Những mái nhà ấm tình Việt - Lào

Đang cần mẫn bên khung cửi dệt những tấm vải thổ cẩm mang nét đặc trưng của người Khơ Mú đem nhập cho tổ dệt của bản, thấy có khách, chị Lương Mẹ Lư ngừng tay dệt nở nụ cười tươi gọi chồng ra đón tiếp.

Khi được hỏi về câu chuyện tình vượt núi, băng rừng của mình với người đàn ông dân tộc Khơ Mú ở xã biên giới phía Tây Nghệ An, ánh mắt chị Lương Mẹ Lư thoáng vẻ thẹn thùng. Người phụ nữ có nước da ngăm, gương mặt chất phác kể, chị sinh ra và lớn lên trong gia đình thuần nông có 5 người con ở bản Co Đu cụm xã Huồi Luôm, huyện Nọong Hét, tỉnh Xiêng Khoảng.

Cuộc sống ở vùng giáp biên của Lào cũng giống như ở nhiều thôn bản biên giới của Việt Nam, khá vất vả, quanh năm bám nương rẫy, phụ thuộc với thiên nhiên. Hai vợ chồng chị Lư quen nhau trong những lần đi nương, đi rẫy vì hai bản giáp nhau. Thấy anh Tho siêng năng, cần cù, hiền lành nên nảy sinh tình cảm, khi tình yêu chín muồi, anh chị xin phép bố mẹ, thôn, bản rồi tổ chức đám cưới vào năm 1998 ở cả bên Lào và bên Việt Nam, rồi theo chồng về sinh sống tại xã Keng Đu. "Đến năm 2019, được hai Chính phủ Việt - Lào và các ngành chức năng tạo điều kiện, tôi và nhiều cô dâu Lào khác trong bản, trong xã đã được làm thủ tục nhập quốc tịch, chính thức trở thành công dân Việt Nam với niềm hạnh phúc tròn đầy hơn...”- chị Lư chia sẻ.

Lúc mới theo chồng sang Việt Nam, cô dâu Lào Lương Mẹ Lư còn trẻ, lại không biết nói tiếng phổ thông nên bỡ ngỡ lắm, ngại giao tiếp. “Sau này được gia đình chồng, bà con thôn, bản yêu thương, giúp đỡ, bên cạnh tiếng Khơ Mú còn nói thạo tiếng phổ thông, lại tích cực tham gia sinh hoạt thôn, bản, tham gia tổ dệt của phụ nữ bản Kèo Cơn nên tôi tự tin hoà nhập và coi Việt Nam là quê hương thứ hai của mình”, chị Lư nói với vẻ mặt tự hào.

Nhờ chăm chỉ, biết vun vén, yêu thương nhường nhịn nhau nên chàng trai Việt Lương Văn Tho và cô gái Lào Lương Mẹ Lư đã xây dựng tổ ấm gia đình hạnh phúc, văn minh, kinh tế ổn định. Anh Tho là cán bộ xã trưởng thành từ cơ sở, trước khi giữ vị trí Phó Trưởng ban Ngân sách HĐND xã Keng Đu hiện tại, anh từng làm Trưởng bản, sau đó làm Phó Chủ tịch, Chủ tịch Hội Nông dân xã rồi Phó Chủ tịch HĐND xã Keng Đu.

Nói về người vợ gốc Lào của mình, anh Tho cho biết, nhờ chị Lư thường xuyên động viên, chu toàn việc nhà, chăm sóc con cái nên trong những năm qua, bản thân anh có thể toàn tâm toàn ý với việc xã, việc dân.

Còn Trưởng bản Kèo Moong Văn Bún cho biết thêm: Gia đình Việt - Lào Lương Văn Tho và Lương Mẹ Lư là gia đình văn hoá, đồng thời là hộ điển hình trong phát triển kinh tế ở xã rẻo cao biên giới Keng Đu. Ngoài làm lúa rẫy, lúa nước với sản lượng bình quân khoảng 50-60 bì lúa, gia đình anh Tho chị Lư còn trồng ngô, trồng sắn, chăn nuôi 12 con trâu, bò, nuôi lợn, ngan, gà… cho thu nhập ổn định. Hạnh phúc tròn đầy hơn khi hai cậu con trai của anh chị đều trưởng thành nối tiếp bố đứng vào hàng ngũ của Đảng.

Cậu cả Lương Văn Lư năm nay 28 tuổi, sau khi tốt nghiệp THPT đã đi học sửa chữa xe máy về mở tiệm ở địa phương; cậu út Lương Văn Thông đang học Đại học Luật, vừa kết nạp Đảng năm 2024. “Nhà có 3 đảng viên, nếu tính cả đại gia đình bên nội thì có 8 đảng viên, bao gồm 2 con trai, bố đẻ, các anh chị em ruột, em dâu”- anh Tho tươi cười cho biết.

Nghệ An có 468, 281 km đường biên giới giáp với nước bạn Lào, riêng xã Keng Đu có đường biên giới dài 29,909 km tiếp giáp với huyện Noọng Hét, tỉnh Xiêng Khoảng (Lào).

Từ lâu giữa các bản hai bên biên giới hai nước đã có mối quan hệ gắn bó hữu nghị bền chặt, đặc biệt có 2 cụm bản ký kết văn bản kết nghĩa là bản Kèo Cơn, xã Keng Đu và Co Đu, cụm Huồi Lôm, huyện Nọọng Hét, tỉnh Xiêng Khoảng (Lào) và bản Keng Đu (xã Keng Đu) với bản Piêng Hồng, cụm Bò Nhia, huyện Noọng Hét, tỉnh Xiêng Khoảng. Do vậy chuyện trai, gái ở các bản đối diện thuộc hai nước nên duyên với nhau không phải là chuyện hiếm ở khu vực biên giới phía Tây Nghệ An.

Tuy nhiên từ năm 2019 trở về trước, phần lớn trai Việt, gái Lào yêu nhau tự làm đám cưới về ở với nhau chứ không đăng ký kết hôn. Dẫu vậy những mối lương duyên Việt - Lào vẫn giản dị mà son sắt, bền chặt nơi biên giới, có những cặp đã sống bên nhau hàng chục năm, lên chức ông bà.

Tuy vậy, trước đây họ cũng gặp vô vàn thử thách khi chưa được pháp luật công nhận là vợ chồng hợp pháp, bị thiệt thòi về các khoản trợ cấp, chính sách xã hội dành cho đồng bào miền núi. Mặt khác, nhiều cặp vợ chồng cưới nhau không có giấy hôn thú nên khi sinh con câu chuyện làm giấy khai sinh, thủ tục nhập học cho con cũng gặp khó khăn hơn...

Ấy nhưng, đó là câu chuyện của những năm trước đây, bởi theo ông Lương Văn Ngam - Chủ tịch UBND xã Keng Đu: “Từ năm 2019 được sự quan tâm của Đảng, Chính phủ hai nước Việt Lào, trên cơ sở thỏa thuận giữa chính phủ 2 nước về việc giải quyết vấn đề di cư tự do và kết hôn không giá thú trong vùng biên giới Việt- Nam Lào, nhiều cô dâu, chú rể Lào đang cư trú ở xã Keng Đu cũng như các địa bàn biên giới khác ở phía Tây Nghệ An đã được các cấp, các ngành hai bên đã phối hợp tạo điều kiện nhập quốc tịch, đăng ký chứng nhận kết hôn và các giấy tờ khác theo quy định của pháp luật”.

Được biết, trong dịp Đoàn công tác của Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực (Bộ Tư pháp) phối hợp với Sở Tư pháp Nghệ An, BĐBP Nghệ An, Công an tỉnh Nghệ An và chính quyền địa phương triển khai thực hiện các thủ tục nhập quốc tịch Việt Nam cho người Lào kết không giá thú hiện đang cư trú trên địa bàn xã Keng Đu, có 6 trường hợp làm thủ tục kết hôn, 27 trường hợp đến làm thủ tục nhập quốc tịch.

Sau khi được nhập quốc tịch Việt Nam, chính quyền địa phương đã tạo điều kiện cho họ được hưởng các chế độ, chính sách ưu đãi đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn, biên giới. Nhờ vậy, niềm hạnh phúc càng nhân lên trong những mái nhà ấm tình Lào - Việt.

Ví như gia đình chị Lương Thị Xôm (SN 1989) và anh Lương Văn Xan ở bản Kèo Cơn đang sống trong niềm vui vì mới khánh thành và được dọn vào ở trong ngôi nhà mới khang trang, thoáng rộng nhờ sự hỗ trợ từ Chương trình 1338 xoá nhà tạm, nhà dột nát năm 2025.

Chị Xôm chia sẻ, bản thân sinh ra và lớn lên ở bản Huồi Khoong, xã Noọng Hét, tỉnh Xiêng Khoảng (Lào), về làm vợ anh Lương Văn Xan, người Khơ Mú ở bản Kèo Cơn, xã Keng Đu từ năm 2008, hiện đã có với nhau 3 mặt con, đứa lớn nhất đang học lớp 10.

“Chúng tôi quen nhau trong lần anh Xan sang Lào làm ăn, rồi tình yêu chớm nở. Lúc trước, tôi chỉ nghĩ đơn giản yêu nhau thì về sống với nhau nên không thực hiện đầy đủ các thủ tục cần thiết và cũng không làm giấy đăng ký kết hôn. Sau này mới thấy bản thân chịu nhiều thiệt thòi, vì không có chứng minh nhân dân, không thi được bằng lái xe máy, gặp khó khăn khi mua thẻ bảo hiểm y tế và làm các giấy tờ, thủ tục khác.

May mắn sau này, hai vợ chồng đã được đã được tạo điều kiện làm thủ tục đăng ký kết hôn, bản thân tôi cũng rất vui mừng khi được nhập quốc tịch và chính thức trở thành công dân Việt Nam. Bên cạnh đó, gia đình tôi cũng được cấp ủy, chính quyền quan tâm, hỗ trợ vay vốn làm ăn, hỗ trợ xoá nhà tạm. Gia đình tôi cảm ơn Đảng, Nhà nước, cảm ơn chính quyền các cấp đã luôn tạo điều kiện để gia đình an cư lạc nghiệp” - chị Xôm bày tỏ với nụ cười tươi trên khuôn mặt rạng rỡ.

Dường như dấu vết thời gian không che lấp được những nét xinh đẹp của người phụ nữ đến từ đất nước hoa Chăm Pa đã vì thương mà đến, vì yêu mà ở lại gắn bó cùng chàng trai Việt người dân tộc Khơ Mú ở xã biên giới xa xôi nhất miền Tây xứ Nghệ.

Theo chia sẻ của chính quyền địa phương, kể từ khi được nhập quốc tịch Việt Nam đến nay, cuộc sống của những gia đình “Việt-Lào” ngày càng ổn định, bền chặt, với họ tình yêu đôi lứa và tình yêu đất nước dường như đã hòa làm một.