Làm tỏa sáng các giá trị Lịch sử - Văn hóa của Truông Bồn

(Baonghean) - Sau một thời gian thi công, công trình hạng mục đầu tiên Nhà thờ các anh hùng liệt sỹ tại Khu Di tích lịch sử Truông Bồn được khánh thành vào ngày 14/7/2013. Nhân sự kiện này, phóng viên Báo Nghệ An có cuộc phỏng vấn đồng chí Hồ Đức Phớc - Bí thư Tỉnh ủy về ý nghĩa, giá trị lịch sử, văn hóa của Di tích lịch sử Truông Bồn.

P.V: Thưa đồng chí! Chiến thắng Truông Bồn trở thành huyền thoại bất tử về lòng yêu nước, sự linh thiêng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng! Đồng chí có thể cho biết Đảng bộ và nhân dân Nghệ An đã làm gì để lưu giữ những giá trị mang tầm vóc lịch sử này?

Đồng chí Hồ Đức Phớc: Có một sự kiện bi hùng đặc biệt đã xảy ra làm bàng hoàng , xúc động triệu triệu trái tim đồng bào cả nước và toàn thể nhân loại yêu chuộng hòa bình. Rạng sáng ngày 31/10/1968, trong lúc 14 chiến sỹ TNXP Đại đội 317, Tổng đội TNXP Nghệ An làm nhiệm vụ san lấp những hố bom, những mét đường cuối cùng, mặc quần áo trắng làm cọc tiêu sống cho những chuyến xe vượt ra tiền tuyến trước khi trời sáng, bất ngờ một tốp máy bay Mỹ đã trút xuống 238 quả bom. Truông Bồn chìm trong biển khói mịt mù, 13/14 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, trong khi chỉ còn ít giờ đồng hồ nữa Mỹ sẽ ngừng ném bom miền Bắc. Họ đã không kịp bước chân về phía hòa bình. Sự hy sinh anh dũng vào thời khắc lịch sử đó trở thành động lực, sức mạnh cho hàng triệu đồng bào, cán bộ, chiến sỹ kiên cường chiến đấu, giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước.

Gần 45 năm trôi qua, Truông Bồn đã trở thành chứng tích của cuộc kháng chiến chống mỹ cứu nước vô cùng anh dũng của nhân dân ta. Nơi đây, đã chứng kiến tinh thần chiến đấu quả cảm, anh dũng của những chiến sỹ TNXP. Họ đã hy sinh tuổi xuân, xương máu của mình để những địa danh trở thành bất tử. Nhắc đến địa danh Truông Bồn làm sống lại những ký ức không thể nào quên về một thời đạn bom khốc liệt của những tháng năm rực lửa.

Với chiều dài gần 5km nằm trên tuyến đường 15A hay còn gọi là tuyến đường 30, Truông Bồn (thuộc xã Mỹ Sơn huyện Đô Lương) giữ một vị trí hết sức đặc biệt quan trọng, là điểm duy nhất nối các huyết mạch giao thông như: Cột mốc số 0, Quốc lộ lA, đường 7, đường 34 để chi viện nhân tài, vật lực của hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến miền Nam. Với quyết tâm sắt đá “Tim có thể ngừng đập, nhưng đường không thể tắc. Sống bám cầu, bám đường, chết kiên cường, dũng cảm”, tại cung đường Truông Bồn huyền thoại, lực lượng TNXP, cùng nhân dân địa phương đã kiên cường bám trụ giữa mưa bom, bão đạn của kẻ thù, vừa anh dũng chiến đấu, vừa san lấp hố bom, đắp đường, mặc trên mình bộ quần áo trắng làm cọc tiêu dẫn đường cho hàng chục ngàn chuyến xe qua; giữ vững thông suốt huyết mạch giao thông hậu phương với tiền tuyến.

Thể hiện lòng biết ơn và tri ân vô hạn với hàng ngàn anh hùng, chiến sỹ, liệt sỹ Truông Bồn, Đảng bộ và nhân dân Nghệ An đã tổ chức xây dựng và năm 1994 khánh thành "Nhà bia mộ", quy tập hài cốt các liệt sỹ để chăm sóc và tưởng niệm. Năm 1996, Truông Bồn được công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa Quốc gia. Năm 2008, tập thể 14 chiến sỹ TNXP Truông Bồn được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Truông Bồn đã đi vào lịch sử như một bản tráng ca về lòng quả cảm, trở thành hồn thiêng sông núi, là địa chỉ đỏ hết sức quan trọng trong đời sống tâm linh của nhân dân Nghệ An và đồng bào cả nước.

Nhà thờ tại Khu Di tích lịch sử Truông Bồn vừa mới được xây dựng.

P.V: Việc tôn tạo, lưu giữ giá trị truyền thống - lịch sử - văn hóa - tâm linh của Truông Bồn có ý nghĩa như thế nào đối với việc khơi dậy niềm tự hào, tình yêu quê hương, đất nước trong nhân dân, nhất là thế hệ trẻ thưa đồng chí?

Đồng chí Hồ Đức Phớc: Nghệ An rất tự hào là quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và nhiều danh nhân, nhà yêu nước. Truông Bồn là chứng tích lịch sử trong cuộc đấu tranh bảo vệ, dựng xây đất nước với những địa danh trường tồn bất tử được kết tinh từ lịch sử, các giá trị nhân văn, sự hy sinh xương máu của lớp lớp thế hệ người dân xứ Nghệ và cộng đồng dân tộc Việt Nam như: Hoàng Mai, cầu Giát, cầu Cấm, cầu Bùng, Truông Bồn... đã ghi dấu những chiến công thầm lặng của lực lượng TNXP trên khắp miền đất Nghệ An.

Trong chuỗi hành trình du lịch “Tìm về cội nguồn” từ TP.Vinh với những tên gọi thân quen “Làng Đỏ”, “Trường Thi”, “Bến Thủy”, “Núi Dũng Quyết”, “Đền Quang Trung”; lên Hưng Nguyên nơi lưu giữ tượng đài Xô viết Nghệ - Tĩnh anh hùng, Khu lưu niệm Tổng Bí thư Lê Hồng Phong; về Nam Đàn - quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh với quần thể Khu Di tích đặc biệt Kim Liên, Khu Di tích nhà chí sỹ yêu nước Phan Bội Châu, Đền thờ Vua Mai; lên Khu Di tích lịch sử Truông Bồn ở huyện Đô Lương; đến Nghĩa trang liệt sỹ Việt - Lào ở huyện Anh Sơn...; rong ruổi trên đường mòn Hồ Chí Minh đến với Cột mốc số 0 ở huyện Tân Kỳ và hòa mình vào thiên nhiên kỳ thú với những cánh rừng nguyên sinh Pù mát, thác Khe Kèm, Sao Va, hang Bua của miền Tây Nghệ An…

Trân trọng với quá khứ, tri ân đối với lớp người đi trước, nâng niu, gìn giữ và bồi đắp hiện tại và hướng tới tương lai là những giá trị cao đẹp từ ngàn đời nay của dân tộc Việt Nam. Đó cũng là bổn phận, trách nhiệm của chúng ta - thế hệ hôm nay, muốn làm được nhiều hơn để đền đáp lại một phần công lao, sự hy sinh to lớn của lớp người đi trước; đồng thời giáo dục, tiếp lửa truyền thống cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Thế hệ hôm nay phải thắp lửa cho huyền thoại Truông Bồn tỏa sáng mãi muôn sau.

Mỗi lần đến với Truông Bồn, nghe về Truông Bồn chúng ta đau thắt lòng khi nhắc đến hình ảnh những chàng trai, cô gái tuổi mười tám, đôi mươi căng tràn sức sống bình thản nằm lại trên những cung đường cho những chuyến xe qua, tay còn nắm chặt tấm giấy báo ngày mai nhập học, đôi môi hồng còn dang dở lời hẹn ước trăm năm,...

Tuổi xuân, hoài bão, lý tưởng, lẽ sống và tình yêu của họ đã kết tinh, đắp bồi cho những địa danh của quê hương, xứ sở trở thành bất tử, đất nước được trường tồn và phát triển hôm nay, sự kiện khánh thành Nhà thờ các anh hùng liệt sỹ Truông Bồn diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 63 năm Ngày truyền thống Lực lượng Thanh niên xung phong; dịp hàng triệu học sinh cả nước vừa hoàn thành các kỳ thi đại học, cao đẳng năm 2013; trong đó, Nghệ An là một trong những cụm thi có số lượng học sinh dự thi đông với gần 50.000 thí sinh; có ý nghĩa vừa là sự tri ân vừa tiếp nối hành trình của thế hệ “Mãi mãi tuổi 20”...

Hôm nay, ngày mai và mãi mai sau, trách nhiệm của mỗi chúng ta là làm tỏa sáng các giá trị lịch sử - văn hóa, bồi đắp các giá trị nghệ thuật để Truông Bồn thăng hoa, hướng mọi người đến lý tưởng, lẽ sống cao cả, tốt đẹp và thiện nghĩa. Tri ân các anh hùng, chiến sỹ, liệt sỹ Truông Bồn, trước hết chúng ta phải thực hiện thật tốt các chính sách của Đảng và Nhà nước đối với các anh, các chị và gia đình; phải dành nhiều sự quan tâm chân thành nhất, chăm lo cuộc sống và thực hiện tốt nhất chính sách đối với gia đình thương binh, gia đình liệt sỹ, người có công. Tôn vinh công lao, sự hy sinh đóng góp to lớn của các anh chị, phát huy tinh thần và những phẩm chất tốt đẹp, cao cả của các anh, các chị vào cuộc sống hôm nay của đồng bào, đồng chí tỉnh nhà.

P.V: Xin đồng chí cho biết thời gian qua tỉnh Nghệ An đã kêu gọi sự chung tay góp sức, huy động các nguồn lực để xây dựng Truông Bồn trở thành Khu Di tích Lịch sử, Văn hóa tâm linh như thế nào?

Đồng chí Hồ Đức Phớc: Với mục đích xây dựng Truông Bồn trở thành biểu tượng cho TNXP Việt Nam, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, nhằm giáo dục tinh thần yêu nước cho các thế hệ trẻ, ngày 19/4/2010, UBND tỉnh Nghệ An có Quyết định số 1591, phê duyệt Dự án “Bảo tồn, tôn tạo Khu Di tích Lịch sử Truông Bồn” với tổng mức đầu tư 175,4 tỷ đồng. Nguồn vốn để xây dựng công trình chủ yếu từ sự đóng góp của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Dự án có tổng diện tích xây dựng là 22 ha, chia thành 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1, thực hiện từ năm 2010 đến 2013 gồm: Xây dựng mộ, đền thờ, các hạng mục thuộc di tích, hạ tầng liên quan và phụ trợ. Giai đoạn 2, từ năm 2014 đến 2015, gồm xây dựng quảng trường, nhà trưng bày, các hạng mục hạ tầng kỹ thuật... Cùng với đó, Bộ GTVT còn phê duyệt dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 15A có tổng mức đầu tư trên 750 tỷ đồng, ngoài ý nghĩa lịch sử quan trọng còn góp phần hoàn chỉnh mạng lưới đường bộ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh; cũng là công trình thí điểm của Bộ Giao thông Vận tải về xây dựng kết cấu mặt đường bằng bê tông xi măng ở Việt Nam.

Ngày 30/10/2012, dự án được khởi công do Sở GTVT làm chủ đầu tư. Địa danh Truông Bồn đã trở thành huyền thoại của ngành GTVT trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc. Do vậy, bằng tình cảm, trách nhiệm, với sự quyết tâm và nỗ lực vượt bậc, nhất định cán bộ công nhân viên ngành GTVT Nghệ An nói riêng và của cả ngành GTVT Việt Nam nói chung sẽ hoàn thành tốt đẹp dự án này, như một tấm lòng và niềm vinh dự, tự hào của những người lính mở đường.

Với tinh thần đó, trong nhiều năm qua, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Nghệ An được sự hỗ trợ của Trung ương và các cơ quan, đồng bào, đồng chí cả nước, đặc biệt là Bộ Giao thông Vận tải, Trung ương đoàn, Đài Truyền hình Việt Nam, Báo Tiền phong, các cơ quan, cá nhân… đã tiến hành tôn tạo Truông Bồn trở thành Di tích Lịch sử - Văn hóa trên cơ sở tôn trọng lịch sử, tái tạo lại không gian của chiến địa năm xưa và xây dựng các công trình tưởng niệm về cuộc chiến tranh hào hùng, oanh liệt, về đồng bào, đồng chí đã hy sinh vì Độc lập – Tự do của dân tộc.

Đến thời điểm này, tổng giá trị ủng hộ của các cá nhân, tổ chức đạt trên 110 tỷ đồng. Khi hoàn thành, tổng thể khu di tích sẽ có 3 khu vực chính: khu vực Tượng đài Chiến thắng, khu vực Trung tâm và khu vực bảo tồn, tôn tạo nhà dân xóm 9 với mục đích tái hiện lại sinh hoạt, đời sống của nhân dân trong những năm tháng chìm trong bom đạn đầy cam go, khốc liệt. Khu tưởng niệm gồm: nhà tưởng niệm, nhà tả vu, hữu vu và cảnh quan sân vườn do Ngân hàng Công thương Việt Nam ủng hộ với giá trị 22,9 tỷ đồng sẽ khánh thành đúng vào ngày 14/7/2013. Một số công trình khác: tượng đài, nhà đón tiếp, hồ điều hòa cũng đang được gấp rút thi công từ nguồn vốn xã hội hóa.

Nghệ An là tỉnh có địa bàn rộng, địa hình phức tạp, dân số đông. Thêm vào đó, địa phương lại nằm trong rốn thiên tai lũ lụt, vì thế dù rất cố gắng nhưng Nghệ An vẫn đang là tỉnh nghèo. Việc huy động nguồn vốn xây dựng “Khu Di tích Lịch sử - Văn hóa Truông Bồn” trở thành một không gian văn hóa, một cõi thiêng đặc biệt đang gặp rất nhiều khó khăn. Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà rất cần sự quan tâm, hỗ trợ từ những nhà hảo tâm, những người con xa quê để chung sức đắp xây nên một Truông Bồn trường tồn, tỏa sáng với các giá trị Lịch sử - Văn hóa – Nghệ thuật vừa thiêng liêng, vừa gần gũi được kết tinh bởi lòng yêu nước, lý tưởng, lẽ sống cao đẹp và nhân nghĩa của người dân Nghệ An và cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

P.V: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Phóng viên