Người quay phim Bác Hồ ở Pháp năm 1946

Mai Trung Thứ sinh năm Bính Ngọ 1906, ở Ro Nha, tỉnh Kiến An, cùng Tô Ngọc Vân, Nguyễn Phan Chánh, Nguyễn Gia Trí là những sinh viên khóa đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, do giáo sư Victor Tacđiơ làm Giám đốc. Tốt nghiệp, ông vào Huế dạy vẽ ở Trường Quốc học. Dành tiền, ông sắm được một chiếc xe ô tô cũ để đi dạy học, đi học hát, học đánh đàn bầu. Năm 1937, nhân có Triển lãm mỹ thuật quốc tế ở Paris, ông sang Pháp dự rồi ở lại. Tại đây, ông nổi tiếng về tranh lụa mang bản sắc Việt Nam, được bày ở nhiều triển lãm của Pháp và quốc tế, kể cả trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

Ông Mai Trung Thứ còn là một nhà điện ảnh lâu năm. Ông đã tự học kỹ thuật điện ảnh, tự sắm máy quay phim, tự sản xuất phim. Năm 1945, ông đã lập Hãng phim Tân Việt ở Paris. Năm 1946, các rạp chiếu phim Hà Nội đã chiếu bộ phim của Mai Trung Thứ tặng trong nước, nhan đề: “Sức sống của 25.000 kiều bào ở Pháp”.

Ông Mai Trung Thứ cho biết, ông là người đã quay toàn bộ những hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người đi thăm chính thức nước Cộng hòa Pháp năm 1946, từ ngày 12 tháng 6 năm 1946, khi Người hạ cánh xuống thành phố Biarít, miền Nam nước Pháp, đến ngày 18/9/1946 khi Người rời Pháp trở về nước.

Máy quay của ông đã ghi rất nhiều hình ảnh của Bác Hồ trên đất Pháp, những hoạt động ngoại giao chính thức và những cảnh sinh hoạt ngày thường của Người: Tiếp các chính khách nước ngoài; gặp gỡ Việt kiều và những bạn bè quốc tế quen biết Người hơn 20 năm trước; đi thăm địa phương, cơ sở kinh tế, văn hóa, di tích lịch sử; đọc sách, xem biểu diễn nghệ thuật; đi dạo trên bãi biển; ngồi chơi trên bãi cỏ trong vườn Bulônhơ; nằm nghỉ trong vườn nhà ông bà Ôbrắc, ủy viên Cộng hòa Pháp, ở ngoại ô Paris...

Ông Mai Trung Thứ kể chuyện một số sự kiện mà ông đã quay phim được, không bao giờ quên. Ngày 22/6/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đáp máy bay cắm cờ đỏ sao vàng rời thành phố Biarít, hạ cánh sân bay Lơ Buốcgiê của Thủ đô Paris. Lúc đó, Chính phủ mới của Pháp đã được thành lập do ông G.Biđôn làm Thủ tướng. Sân bay rợp cờ Việt Nam và Pháp. Các quan chức cao cấp Pháp, các tướng lĩnh thuộc các quân chủng Pháp, kiều bào ta, các bạn quốc tế, các phóng viên báo chí ra đón Chủ tịch rất đông. Quân nhạc cử quốc ca Pháp và Việt Nam. Đội quân danh dự Pháp đội mũ đồng, bồng súng chào.

Chủ tịch Hồ Chí Minh bước đi trên thảm nhung đỏ, bên cạnh Người là những Bộ trưởng Pháp, trong đó có Bộ trưởng Bộ Pháp quốc Hải ngoại, là Bộ 23 năm về trước, đã tung mật thám đi lùng bắt Nguyễn Ái Quốc ở Paris mà không được. Mọi người Việt Nam có mặt tại sân bay được thấy cảnh tượng đó rất đỗi tự hào.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và các cán bộ đi theo ở tại Khách sạn Roayan Môngxô, một trong những khách sạn to và đẹp còn lại ở Paris sau chiến tranh. Tại đây, hằng ngày có rất nhiều bạn bè cũ của Chủ tịch đến thăm và chào Chủ tịch như ông Mắc Blôngcua, người Máctinich, từng làm báo Lơ Paria, ông Lêô Pônđe, từng làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ Lơ Phôbua… Rất nhiều kiều bào khắp nước Pháp đến chào Chủ tịch với những tình cảm dạt dào.

Đáng nhớ nhất là những buổi Chủ tịch gặp gỡ, nói chuyện với Việt kiều tại Hội trường Muychuy-a-litê. Đây là một hội trường lớn trong khu phố Môbe, rất thân thiết với người Việt Nam định cư ở Paris, là nơi diễn ra những buổi liên hoan Tết, những cuộc gặp mặt, hội họp, mít tinh, biểu diễn nghệ thuật của Việt kiều. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với Việt kiều, thông báo tình hình trong nước và căn dặn bà con đoàn kết, hướng về Tổ quốc và mỗi người cố học lấy một nghề.

Ông Mai Trung Thứ đã quay phim các buổi mít tinh đó và đã ghi được tiếng nói của Chủ tịch vào 11 chiếc đĩa nhựa. Ông còn quay phim chuyến Chủ tịch đến tỉnh Noócmăng đi thăm chiến trường cũ, nơi quân Đồng Minh năm 1944 đổ bộ để đánh quân phát xít Đức. Trời mưa, đường trơn, đoàn 4 xe ô tô của Chủ tịch chạy khỏi thành phố Êvrơ khoảng hơn 10 kilômét thì gặp nạn. Một xe bị lật đổ, đầu xe bẹp rúm, người lái nằm dưới gầm xe. Ông Đỗ Đình Thiện đi trong đoàn bị thương nhẹ. Một người Pháp bị gãy xương vai phải đưa ngay đi cấp cứu ở bệnh viện Êvrơ. Chủ tịch Hồ Chí Minh được an toàn. Ông Mai Trung Thứ phủi bụi đất bám vào quần áo, đứng dậy cầm máy quay cảnh nơi xảy ra tai nạn./.