(Baonghean) - Nhà thờ họ Nguyễn Văn được xây dựng năm 1849 dưới triều Vua Tự Đức, nằm ở trung tâm vùng Rí Châu - nơi cụ thủy tổ dòng họ Nguyễn Văn từ Bắc vào khai khẩn đất hoang, lập nên làng Dinh Chu ở tổng Thuần Trung, huyện Lương Sơn, nay là xã Thuận Sơn (Đô Lương). Thủy tổ Nguyễn Văn Mận được xem là người truyền nghề nuôi tằm, dệt vải ở xứ Nghệ.
(Baonghean.vn) - Trong hệ thống tượng Phật ở Nghệ An, có một bức tượng cổ gần nghìn năm tuổi tạc “đầu người đội Phật” hết sức độc đáo. Bức tượng này hiện ở chùa Bà Bụt thuộc xã Lam Sơn, huyện Đô Lương.
Theo gia phả của dòng họ Nguyễn Văn, sinh thời thủy tổ Nguyễn Văn Mận chính là người có công khai khẩn đất 2 bên bờ sông Lam, đi đến đâu ông cũng truyền dạy cho bà con nhân dân cách trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải. Suốt 27 năm ròng rã, từ năm 1470 - 1497 (niên hiệu Hồng Đức), dấu chân ông dường như rải bước dọc khắp 2 bên bờ sông Lam. Từ một dòng sông với bãi bồi cát trắng hoang vu, ông đã góp nhiều công sức để dạy bà con trồng dâu, biến 2 bên dòng sông trở thành những bãi dâu trải dài xanh ngút ngát. Người dân suy tôn ông chính là người đã đem lại nhiều lợi lộc cho bà con từ nghề trồng dâu nuôi tằm, canh cửi tơ lụa.
Mặt trước nhà thờ họ Nguyễn Văn với hình tượng hổ chắn giữa lối đi. Ảnh: Ngọc Phương
Xuất phát từ suy nghĩ: Người xưa đã có công như vậy, há lẽ con cháu hậu duệ của tổ tiên lại chẳng bỏ chút công lao khêu tỏ ngọn đèn công đức ấy. Do vậy, nhà thờ thủy tổ họ Nguyễn Văn đại tôn được lập nên vào năm 1849.
Nhà thờ hiện nay nằm trên khuôn viên có diện tích trên 800m2, có nơi thờ tự gồm: bái đường, hậu cung; sân vườn đẹp, thoáng đãng. Kiến trúc nhà thờ cổ kính theo kiểu tam oai bẩy chuyền, chạm trổ nghệ thuật đẹp, nhiều đồ tế khí quý hiếm được con cháu và nhân dân giữ gìn như: biển, kiệu, long ngai, câu đối, đặc biệt là còn 3 đạo sắc và bia đá 2 mặt ghi công lao Hậu thần.
Chính điện nhà thờ họ Nguyễn Văn Đại tôn. Ảnh: Ngọc Phương
Nhà thờ Nguyễn Văn ngoài việc thờ thủy tổ Nguyễn Văn Mẫn còn thờ ông Nguyễn Văn Kính và Nguyễn Văn Duân. Ông Nguyễn Văn Kính là người nhân đức, khoan hòa, luôn được mọi người kính trọng. Năm 1762, ông được Vua Lê Hiển Tông sắc phong giữ chức “Thiêm sự Viện thiêm sự”. Cũng năm đó, ông cùng 2 bà chánh thất, á thất được nhân dân Rí Châu bầu làm Hậu thần của bản thôn vì những đóng góp của ông trong việc giúp đỡ bà con xóm làng những lúc mất mùa đói kém. Ông còn dạy học cho trẻ em nghèo, cúng tiến tiền của, ruộng, đồ tế khí cho bản thôn.
Trong bia đá của thôn Rí Châu xưa lập nên để tôn vinh ông đã viết: “Trời ban cho ông bà đức lớn giúp người thì mọi người phải lo đền báo. Ai nấy đều nghĩ phải nên kết cỏ ngậm vành, mà bảo với nhau rằng: Tặng cho ta quả mộng đào, ta phải lo đền báo ngọc quỳnh dao. Do vậy mọi người cùng nhau tôn bầu Cựu xã trưởng kiêm viêm mục Thiêm sự Kính Vũ bá cùng 2 bà chánh thất, á thất làm Hậu thần của bản thôn”. Năm Vua Khải Định thứ 9 (1924), ông được ban sắc tôn làm: Linh phù Dực bảo Trung hưng, Bản cảnh Phúc thần.
Riêng ông Nguyễn Văn Duân là hậu duệ đời thứ 13 của dòng họ Nguyễn Văn. Ông sinh ra trong một gia đình đông anh em, thuở nhỏ ông có sức khỏe phi thường. Năm Vua Tự Đức thứ 21, ông đã thi trúng võ cử khoa Mậu Thìn (1868), sau đó ông được thừa bổ làm Cơ thập đội Thí sai ở tỉnh Hải Dương. Đến năm Tự Đức thứ 23 (1870), vua ban sắc cho ông và phê chuẩn làm đội trưởng đội 10 cơ ở xứ Hải Dương. Ông có tinh thần yêu nước chống lại giặc Pháp và sau đó bị xử chém tại Vinh.
Nhà thờ hiện còn giữ nguyên vẹn nhiều đồ tế khí. Ảnh: Ngọc Phương
Trầm mặc theo thời gian, nhà thờ họ Nguyễn Văn đã chứng kiến một thời kỳ kháng chiến hào hùng của dân tộc. Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ ác liệt, nhà thờ là nơi làm kho quân khí, hội họp của các ban, ngành.
Năm 2010, nhà thờ họ Nguyễn Văn Đại tôn được cấp bằng xếp hạng Di tích lịch sử- văn hóa cấp tỉnh.
(Baonghean.vn) - Chạm tay vào cổ vật; đến với các danh lam, thắng cảnh xứ Nghệ qua không gian số 3D; khám phá kho dữ liệu lịch sử đã được số hóa... Đó là những gì du khách có thể trải nghiệm khi đến với Bảo tàng Nghệ An.
(Baonghean.vn) - Lễ hội đền Thanh Liệt (hay còn gọi là Lễ hội rước hến) được tổ chức vào ngày 6/2 âm lịch hằng năm được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia năm 2018. Lễ hội mang đậm sắc thái sông nước, phản ánh tư duy nghề nghiệp của những người dân vùng hạ lưu sông Lam.
(Baonghean.vn) - Thấu hiểu nỗi đau của những người vợ mất chồng, của con mất cha nơi biển lớn, Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp tại vùng biển Quỳnh Lưu đã tích cực đồng hành với những người phụ nữ yếu thế, tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ, sẻ chia với những hoàn cảnh khó khăn.
(Baonghean.vn) - Hiếm có một vùng quê nào lại có nhiều người đỗ đạt thành danh và có nhiều di tích được xếp hạng như xã Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu). Nắm bắt lợi thế đó, gần đây địa phương này đã tiên phong phát triển du lịch, với những tour du lịch mang nhiều ý nghĩa.
(Baonghean.vn) - Lễ hội Hang Bua ở huyện Quỳ Châu là một sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng người Thái phía Tây Bắc Nghệ An. Sinh hoạt văn hóa này cũng là không gian lưu giữ những nét truyền thống của cư dân bản địa vừa góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của người dân địa phương
(Baonghean.vn) - Với nhiều hoạt động mang những nét văn hóa của người Thái ở Quỳ Châu (Nghệ An), Lễ hội Hang Bua năm 2024 thu hút hàng vạn lượt khách gần xa.
(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.
(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.
(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.
(Baonghean.vn) - Chỉ còn ít ngày nữa Cuộc thi “Nữ thanh niên thanh lịch Cửa Lò” năm 2024 sẽ chính thức khởi động với nhiều nội dung và giải thưởng hấp dẫn.
(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.
(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.
(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...
(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.
(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…
(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh.
(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.
(Baonghean.vn) - Văn hóa ẩm thực của đồng bào Thái ở Quỳ Châu có những nét riêng đặc sắc. Sử dụng ống nứa để làm chín thức ăn là phương pháp cổ xưa và phổ biến nhất còn được duy trì đến ngày nay. Đặc biệt là món dưa lam ống nứa.
(Baonghean.vn) - Nhắc đến Nghệ sĩ Nhân dân An Ninh, người ta nghĩ ngay đến tác giả chuyển thể kịch bản tài hoa, người viết ca khúc trên những điệu ví, giặm xuất sắc.
(Baonghean.vn) - Chỉ trước kỷ niệm 94 năm thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đúng 1 ngày chúng tôi được gặp những con người mà dường như tên tuổi của họ đã góp phần gột tạc nên phẩm chất của những nhà giáo xứ Nghệ.
(Baonghean.vn) - Trong dịp Tết Sum vầy năm 2024 do Báo Nghệ An tổ chức, nghệ nhân sáo trúc Nguyễn Văn Mão (biệt danh “Mão mèo”) đã thể hiện tài năng của mình với sáo trúc và sáo điện tử tromg đó có tác phẩm Trên đường chiến thắng của tác giả Đinh Thìn.
(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.
(Baonghean.vn) - Những ngày này, bản Phà Nọi nằm trên cung đường của Giải Marathon "Về miền sơn cước - Chinh phục đỉnh Puxailaileng nóc nhà dãy Trường Sơn” đang phủ một màu sắc rực rỡ của hoa anh đào, loài hoa được người dân mang từ rừng về trồng quanh bản.
(Baonghean.vn) - Những ngày mùa Đông, người dân vùng cao Nghệ An lại tìm về các dòng sông, con suối để vớt rêu đá. Đây là món ăn không thể thiếu đối với đồng bào các dân tộc thiểu số miền Tây Nghệ An trong những ngày lễ, tết.
(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…
(Baonghean.vn) - Người Thái ở Nghệ An gọi cọn nước là “pặt nặm”. Những cọn nước của người bản địa thể hiện sự thông minh, kinh nghiệm lao động và bàn tay khéo léo của bà con sinh sống nơi miền Tây Nghệ An.
(Baonghean.vn) - Cữ này, khi hoa mận trên núi bung trắng, những gốc đào cổ thụ trong bản đơm nụ thì các hộ dân làng nghề thêu ren của đồng bào Mông (xã Mường Lống, huyện Kỳ Sơn) lại tất bật với đơn hàng cuối năm.
(Baonghean.vn) - Ngày đầu tiên của năm mới 2024, Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Kim Liên (Nam Đàn) chào đón hàng nghìn du khách từ khắp mọi miền đất nước về thăm.
(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.
