ truyền (tưới ngập, tưới nhiều lần /vụ) của nông dân đã được duy trì từ bao đời nay nhưng mang lại hiệu quả không cao, đã xảy ra hiện tượng lãng phí nước ở một số giai đoạn. Để khắc phục sự lãng phí trên, dựa trên đặc điểm sinh lý, nhu cầu về nước của cây lúa ở từng giai đoạn sinh trưởng, giải pháp tưới nước tiết kiệm cho lúa đang từng bước ứng dụng vào sản xuất.

Ở vùng khu 4, do yếu tố thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng và khô hạn kéo dài, do đó tình trạng khan hiếm nước ngọt, đặc biệt là nước tưới cho lúa đã thường xuyên xảy ra. Vì vậy, việc tưới nước khoa học, tiết kiệm cho lúa càng đòi hỏi cấp bách hơn. Xin giới thiệu kỹ thuật tưới nước tiết kiệm cho lúa “Ướt khô xen kẽ - nông lộ phơi” của Viện lúa Quốc tế IRRI như sau:

Trong tuần đầu tiên sau khi sạ, giữ mực nước ruộng từ bão hòa đến cao khoảng 1cm. Mức nước trong ruộng sẽ được giữ cao khoảng 1-3cm theo giai đoạn phát triển của cây lúa và giữ liên tục cho đến bón phân thúc đẻ nhánh (khoảng 20-25 ngày sau khi sạ), giai đoạn này nước là nhu cầu thiết yếu để cây lúa phát triển. Giữ nước trong ruộng ở giai đoạn này hạn chế sự mọc mầm của các loài cỏ (có nước làm môi trường thành yếm khí, hạt cỏ sẽ không mọc được). Cần sử dụng thuốc trừ cỏ hậu nảy mầm phù hợp để phun trừ cỏ trong giai đoạn này.

Lúa bị cháy rầy ở khu ruộng đối chứng (tưới nước theo truyền thống của nông dân).

Giai đoạn từ 25-40 ngày sau khi sạ (có thể là 35-45 ngày tùy mùa vụ và thời gian sinh trưởng của lúa) là giai đoạn lúa đẻ nhánh rộ và tối đa, phần lớn chồi (nhánh) vô hiệu thường phát triển trong giai đoạn này nên chỉ cần nước vừa đủ. Giữ mực nước trong ruộng từ bằng mặt đất đến thấp hơn mặt đất 15cm (đặt ống nhựa có đục lỗ bên hông, bên trong có chia vạch 5cm để theo dõi). Khi nước xuống thấp hơn vạch 15cm thì bơm nước vào ngập tối đa 5cm so với mặt đất ruộng. Khi nước hạ từ từ dưới vạch 15cm thì bơm nước vào tiếp. Cách điều tiết nước này sẽ làm phơi lộ mặt ruộng, vì vậy được gọi là tưới “ướt khô xen kẽ, có nhiều địa phương gọi là nông lộ phơi”.

Đặt ống nhựa có đục lỗ bên hông, bên trong có chia vạch 5cm để theo dõi.

Ở giai đoạn lúa 25-40 ngày (có thể là 45-55 ngày tùy mùa vụ và thời gian sinh trưởng của lúa), lá lúa phát triển giáp tán, hạt cỏ có nảy mầm cũng không phát triển và cạnh tranh với cây lúa. Ðây cũng là giai đoạn cây lúa rất dễ bị bệnh khô vằn tấn công, mực nước không cao làm hạch nấm khô vằn sẽ không phát tán trong ruộng, bệnh ít lây lan.

Giai đoạn lúa 40-45 ngày sau sạ (có thể là 55-65 ngày tùy mùa vụ và thời gian sinh trưởng của lúa), đây là giai đoạn bón phân thúc đòng hay bón tượng khối sơ khởi). Lúc này cần bơm nước vào khoảng 1-3cm trước khi bón phân nhằm tránh ánh sáng làm phân hủy và phân bị bốc hơi, đặc biệt là phân đạm.

Giai đoạn lúa từ 70-80 ngày sau sạ (có thể là 80-95 ngày tùy mùa vụ và thời gian sinh trưởng của lúa), đây là giai đoạn lúa trổ nên cần giữ mực nước trong ruộng cao 3-5cm liên tục trong khoảng 10 ngày để đủ nước cho cây lúa trổ và thụ phấn dễ dàng, hạt lúa không bị lép, lửng.

Từ giai đoạn lúa ngậm sữa, hạt lúa chắc và chín dần nên chỉ cần giữ mực nước từ bằng mặt đất đến thấp hơn mặt đất 15cm (khi cần thiết thì bơm nước vào thêm). Lưu ý phải “xiết” nước 10 ngày trước khi thu hoạch để mặt ruộng được khô ráo, dễ áp dụng bằng máy gặt.

Nguyễn Tuấn Lộc

(Trung tâm BVTV vùng khu 4)