“Lỗ hổng” thất thu thuế khoáng sản

Thông tin có thêm một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoáng sản ở huyện Quỳ Hợp bị truy thu thuế tài nguyên và phí môi trường với số tiền hàng tỷ đồng đến với Báo Nghệ An từ trước tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022.

Thời điểm này, người đưa tin cho biết, doanh nghiệp bị truy thu thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường là Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An. Hành vi khai “vênh” thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường của doanh nghiệp này bị phát hiện bởi đoàn kiểm tra liên ngành được thành lập theo Quyết định số 3892/QĐ-UBND của UBND tỉnh (Đoàn liên ngành 3892 – P.V). “Sau Công ty CP Đồng Tiên, đây là doanh nghiệp thứ hai bị truy thu thuế, phí …” – người đưa tin nói. Liên hệ Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An, lãnh đạo doanh nghiệp này xác nhận, nhưng không công bố mức tiền bị truy thu. Hỏi về nguyên nhân dẫn đến việc bị truy thu, được trao đổi chung chung là: “Do doanh nghiệp chưa nắm bắt đầy đủ về pháp luật thuế nên kê khai thiếu”. Tuy nhiên, vị lãnh đạo “tiết lộ” ở năm 2020 công ty từng “được” cơ quan Thuế kiểm tra việc chấp hành nghĩa vụ thuế…

Khu vực mỏ của Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An.
Khu vực mỏ của Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An.

Lần theo những thông tin trên, đến nay được biết, thông qua việc kiểm tra của Đoàn liên ngành 3892, Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An bị truy thu với tổng số tiền hơn 1 tỷ 273 triệu đồng. Trong đó, bị truy thu thuế tài nguyên hơn 1 tỷ 46 triệu đồng (năm 2020, bị truy thu hơn 776,9 triệu đồng; 9 tháng đầu năm 2021, bị truy thu 270 triệu đồng); truy thu phí bảo vệ môi trường hơn 87 triệu đồng (năm 2020 bị truy thu 11 triệu đồng; 9 tháng đầu năm 2021 bị truy thu hơn 76 triệu đồng); truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2020 với số tiền hơn 139 triệu đồng. Bên cạnh đó, Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An còn bị lập biên bản vi phạm hành chính chuyển người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính với lỗi vi phạm chưa phân loại lao động theo quy định tại Điều 22, Luật An toàn vệ sinh lao động năm 2015.

Về nguyên nhân dẫn đến việc truy thu thuế tài nguyên, được làm rõ là do Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An kê khai thiếu sản lượng tính thuế (quy đổi từ đơn vị tấn sang m3 không đúng quy định); còn dẫn đến việc bị truy thu phí môi trường, là do chưa kê khai sản lượng tính phí của đất, đá bốc xúc thải và kê khai thiếu sản lượng khoáng sản tính phí!

Có hay không việc năm 2020, Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An “được” cơ quan thuế kiểm tra việc chấp hành nghĩa vụ thuế? Tìm hiểu thì “tiết lộ” của lãnh đạo doanh nghiệp này dịp trước tết Nguyên đán 2022 là đúng sự thật. Cụ thể, năm 2020, Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An được Cục Thuế thanh tra việc chấp hành pháp luật thuế theo Quyết định số 670/QĐ-CT ngày 28/4/2020. Sau đó, bị Cục Thuế xử lý truy thu, phạt vi phạm hành chính và tính tiền chậm nộp với tổng số tiền 239.711.981 đồng.

Phương tiện của Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An tập kết tại cửa mỏ.
Phương tiện của Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An tập kết tại cửa mỏ.

Theo Quyết định số 3892/QĐ-UBND của UBND tỉnh, niên độ kiểm tra việc chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp khoáng sản trên địa bàn tỉnh là từ tháng 1/2018 đến tháng 9/2021. Tại sao Đoàn liên ngành 3892 chỉ thực hiện kiểm tra Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An khoảng thời gian từ ngày 1/1/2020 đến tháng 9/2021? Câu trả lời là: Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An được Bộ TN&MT cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 3045/GP-BTNMT ngày 5/10/2018; vị trí mỏ ở Thung Nậm và Thung Hẹo, xã Châu Cường, huyện Quỳ Hợp. Năm 2019, doanh nghiệp này đã khai thác 73.724 tấn đá hoa làm bột cabonnat canxi. Tuy nhiên, do năm 2020, Công ty TNHH Khoáng sản Trung Nguyên Nghệ An được Cục Thuế tổ chức thanh, kiểm tra nên Đoàn liên ngành 3892 chỉ thực hiện kiểm tra trong khoảng thời gian từ ngày 1/1/2020 đến tháng 9/2021!

Cũng dịp gần tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, Báo Nghệ An nhận được thông tin, trong năm 2021 có một cơ quan của tỉnh kiểm tra số liệu thuế thực hiện tại Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp, niên độ 2020. Sau đó đã phát hiện doanh nghiệp này sử dụng hệ số quy đổi sản lượng đá hoa trắng đã khai thác từ tấn sang m3 để tính thuế tài nguyên không đúng quy định.

Kiểm chứng nguồn tin, trong năm 2021, Thanh tra tỉnh là “cơ quan của tỉnh” đã kiểm tra, đối chiếu số liệu thuế thực hiện tại Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp, niên độ năm 2020. Nội dung này được Thanh tra tỉnh chuyển tải trong Kết luận số 19/KL-TTr ngày 29/11/2021 “Kết luận thanh tra công tác quản lý, điều hành ngân sách tại huyện Quỳ Hợp năm 2020”. Theo đó, trong năm 2020, khối lượng đá nguyên khai Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp khai thác để chế biến đá hộc sản xuất bột đá cacbonnat là 247.440,42 tấn. Khối lượng đá hộc đã xuất bán trong kỳ là 281.023,46 tấn (trong đó có 34.354,29 tấn là hàng gửi đi bán chưa ghi nhận doanh thu, còn lại 246.669,17 tấn đã ghi nhận doanh thu). Khối lượng đá hoa trắng sản xuất bột cacbonnat đã kê khai thuế tài nguyên là 91.466,6m3.

Khu vực mỏ Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp ở xã Châu Tiến, Quỳ Hợp.
Khu vực mỏ Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp ở xã Châu Tiến, Quỳ Hợp.

Qua kiểm tra, đối chiếu, nhận thấy Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp đang sử dụng hệ số quy đổi từ đơn vị tấn sang đơn vị m3 là 2,7 (2,7 tấn = 1m3) cho sản lượng đá đã khai thác để tính thuế tài nguyên phải nộp, áp dụng từ khi bắt đầu khai thác cho đến hết năm 2020. Tuy nhiên, theo Quyết định số 39/2017/QĐ-UBND ngày 1/4/2017 của UBND tỉnh, tỷ lệ quy đổi đá nguyên khai để tính phí bảo vệ môi trường là 1,7 tấn = 1 m3 (áp dụng từ ngày 10/4/2017); còn theo Quyết định số 22/2020/QĐ-UBND ngày 24/8/2020 của UBND tỉnh, tỷ lệ quy đổi đá hoa trắng để tính thuế tài nguyên khi quy đổi từ tấn sang m3 là 1,6 (1,6 tấn = 1m3), áp dụng bắt đầu từ ngày 7/9/2020.

Thanh tra tỉnh đánh giá, việc Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp sử dụng hệ số quy đổi từ 2,7 tấn đá hoa trắng (dạng đá hộc) bằng 1m3 đá hoa trắng để tính thuế tài nguyên là không đúng với trọng lượng riêng của đá hoa trắng làm bột cacbonnat thực tế và không đúng tỷ lệ quy đổi để tính thuế tài nguyên đã được cơ quan có thẩm quyền là UBND tỉnh quy định. Từ đây, tại Kết luận số 19/KL-TTr ngày 29/11/2021, Thanh tra tỉnh kết luận việc Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp sử dụng hệ số quy đổi như trên để tính thuế tài nguyên là “có rủi ro thất thoát thuế tài nguyên trong hoạt động khai thác khoáng sản đá hoa trắng”.

Bìa những bài viết liên quan vấn đề thuế tài nguyên ở doanh nghiệp khoáng sản mà Báo Nghệ An đã đăng tải.
Bìa những bài viết liên quan vấn đề thuế tài nguyên ở doanh nghiệp khoáng sản mà Báo Nghệ An đã đăng tải.

Tìm hiểu, Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp được Bộ TN&MT cấp Giấy phép khai thác khoáng sản ngày 30/6/2011. Bởi vậy, hỏi một cán bộ Thanh tra tỉnh (tham gia thanh tra công tác quản lý, điều hành ngân sách tại huyện Quỳ Hợp) rằng: Đã phát hiện Công ty TNHH Invecom Quỳ Hợp sử dụng hệ số quy đổi sản lượng khoáng sản tính thuế tài nguyên không đúng quy định trong thời gian năm 2020, tại sao Thanh tra tỉnh không kiểm tra số liệu thuế thực hiện tại công ty này những năm trước đó? Câu trả lời nhận được là: Nhiệm vụ của đoàn là kiểm tra công tác quản lý, điều hành ngân sách tại huyện Quỳ Hợp, niên độ kiểm tra là năm 2020. Hơn nữa, phải nói thẳng ra là rất khó tiếp cận các doanh nghiệp khoáng sản để có thể kiểm tra việc họ chấp hành pháp luật thuế. Với những gì qua kiểm tra, phát hiện được, tại Kết luận số 19/KL-TTr ngày29/11/2021, Thanh tra tỉnh đã báo cáo đầy đủ để UBND tỉnh xem xét, có chỉ đạo xử lý…