Nhà thơ Chính Hữu bên chiếc cổng nứa nhà Bác Hồ

Về thăm nhà Bác ở Kim Liên để hiểu thêm về Bác, hiểu Bác cũng là để hiểu lại bản thân mình. Ý tưởng này không mới nữa, xét trong số hàng ngàn bài thơ lấy cảm hứng sau mỗi lần các tác giả được dừng chân, chiêm ngưỡng một vùng quê giản dị, thanh bình của đất Nghệ. Cái mới có chăng là ở nồng độ cảm xúc, sự chọn lựa chi tiết, hình ảnh đời sống và cách lập tứ, ngôn ngữ diễn đạt của mỗi người...


Đoạn mở đầu bài thơ "Chiếc cổng nứa Nghệ An trong nhà Bác" viết năm 1984, nhà thơ Chính Hữu (1928-2007) dẫn ta vào một câu chuyện thân tình, giản dị, những liên tưởng cũng rất bình dị, ấm áp của đời ông:


Tôi đi dọc hàng rào bông bụt đỏ tươi

Gặp chiếc cổng nứa Nghệ An vô cùng gần gũi

Bỗng như gặp lai thủa xưa thơ dại

Những chiều ấm áp xa xôi

Ngày Tết, mưa phùn được về quê ngoại

Và nghe dưới chân cầu ao tiếng chân cá quẫy.


Chính Hữu đẩy tiếp những cảm nghĩ của mình lên cao trào, nhưng không còn theo hướng liệt kê kỷ niệm xưa cũ nữa:


Nhà thơ Chính Hữu bên chiếc cổng nứa nhà Bác Hồ ảnh 1

Tôi như gặp lại chính tâm hồn mình

Ở nhà Bác có gì đâu,

chỉ là những thứ bình thường tôi vẫn thấy

Ở quê tôi, từ lúc tôi sinh

Và do ông bà tôi để lại.


 
Bốn câu thơ độ dài ngắn khác nhau, có xuống hàng nhưng vẫn dính kết với nhau, nương tựa nhau, làm toát lên cái trạng thái tự nhiên đến sờ sững: Những thứ có trong nhà một lãnh tụ tầm cỡ thế giới mà chỉ có thế này thôi ư? Những thứ đó từ lâu đã trở thành "chính tâm hồn mình", mà mình còn ngờ ngỡ. Cùng diễn đạt tâm trạng này, nhà thơ Chế Lan Viên có câu thơ khá hay:

"Bác vĩ đại mà chẳng làm ai kinh ngạc".


Với một bút lực thường thường bậc trung, việc kết thúc bài thơ ở đấy tạm gọi là được. Bài thơ này, Chính Hữu không làm thế:


Suốt những ngày vò võ phương xa

Có lẽ chiếc cổng nứa thô sơ giản dị

Của Nghệ An quê nhà

Là một tứ thơ vẫn ám ảnh hoài

trái tim Bác Hồ thi sĩ.


Chữ "có lẽ" ở khổ thơ này chỉ là một cách nói, sự phỏng đoán của nhà thơ hoàn toàn có cơ sở. Từ chiếc cổng nứa đơn sơ giản dị quê nhà, Chính Hữu lần tới "trái tim Bác Hồ thi sĩ" những năm còn bôn ba góc biển chân trời, đấy là một ý tưởng bất ngờ và sâu. Tôi nghĩ, chỉ có Chính Hữu của những "Ngọn đèn đứng gác", "Thư nhà", "Duyệt binh", "Giá từng thước đất"... mới có thể tìm ra và nói lên được một cách đắc địa như thế!

Bài thơ còn hai câu cuối để trở nên quá trọn vẹn:


Ở nhà Bác có gì đâu- không lầu son, không gác tía

Bác chỉ là Đất Nước mà thôi!


Người đọc thông minh có thể đoán ra cái kết này, nên hai câu thơ vừa nêu theo tôi là không nhất thiết viết ra, nhất là với Chính Hữu, một nhà thơ luôn ý thức cao sự tiết kiệm ngôn từ.


Trong một bài viết về thơ Chính Hữu, nhà nghiên cứu văn học Mai Quốc Liên đánh giá bài thơ "Chiếc cổng nứa Nghệ An trong nhà Bác" xứng đáng là một bài thơ hay, cứa được vào lòng người một điều gì và có nhiều câu thơ sẽ ở lại... Còn nhà thơ Huy Cận, năm 1997, thì viết tặng mấy câu thơ thật hay và thật trúng với "chân dung văn học" của nhà thơ Chính Hữu:


Tiếng lòng trong đọng hạt sương,

Cành hoa chiến địa mà gương tâm tình.

Cho hay thơ ở lòng mình,

Trăng hay súng, vẫn bóng hình người thơ.


Chính Hữu - Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT năm 2000 - sinh năm 1926, quê mẹ Nghệ An và quê cha ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Có phải vì mang nặng khí chất miền Trung, mà trong hồi ký, ông tự nhận mình là một người trầm lặng, thích sống với nội tâm riêng mình, rụt rè, đôi khi triền miên độc thoại?

Vào tuổi 72, bạn yêu thơ Chính Hữu vui mừng có dịp đón đọc Tuyển tập thơ ông. Một đời cầm súng rồi cầm bút, làm quản lý văn hóa văn nghệ trong Quân đội, lăn lộn qua 2 cuộc chiến tranh ác liệt chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, giờ có dịp dọn lại cả sự nghiệp thơ ca của mình, chỉ vỏn vẹn 54 bài thơ, cùng với 5 bài thơ dịch của hai nhà thơ Pháp là Víchto Huygô và G.Apôline. Thế đủ biết ông tự khe khắt đến mức nào với những đứa con tinh thần với chính mình! Và, bài thơ "Chiếc cổng nứa Nghệ An trong nhà Bác" là tác phẩm duy nhất của Tuyển tập Chính Hữu, viết về Hồ Chí Minh!

Kim Hùng

Tin mới

Đối tượng Phạm Đức Nhật.

Bắt kẻ hiếp dâm bé gái 10 tuổi

Ngày 8/6, Cơ quan CSĐT cho biết, đã di lý đối tượng Phạm Đức Nhật có hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi về Trại tạm giam Công an tỉnh để tiếp tục điều tra mở rộng.
Trọng tài

Chú trọng công tác trọng tài tại Giải Bóng đá Thiếu niên - Nhi đồng Cúp Báo Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Công tác trọng tài ở Giải Bóng đá Thiếu niên - Nhi đồng Cúp Báo Nghệ An luôn được Ban Tổ chức giải đặt lên hàng đầu, trong đó, tiêu chí công tâm, trung thực, minh bạch là điều mà tổ trọng tài luôn phải tuân thủ để lựa chọn được đội chiến thắng xứng đáng.
Trực tiếp: Họp báo, bốc thăm chia bảng Giải Bóng đá TN-NĐ Cúp Báo Nghệ An lần thứ 25

Trực tiếp: Họp báo, bốc thăm chia bảng Giải Bóng đá TN-NĐ Cúp Báo Nghệ An lần thứ 25

(Baonghean.vn) - Vào lúc 15 giờ ngày 8/6, tại Trung tâm Báo chí Báo Nghệ An diễn ra họp báo, bốc thăm chia bảng Giải Bóng đá Cúp Báo Nghệ An lần thứ 25. Tại đây các cầu thủ nhí và người hâm mộ còn được giao lưu với cựu tuyển thủ quốc gia Lê Công Vinh và các cầu thủ trẻ của CLB Sông Lam Nghệ An.
Quốc hội hoàn thành phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 5

Quốc hội hoàn thành phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 5

(Baonghean.vn) - Sáng 8/6, sau 2,5 ngày làm việc hết sức khẩn trương, sôi nổi, tập trung, trí tuệ và trách nhiệm cao, Quốc hội đã hoàn thành tốt đẹp phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 5, dưới sự chủ trì, điều hành của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Nêu gương 'Người tốt, việc tốt' - tầm nhìn nhân văn, vĩ đại của Bác Hồ trong xây dựng, phát triển con người

Nêu gương 'Người tốt, việc tốt' - tầm nhìn nhân văn, vĩ đại của Bác Hồ trong xây dựng, phát triển con người

Là một hình thức đặc biệt của phong trào thi đua yêu nước, phong trào tuyên dương gương “Người tốt, việc tốt” đã không chỉ thể hiện sự quan tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến vấn đề đạo đức cách mạng và rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ.
Cho con làm gì khi nghỉ Hè?

Cho con làm gì khi nghỉ Hè?

Tháng 6 là thời điểm học sinh các cấp bước vào kỳ nghỉ Hè sau 9 tháng miệt mài học hành ở trường lớp. Đây cũng là thời điểm nhiều phụ huynh đang lo lắng không biết gửi con ở đâu trong khi bố mẹ vẫn phải đi làm.
Những thói quen xấu của lái xe khi tham gia giao thông

Những thói quen xấu của lái xe khi tham gia giao thông

Khi tham gia giao thông, không khó để bắt gặp những tài xế có thói quen lái xe xấu, khiến những người đi đường khác cảm thấy không mấy dễ chịu. Dưới đây là một số thói quen xấu mà các tài xế hay mắc phải.
Liệu có nguy cơ thiếu điện và phương án giải quyết ra sao?

Tình trạng thiếu điện dự báo sẽ kéo dài, Điện lực Nghệ An kêu gọi sự chia sẻ của người dân, doanh nghiệp

(Baonghean.vn)- Nghệ An đang bước vào những ngày nắng cao điểm, lượng điện tiêu thụ tăng cao, tình trạng mất điện đã diễn ra tại nhiều địa phương. Chương trình Dân hỏi - Cơ quan chức năng trả lời có cuộc trao đổi với ông Phạm Văn Nga - Phó GĐ Công ty Điện lực Nghệ An để rõ hơn về vấn đề này.

Ngoại trưởng Mỹ Blinken nói về 'thất bại của Nga' và tiếp tục sẵn sàng hỗ trợ Ukraine

Ngoại trưởng Mỹ Blinken nói về 'thất bại của Nga' và tiếp tục sẵn sàng hỗ trợ Ukraine

Những lời của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken về "thất bại" của Vladimir Putin ở Ukraina cho thấy Nhà Trắng sẵn sàng tiếp tục hy sinh mạng sống của người dân Ukraine, Đại tá Douglas McGregor - cựu cố vấn của người đứng đầu Lầu Năm Góc cho biết trên kênh YouTube Judgement Freedom.
Tiền gửi tiết kiệm sắp đáo hạn sẽ dịch chuyển vào bất động sản?

Tiền gửi tiết kiệm sắp đáo hạn sẽ dịch chuyển vào bất động sản?

(Baonghean.vn) - Theo đánh giá của Hội môi giới bất động sản Việt Nam, gần đây, cùng với việc Ngân hàng Nhà nước liên tục hạ lãi suất, nhà đầu tư đã bắt đầu “săn tìm” những địa phương có dư địa phát triển lớn. Đã có nhiều tín hiệu khởi sắc rõ nét khi gia tăng về lượng giao dịch thành công.