Người đóng BHXH tự nguyện, nghỉ việc vì lý do cá nhân có được hưởng BH thất nghiệp?

* Chị Lê Thị Thúy, công nhân Công ty dệt may trên địa bàn TP Vinh đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện được 2 năm, sau đó vào làm việc ở Công ty và được chuyển sổ BHXH để đóng BHXH bắt buộc; nay nghỉ sinh và nuôi con nhỏ nên không muốn đi làm thì việc hưởng quyền lợi về BHXH như thế nào?

- Trả lời: Theo Điều 4, Nghị định 190/2007/NĐ-CP ngày 28/12/2007 quy định hướng dẫn một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện, thì BHXH tự nguyện thực hiện trên cơ sở tự nguyện của người tham gia. Người tham gia BHXH tự nguyện được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để sau này hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất từ quỹ BHXH do Nhà nước quản lý. Mức đóng BHXH tự nguyện được tính trên cơ sở mức thu nhập tháng đóng BHXH nhưng thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung và cao nhất bằng 20 tháng lương tối thiểu chung. Mức hưởng BHXH tự nguyện được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng BHXH và có chia sẻ giữa những người tham gia BHXH tự nguyện.

Người tham gia cả 2 loại BHXH bắt buộc và đóng BHXH tự nguyện thì được hưởng chế độ tổng thời gian đóng cả 2 loại bảo hiểm.

Riêng về điều kiện hưởng BHXH thất nghiệp, Điều 81, Luật BHXH quy định: Người thất nghiệp được hưởng BH thất nghiệp khi có đủ các điều kiện sau: Đã đóng BH thất nghiệp đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi thất nghiệp; đã đăng ký thất nghiệp (báo việc xảy ra thất nghiệp) với tổ chức BHXH; chưa tìm được việc làm sau 15 ngày kể từ ngày đăng ký thất nghiệp với tổ chức BHXH.

Đối chiếu với quy định trên, trường hợp của chị Lê Thị Thủy sau khi làm thủ tục nghỉ việc, Công ty nơi chị làm việc trước khi nghỉ việc có trách nhiệm làm việc với BHXH để chốt sổ BHXH, công nhận thời gian đã đóng BHXH bắt buộc và trả sổ BHXH cho chị. Sau đó, chị có thể lựa chọn một trong hai hình thức là chuyển sang tham gia BHXH tự nguyện ngay sau khi nghỉ việc hoặc bảo lưu thời gian đóng BHXH bắt buộc, để khi trở lại làm việc theo chế độ hợp đồng, chế độ tuyển dụng, chị tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc. Nếu chị tham gia BHXH tự nguyện đan xen với thời gian ngừng tham gia BHXH bắt buộc thì thời gian để tính hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất là tổng thời gian tham gia của cả 2 loại BHXH bắt buộc và tự nguyện.

Về trợ cấp thất nghiệp, đối chiếu với quy định tại Khoản 4, Điều 3 và Điều 81 Luật BHXH, Công ty chị đang có việc làm (dù lương thấp) nhưng chị chủ động chấm dứt để chăm sóc con cái thì không phải là đối tượng thất nghiệp, không thuộc đối tượng và đủ điều kiện để hưởng trợ cấp thất nghiệp.

*Từ email chucanhlam1986@gmail.com, bạn đọc nguyên là cán bộ đoàn thanh niên, đã tốt nghiệp cao đẳng nên được thi tuyển và xếp vào làm công chức văn hóa tại một UBND xã của một huyện miền núi cao của tỉnh, hưởng lương công chức hành chính, ngạch A0. Năm 2009, bạn được địa phương tạo điều kiện cử học đại học và năm tới sẽ tốt nghiệp. Vậy khi có bằng đại học có được xếp lương theo ngạch mới từ A0 sang A1 không?

- Trả lời: Theo Khoản 2, Điều 2 và Khoản 4, Điều 3, Thông tư liên tịch số 03/2010/TTLT ngày 27/5/2010 của Liên bộ Nội vụ và Lao động - TBXH hướng dẫn thực hiện Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ quy định: Cán bộ cấp xã đã được xếp lương theo một trong các ngạch công chức hành chính, nếu sau đó có thay đổi về trình độ đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quyết định cử đi đào tạo, thì kể từ ngày được cấp bằng tốt nghiệp được xếp lương theo trình độ đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ mới.

Công chức cấp xã đã được xếp lương theo một trong các ngạch công chức hành chính, nếu có thay đổi về trình độ đào tạo chuyên môn nghiệp vụ do cơ quan tổ chức có thẩm quyền quyết định cử đi đào tạo, thì kể từ ngày được cấp bằng tốt nghiệp được xếp lương theo trình độ đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ mới.

Như vậy, không chỉ cán bộ cấp xã nói chung mà công chức cấp xã theo các chức danh chuyên môn đều được xếp chuyển lương sau khi được cấp có thẩm quyền cử đi học về. Người có thẩm quyền ban hành quyết định cử đi đào tạo đối với cán bộ xã, công chức xã (cũng chính là người ký quyết định chuyển xếp lương theo bằng cấp mới) là Chủ tịch UBND huyện hoặc Trưởng Phòng Nội vụ huyện theo phân cấp ủy quyền của Chủ tịch UBND huyện.

* Người dân ở Bưu điện chợ Cồn (Thanh Chương) và xóm Đồng Thuận, Đồng Hợp (Quỳ Hợp) hỏi: Cán bộ, công chức đang hưởng lương thì khi chết được hưởng tiếp theo là mấy tháng? Tiền mai táng phí bao nhiêu?

- Trả lời: Điều 77, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2006 quy định các đối tượng sau đây khi chết thì người mai táng được nhận trợ cấp mai táng: Người lao động đã có ít nhất 5 năm đóng BHXH; người đang hưởng lương hưu. Tiền trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương tối thiểu chung. Trường hợp các đối tượng trên bị Tòa án tuyên bố đã chết thì thân nhân cũng được hưởng trợ cấp.

Cán bộ công chức đang hưởng lương mà chết thì bị cắt tiền lương từ thời điểm chết (theo giấy báo tử) và được xem xét để hưởng trợ cấp tuất từng tháng liền kề sau đó. Theo Điều 78, Luật BHXH, người lao động đang đóng BHXH, người lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH, người đang hưởng lương hưu khi chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất 1 lần. Mức trợ cấp tuất 1 lần đối với thân nhân của người lao động đang đóng hoặc người lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng, mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

Nguyễn Hải