Linh thiêng lễ tế đền Chiềng Ngam

(Baonghean.vn)- Hàng năm, vào dịp đầu xuân, người dân phủ Quỳ Châu lại nô nức kéo về đền Chiềng Ngam, tham dự lễ tế và cầu mong cho một năm mới thuận hòa.

Tế lễ Đền Chiềng Ngam

Chiềng Ngam là ngôi đền thiêng nằm ở xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, thờ 3 vị thành hoàng đã có công khai bản, lập mường vùng đất Quỳ Châu xưa. Hàng năm vào dịp Xuân về, người dân vùng Châu Quỳ xưa (nay là Nghĩa Đàn, Thái Hòa, Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Quế Phong) thường tập trung về đây để tham gia lễ, tế bái với tâm nguyện tưởng nhớ, tri ân ông bà tổ tiên, người khai ấp lập mường; nguyện cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt; nguyện hứa sống, lao động tốt xây dựng hạnh phúc gia đình và quê hương.

Năm nay, khi Tết đã qua mà xuân vẫn nồng nàn trên lộc biếc, cũng là lúc mùa lễ hội ở Quỳ Châu bắt đầu. Trong đó, Lễ hội Hang Bua được xem là lễ hội quan trọng nhất, nơi hướng đến chốn mong về của người dân các đồng bào dân tộc nơi đây. Người dân ngoài việc đến thỏa tâm nguyện được tri ân, mong muốn nhận được sức mạnh từ nguồn cội để vươn lên trong cuộc sống; còn đến đây để được thưởng ngoạn và tham gia vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao được tổ chức trong lễ hội, được giao lưu cùng bạn bè, gặp gỡ anh em dòng tộc…

Lễ tế diễn ra trong trang nghiêm, trật tự.

Năm nay, phần Hội trong lễ hội Hang Bua (Quỳ Châu) không tổ chức, vậy nên, lễ tế thành hoàng Mường Chiềng Ngam chính là hoạt động chính.

Sáng sớm ngày đại tế, rất đông người dân từ 2 huyện Trung Sơn và Thúy Vân xưa đã đến nơi ngọn núi cao ở bản Hồng Tiến 2 mà Đền Chiềng Ngam ngự trị. Họ trịnh trọng trong những trang phục truyền thống, trang phục ngành nghề, thành tâm bước nhẹ lên 98 bậc đá, rồi tụ tập về dưới tán thị hàng trăm năm tuổi ngay cạnh ngôi đền thiêng. Khoảng đất trống trước ngôi đền quanh năm vân vũ bao phủ này, ban tổ chức lẽ hội đã bố trí những chiêng trống, sạp, giàn khắc luống, cây nêu trong lễ Xăng Khăn. Tầm mắt vươn xa là không gian núi đồi, sông hồ, ruộng đồng, làng bản lồng lộng, thu gần là những vật dụng truyền thống quen thuộc, khơi gợi về một quá khứ xa xưa, đụng vào tâm cảm mỗi người. Nơi đây không hề có cảnh chen lấn xô đẩy, mờ mịt khói hương vàng mã, chỉ có sự tự tâm tự tại. Khu rừng nhỏ bên đền lảnh lót tiếng chim...

Trước giờ vào lễ, những chị em trong trang phục váy thổ cẩm leng keng quả đào bạc bên hông, những chàng trai khỏe mạnh khôi ngô của 9 bản xã Châu Tiến bưng lên những mâm lễ cúng. Mâm lễ phong phú sản vật với nhiều món ăn địa phương. Đó là những gà luộc, cá nướng, xôi, mọc, rượu siêu, rượu cần và cam, quýt, táo. Món chính lễ tế là thịt trâu. Những năm trước khi đời sống nhân dân quanh vùng còn nhiều khó khăn, thịt dê thay cho thịt trâu. Vài năm gần đây, đời sống đã khấm khá, sung túc hơn, người dân quanh vùng kiên quyết đề nghị sử dụng thịt trâu lại theo lệ cũ. Họ quan niệm trâu là vật lành, năm nào cúng trâu thì năm đó thiên thời, địa lợi, nhân hòa đều như ý nguyện.

Khi giờ lành điểm, ba vị mo chủ lễ gồm ông Sầm Văn Diệp, Lữ Minh Phương, Lương Minh Phiết đứng ở hàng đầu thay mặt cho đồng bào các dân tộc huyện Quỳ Châu thực hiện các nghi lễ trước đền Chiềng Ngam. Sau tuần hương, ba vị mo dẫn đoàn đại biểu gồm các đồng chí lãnh đạo huyện Quỳ Châu, xã Châu Tiến – địa phương sở tại bước vào đền.

Nơi gian chính điện, vị mo chính Sầm Văn Diệp trong trang phục áo xô gai thực hiện lời mời các vị thành hoàng có công khai phá, xây dựng làng bản truyền đời cho cháu con về hưởng dụng lễ phẩm; kính mong các cụ phù hộ cho cháu con, sang năm mới ai cũng mạnh khỏe, gặp nhiều may mắn để xây dựng hạnh phúc gia đình, bản làng giàu đẹp. Lễ tế diễn ra trong trang nghiêm, trật tự. Bài khấn của vị mo chính giàu âm sắc, âm điệu, bay bổng, trầm hùng.

Vũ điệu Xăng Khan trên đất Chiềng Ngam.

Cùng vui múa sạp

Theo phong tục của người Thái Quỳ Châu và luật lệ bất thành văn của các vị mo: Bài khấn phải chuyển thể được tất cả ý nguyện gửi gắm của bà con dân bản và phải học thuộc lòng từ trước, đã in sâu trong tâm khảm của thầy mo.

Năm nay, lễ tế đền Chiềng Ngam có sự tham dự của đại diện Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nghệ An; lãnh đạo Huyện ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ huyện Quỳ Châu; đại diện lãnh đạo các huyện Quế Phong, Quỳ Hợp và đông đảo đồng bào các dân tộc Quỳ Châu và du khách thập phương.

Ông Lô Trung Tuyến, Phó Bí thư Thường trực xã Châu Tiến cho biết, tại lễ tế năm nay, Đảng bộ và nhân dân xã hứa sẽ quyết tâm thực hiện tốt nhiệu vụ kinh tế - xã hội năm 2015; bằng nhiều giải pháp cụ thể để nâng tốc độ tăng trưởng lên 25,9%, tổng giá trị sản xuất trên 77 tỷ đồng, phấn đấu để cuối năm 2015 hoàn thành các chỉ tiêu nông thôn mới theo kế hoạch…

Sau khi lễ thành, tiếng cồng tiếng trộng lại rộn ràng, vang vang khắp núi, rồi lan tỏa ra các vùng đất xa. Người dân dự lễ lần lượt bước lên thắp nén tâm nhang thành kính cũng như dùng một ít thực phẩm tế lễ may mắn. Điệu múa, lời ca lại cất lên lời hẹn mùa lễ hội năm sau, lời nhắc nhớ về nguyện thề trên đến thiêng Chiềng Ngam trong sáng đầu xuân lất phấn hạt mưa lành.

Thanh Sơn – Cảnh Nam