Minh bạch tài chính học đường - chấm dứt nỗi lo lạm thu

Có những khoản thu tự nguyện chưa phù hợp

Vừa vào lớp 10, một phụ huynh có con đang học tại Trường THPT Diễn Châu 3 bày tỏ sự không hài lòng khi hội phụ huynh của lớp đứng ra vận động phụ huynh đóng góp để mua sắm một số đồ dùng cho lớp học. Trong đó có nhiều vật dụng có giá trị khá lớn, bao gồm điều hòa và máy tính để bàn trong lớp học.

Qua chia sẻ, phụ huynh này cho biết: Đầu năm học, chúng tôi được thông báo đóng quỹ cho hội là 900.000 đồng, trong đó, hơn một nửa là để mua sắm cơ sở vật chất. Còn lại, chỉ có gần 200.000 đồng là quỹ lớp. Khi chủ trương này đưa ra, một số phụ huynh không đồng tình và có đưa ra ý kiến nhưng lớp vẫn triển khai.

Làm việc với Ban Giám hiệu nhà trường, thầy giáo Phan Trọng Đông - Hiệu trưởng cho biết, ông rất bất ngờ khi nhận được ý kiến của phụ huynh và khẳng định việc triển khai không được thực hiện đồng loạt trong toàn trường. Đồng thời, vị hiệu trưởng nói rằng, nếu nhận được thông tin sớm hơn, trực tiếp từ phụ huynh thì trường sẽ dừng ngay các khoản thu này.

Hiệu trưởng Đông nói thêm: Ngay đầu năm học mới, trường chúng tôi đã tổ chức họp phụ huynh tập trung toàn trường và đã công khai tất cả các khoản thu, chi đầu năm học mới để phụ huynh nắm bắt. Bên cạnh đó, trường cũng đã quán triệt cho giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc triển khai các khoản thu đầu năm học, yêu cầu thực hiện nghiêm túc, trong đó có các khoản thu tự nguyện.

“

Việc các lớp tự ý thu dù có mục đích phục vụ học sinh trong lớp nhưng chưa có sự đồng tình là chưa đúng với tinh thần chỉ đạo và tôi sẽ làm việc với lớp để trao đổi lại vấn đề. Nếu vẫn có ý kiến phản đối, nhà trường sẽ yêu cầu lớp tháo gỡ để đảm bảo đúng các quy định.

Thầy Phan Trọng Đông - Hiệu trưởng Trường THPT Diễn Châu 3

Từ nhiều năm nay, ban đại diện cha mẹ học sinh được các lớp bầu ra để phối hợp với nhà trường thực hiện các hoạt động giáo dục. Trên thực tế cũng cho thấy, ban đại diện cha mẹ học sinh đóng vai trò thiết thực ở các lớp, là những người đồng hành với cô giáo chủ nhiệm, với các em học sinh trong nhiều nội dung ở lớp, ở trường.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, mặt trái hiện nay là không ít ban đại diện cha mẹ học sinh lại đứng ra triển khai một số khoản thu dưới tinh thần tự nguyện. Trong đó, có những khoản thu không phải lúc nào cũng nhận được sự đồng tình của tất cả phụ huynh.

Đầu năm học này, phụ huynh có con vừa vào lớp 6 ở một trường THCS ở phường Trường Vinh cũng chia sẻ: Từ tháng 8, khi các cháu vừa nhận lớp là hội đã hô hào mỗi phụ huynh đóng 1 triệu để trang trí lớp học, mua tủ, mua điều hòa và máy tính bàn cho cô. Ngoài một số vật dụng cần, tôi thấy còn những khoản chưa phù hợp, ví dụ như máy tính để bàn. Cá nhân tôi cho rằng, giáo viên đến trường thì phải tự trang bị thiết bị dạy học cho bản thân, không thể ỷ lại vào phụ huynh. Tuy nhiên, ở trường con tôi lớp nào cũng làm như vậy và có lẽ các lớp nhìn nhau để làm…

Trên diễn đàn Phụ huynh Nghệ An, câu chuyện về hội cha mẹ học sinh cũng nhận được sự quan tâm, bình luận. Các ý kiến cho rằng, nếu việc thu quỹ hội để phục vụ cho giáo dục và các hoạt động giáo dục của con ở lớp là phù hợp. Vậy nhưng, một số hội lại “quá tay” khi triển khai thêm nhiều khoản thu để đầu tư trang trí lớp, mua sắm cơ sở vật chất, đi quà ngày lễ, ngày Tết quá nhiều là chưa đúng với Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT về điều lệ ban đại diện cha mẹ học sinh. Điều này cũng có thể dẫn đến "bất bình đẳng” trong môi trường giáo dục, xuất hiện những lớp “giàu” và lớp “nghèo”, tùy vào mức độ chi của phụ huynh các lớp.

Đảm bảo công khai, thu đúng, chi đúng

Từ đầu năm học 2025 - 2026, Sở Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Văn bản số 2566/SGD-TC&ĐTGD ngày 05/9/2025 về việc triển khai các khoản thu cho năm học mới. Trong đó, ngoài các khoản thu bắt buộc theo quy định, còn có các khoản thu dịch vụ giáo dục và khoản thu tự nguyện.

Qua tìm hiểu, đến thời điểm này, nhiều trường đã tổ chức họp phụ huynh và triển khai các khoản thu. Với khoản thu dịch vụ, thực hiện theo Nghị quyết 31/2020/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh, các khoản thu tập trung vào các nội dung như: Bán trú, chương trình tăng cường Tiếng Anh, Tin học, chương trình phát triển năng lực.

Ngoài ra, các trường cũng đã thu phí để mua phù hiệu, thẻ học sinh, sổ liên lạc điện tử, học phẩm phục vụ thi, kiểm tra, tổ chức thi thử cho học sinh cuối cấp.

Đây cũng là những khoản thu dễ bị lạm dụng hoặc tận thu nếu nhà trường không công khai, minh bạch hoặc chưa tính toán kỹ càng, xảy ra tình trạng thu nhiều hơn chi làm tăng thêm gánh nặng cho phụ huynh, học sinh. Một số khoản thu khác cũng có thể dễ dàng dẫn đếm lạm thu, tận thu như mua sắm đồng phục cho học sinh, đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường dưới hình thức tự nguyện, mua bảo hiểm y tế thân thể…

Tại Trường THCS Hưng Dũng, phường Trường Vinh, trước câu hỏi liệu có tình trạng tận thu không khi trong kế hoạch nhà trường, các khoản thu dịch vụ đều ở mức tối đa theo Nghị quyết số 31 của HĐND tỉnh, bà Nguyễn Thị Thanh Nga - Hiệu trưởng cho biết: Chúng tôi đã xây dựng kế hoạch các khoản thu cho năm học này và đang trình UBND phường thông qua. Với chương trình tăng cường Stem, mức thu sẽ là 25.000 đồng/học sinh/tiết dạy; Tiếng Anh tăng cường là 30.000 đồng/tiết với giáo viên Việt Nam và 40.000 đồng/tiết với giáo viên nước ngoài, và không tăng so với các năm trước. Các khoản thu dịch vụ, trường đang đưa ra dự kiến mức giá theo mức tối đa như quy định. Tuy nhiên, khoản này phải tính lại căn cứ vào thực tế sử dụng ở nhà trường. Ví dụ, mức phô tô đề kiểm tra định kỳ tối đa là 60.000 đồng/em/1 năm. Nhưng thực thu như năm ngoái chỉ khoảng một nửa.

Ở Trường THCS Hồ Xuân Hương, xã Quỳnh Lưu, trong kế hoạch dạy học của nhà trường, nội dung tăng cường cũng đưa vào khá nhiều từ tăng cường Tin học, Tiếng Anh, dạy học phát triển các môn năng khiếu, thể dục, thể thao, giáo dục kỹ năng sống và dạy học phát triển năng lực môn học.

Qua trao đổi, ông Nguyễn Ngọc Thiện - Hiệu trưởng cho biết: Trường chúng tôi là trường trọng điểm nên ngoài học văn hóa, nhà trường chú trọng các môn học để phát huy năng khiếu, sở trường của học sinh. Tuy nhiên, quan điểm của nhà trường, việc học phải theo tinh thần tự nguyện. Riêng dạy học phát triển năng lực môn học (các môn văn hóa) nhà trường đã xây dựng kế hoạch nhưng chưa triển khai vì vướng quy định của Thông tư 29.

Một điều tích cực trong năm học này, đó là nhiều trường đã công khai tất cả các khoản thu lên trang web của mình, giúp phụ huynh có thêm một kênh để theo dõi, giám sát. Như tại Trường THPT Quỳnh Lưu 2, để tránh lùm xùm liên quan đến các khoản thu - chi như các năm học trước, ngay từ đầu năm học, trường đã công khai chi tiết báo cáo thường niên năm học trước, bao gồm các khoản thu - chi. Đồng thời, trường cũng công khai kế hoạch thu - chi trong năm học này.

Liên quan đến các khoản thu trong năm học này, hiện ngành Giáo dục Nghệ An cũng đã yêu cầu các trường tạm dừng chưa triển khai việc phê duyệt và thu xã hội hóa. Ở các khoản thu khác, ngoài đề nghị trường giãn các khoản thu, Sở Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu các cơ sở giáo dục phải thông báo đầy đủ đến từng phụ huynh học sinh bằng văn bản hoặc niêm yết công khai tại đơn vị, hoặc bằng các hình thức khác (ghi rõ nội dung các khoản thu, mức thu, đối tượng và mục đích sử dụng, nội dung chi). Trong quá trình triển khai, một số học sinh thuộc diện gia đình chính sách hoặc có hoàn cảnh khó khăn, khuyến khích các nhà trường có chế độ miễn, giảm.

“

Để đảm bảo thu đúng, chi đúng, chúng tôi đề nghị các trường cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ giữa nhà trường và ban đại diện cha mẹ học sinh đối với các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục và các khoản đóng góp tự nguyện. Nếu để xảy ra sai sót, thủ trưởng các cơ sở giáo dục hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc thực hiện các khoản thu - chi trong đơn vị mình quản lý.

Ông Thái Văn Thành - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo