Nghệ sỹ Thiên Huế: "chất Nghệ" để hát dân ca người Nghệ

(Baonghean.vn) - Lần lữa mãi cuối cùng chúng tôi cũng gặp nhau. Cô bước vào quán cà phê, những người có mặt lúc đó đều dõi mắt nhìn như chợt nhận ra gương mặt quen. Cô đưa mắt nhìn và chào tôi bằng nụ cười rạng rỡ...

Thiên Huế
Nghệ sỹ Thiên Huế luôn tạo được sự lôi cuốn tại những sân khấu mà cô biểu diễn

Muốn được như các o, các chú

Cô gái có nụ cười tỏa sáng ấy là Thiên Huế, nghệ sỹ Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh. Không hề nhận thấy có một sự điệu đàng nào từ cô gái thuộc về ánh đèn sân khấu. Cho dù ở cô luôn tỏa ra những nét lôi cuốn. Sự lôi cuốn ấy đến từ nét đằm thắm, ấm áp và mộc mạc. Ngay trong cung cách ứng xử, giao tiếp, Thiên Huế vẫn giữ được cho mình “cái chất” của vùng đất Thanh Chương “mặn nhút, chua cà”. Có lẽ chính điều này đã làm nên một Thiên Huế của những làn điệu dân ca mê hoặc lòng người.

“Có lẽ do nguồn nước quê em. Cả làng ai cũng yêu thích, cũng hát dân ca ví, giặm” - ấy là Thiên Huế nói về “điểm xuất phát” của mình ở thôn Đông Thượng, xã Đồng Văn (Thanh Chương). Rằng, cả ngôi làng ấy từ trẻ đến già, từ đàn bà đến đàn ông ai cũng có thể sáng tác và hát các làn điệu dân ca ví, giặm. Người Đông Thượng hát dân ca xứ Nghệ như một nhu cầu tinh thần tự thân. Hát vào mỗi đêm trăng, hát trên cánh đồng vào mùa giáp hạt, hát khi bông lúa ruộm vàng mùa thu hoạch... Những phường cấy, phường gặt, phường nón đều mượn khúc hát dân ca để làm tròn đầy cuộc sống chốn thôn dã. Và như Thiên Huế nói, cuộc sống ấy, không gian ấy ngấm vào cô từ khi còn nằm trong bụng mẹ. 4, 5 tuổi đã biết cất tiếng à ơi.

Cho đến một ngày, ở làng Đông Thượng có đoàn dân ca của tỉnh về biểu diễn. Trong suy nghĩ của cô bé vừa lên 9 luôn tự hỏi: “Răng mà các o, các chú nớ giỏi rứa! Lại mặc áo đẹp có kim tuyến lấp lánh”. Đêm nào Thiên Huế cũng trốn cha mẹ đi xem văn công. Cô ước ao giá như mình một lần được bước lên đó, dưới ánh đèn lung linh của sân khấu với hằng trăm ánh mắt dõi theo. 

 “Biết em mong muốn đi theo con đường ca hát mẹ không vui. Đã đành câu dân ca của đồng bãi quê hương” - là Thiên Huế nói về cái dự cảm của mẹ mình đối với sự lựa chọn con đường lập thân của đứa con gái bé nhỏ. Nhưng dường như tất cả là tiền định đã được “an bài” từ khi cô sinh ra và lớn lên trên mảnh đất có dòng sông Lam vắt qua làng ấy.

Nghệ sỹ Thiên Huế tại TP Hồ Chí Minh
Nghệ sỹ Thiên Huế (giữa) trong đêm biểu diễn Dân ca ví, giặm tại TP Hồ Chí Minh

Năm 2001, từ đồng đất làng Thượng, Thiên Huế ngập ngừng tìm đến Trung tâm Bảo tồn và Phát triển Di sản Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh. Hành trang của cô gái 17 tuổi giữa phố xá chật chội chẳng có gì nhiều. Chỉ là những làn điệu ví, giặm mà cô trót đa mang. Thiên Huế cười: “Không hiểu vì răng mà trong những ngày đầu đặt chân đến Vinh, thoắt ẩn, thoắt hiện trong đầu em vẫn những câu trong làn điệu Đông Xuân. Rồi cô hát khẽ: “Ơi là bạn mình ơi!/ Đồng thẳng cánh cò bay, cánh diều xưa chao liệng/ Em mặc áo nâu sòng/ Gió thổi nón nghiêng/Nước từ đồng dưới đến đồng trên/ Hai vai nặng gánh/ Nặng gánh nghĩa tình...”

Như cách nói của Thiên Huế thì ngày đó cô đến Vinh để “học lỏm” các nghệ sỹ, diễn viên của Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh trước khi thi vào Trường Văn hóa nghệ thuật tỉnh. Trời không phụ lòng người, năm 2002 Thiên Huế thi đỗ vào ngôi trường này. Cũng chính từ đây cuộc đời của cô bước sang trang mới - trở thành nghệ sỹ chuyên nghiệp. Năm 2005 Thiên Huế chính thức trở thành nghệ sỹ của Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh. Và câu dân ca quê hương đã chắp cánh cho Thiên Huế thỏa niềm mong ước.

Thành công nhờ những lần bị đuổi khỏi sân khấu

Được Trung tâm tiếp nhận vào năm 2005, nhưng mãi đến năm 2010 Thiên Huế mới được vào vai “gần chính”. Theo như Huế nói, hát cho đúng, cho hay đối với những người có năng khiếu thì không khó, nhưng hát cho màu, cho mượt mà hoàn toàn không dễ. Rất nhiều lần Thiên Huế bị đuổi khỏi sân khấu vì sai nhịp, vì quên lời, quên động tác. Nghệ thuật sân khấu không cho phép bất cứ ai nuôi dưỡng sự tự mãn, lười biếng. Đặc biệt, với dân ca xứ Nghệ, người nghệ sỹ chỉ với kỹ thuật thanh nhạc thôi là chưa đủ.

Nghệ Sỹ Thiên Huế biểu diễn Dân ca ví, giặm tại Thái Lan
Thiên Huế (giữa) và các nghệ sỹ Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản văn hóa Dân ca ví, giặm Nghệ tĩnh trong đợt lưu diễn tại Thái Lan

Phải hát bằng trải nghiệm, bằng tình cảm và phải sống trọn với câu dân ca thì mới “thành”. Thiên Huế đã tự học điều này sau những lần bị buộc rời khỏi những tiết mục mà cô được giao đảm nhận trước đó. Sau nhiều tháng ngày khổ luyện bằng những vai phụ, vai quần chúng, đến năm 2010 Thiên Huế chính thức được Đoàn ghi nhận. Và ngay trong năm này, Huế giành được Huy chương Bạc Hội diễn sân khấu toàn quốc. Đến năm 2013, cô được vinh danh với Huy chương Vàng  cho tiết mục cá nhân. Đây là niềm cổ vũ, nguồn động viên vô cùng lớn để Thiên Huế bước tiếp trên con đường mình đã chọn.

Cần "chất Nghệ" để hát dân ca người Nghệ

Tôi đã hỏi Thiên Huế, liệu cô có hối tiếc với sự lựa chọn con đường đi cho mình. Nhất là trong thời đại mà dòng nhạc nhẹ, nhạc thị trường đầy ắp không gian, tràn ngập trên mạng xã hội. Thậm chí có những “đoản khúc” nhận được cả triệu lượt “lai” chỉ sau vài giờ đăng tải. Thiên Huế cười và khẳng định rằng, không phủ nhận được tầm ảnh hưởng của mạng xã hội, của nhạc thị trường nhưng dân ca ví, giặm xứ Nghệ luôn tìm thấy chỗ đứng riêng. Theo cô “tuổi thọ” của nhạc thị trường rất kém, cho dù trong một thời điểm nhất định nó tạo ra làn sóng trong giới trẻ.

Nghệ sỹ Thiên Huế
Thiên Huế cho rằng cô sinh ra để dành riêng cho dân ca ví, giặm xứ Nghệ 

Trong khi đó, làn điệu dân ca đi vào tâm hồn, cốt cách của con người và có sức sống bền bỉ trong lòng công chúng. Như để chứng minh, Thiên Huế cho biết cô và anh chị em ở trung tâm đã đi biểu diễn rất nhiều nơi, ở đâu cũng nhận được tình cảm nồng ấm của khán giả. Rất nhiều người đã khóc sau khi nghe làn điệu ví, giặm và nói rằng muốn được trở về quê để tìm lại mạch nguồn xứ sở. “Thế mới biết câu hò, điệu ví xứ Nghệ ta có sức sống như thế nào” - Huế nói và cô cũng không giấu diếm là mình không biết hát bất cứ loại nhạc nào ngoài dân ca ví, giặm. Điều này chẳng lạ, cũng chẳng quan trọng. Bởi lẽ cần có những người “chất Nghệ” để hát câu dân ca của người Nghệ.

Thiên Huế bước ra sân khấu và ẩn sâu trong ánh mắt, nụ cười thắm thiết ấy là một tình cảm trong sáng và vững vàng dành cho câu hát quê hương. Và khi cô cất tiếng hát mọi người đều bị cuốn vào những cung, những bậc chan chứa ân tình. Tôi đã nói với Thiên Huế, dường như cô là một hình ảnh khác của Nghệ sỹ Nhân dân Hồng Lựu trước đây. Huế cười và nói rằng còn lâu cô mới được như Nghệ sỹ Nhân dân Hồng Lựu. “Dù vậy em vẫn rất vui vì anh đã so sánh em với người thầy, người chị mà em vô cùng yêu quý” - Thiên Huế cười rạng rỡ.

Đào Tuấn

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.