Phạt trả nợ trước hạn: Con dao hai lưỡi

(Baonghean) - Thời gian gần đây, dư luận phản ánh khá nhiều vấn đề các ngân hàng áp dụng phạt trả trước khi khách hàng tất toán mà chưa đến hạn. các ngân hàng cho rằng khách hàng đã phá hợp đồng nên khoản phí này là khoản tiền hợp lý để bù đắp chi phí trong quá trình huy động vốn…

Chị Nguyễn Thị Bích - một khách hàng ở đường Phong Định Cảng (Tp. Vinh) có nhu cầu vay gần 1 tỷ đồng để làm nhà. Biết Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng chi nhánh tại TP. Vinh đang tung gói vay ưu đãi lãi suất 5% dành cho đối tượng là khách hàng cá nhân có tài sản đảm bảo vay mua ô tô, nhà đất, kinh doanh và tiêu dùng, chị liền đến tìm hiểu. Tại đây, cán bộ tín dụng ngân hàng này tư vấn: nếu chị vay 5 năm, chị nên vay theo gói ưu đãi Bạch kim, lãi suất vay 12 tháng đầu tiên chỉ 5%/năm. Nhưng thời gian sau đó sẽ tính lãi suất theo thị trường (mà thời điểm hiện tại là khoảng 12%/năm). Là người cẩn thận, và cũng nghe thông tin về phạt trả trước, chị hỏi thêm nếu tìm được nguồn trả trước thời hạn, mức phí phạt sẽ như thế nào thì được nhân viên tín dụng này cho biết nếu sau 2 năm tất toán, chị sẽ phải trả lại phần chênh lệch do ưu đãi lãi suất, cụ thể thời điểm hiện tại lãi xuất thị trường là 12% trừ đi lãi suất ưu đãi 5%/năm còn 7%/năm nhân với tổng tiền vay nhân với 24 tháng chia cho 12. Cụ thể, nếu chị vay 700 triệu đồng thì tiền phạt sẽ là 0.07x700.000.000x24:12 = 98.000.000 đồng. Tính ra, ngoài lãi suất phải trả theo hợp đồng, chị còn phải chịu phạt tới 98 triệu đồng.

Giao dịch tại Ngân hàng Agribank Chi nhánh Thành phố Vinh. Ảnh: Quỳnh Lan

Với mức lãi đưa ra, cùng với mức tính phí phạt, chị Bích cho rằng quá cao trong thời điểm mặt bằng lãi suất đang xuống thấp hiện nay. Không chỉ chị Bích, đã có rất nhiều khách hàng, nhất là khách hàng cá nhân “sốc” trước cách tính phí trả trước quá cao của một số ngân hàng. Tìm hiểu thì hiện nay, mỗi ngân hàng tính một mức phí khác nhau. Chẳng hạn tại Chi nhánh Techcombank Nghệ An, cho vay tiêu dùng lãi suất 3 tháng đầu là 8%/năm, nhưng mức phí phạt áp dụng thấp hơn; nếu khách hàng trả trước sẽ tính mức phí phạt 2% nhân tổng số tiền trả nợ trước hạn. Một điểm chung ở các ngân hàng là đều không cho xem trước các điều khoản hợp đồng khi khách hàng có yêu cầu, mà chỉ được xem trước khi ký kết chính thức. Ngược lại, tại một số ngân hàng nhà nước lại không tính phí, kể cả ngay sau khi ký hợp đồng 1 ngày; thậm chí là khuyến khích trả trước. Theo lý giải, cái quan trọng nhất khi cho vay là kiểm soát trước, trong và sau khi giải ngân; quá trình vay vốn của khách hàng nhiều khi gặp trục trặc, sử dụng không đúng mục đích, vì thế nếu khách hàng có nguồn tiền tất toán, kể cả không đúng hợp đồng, thì cũng không bị tính phí. Đại diện Ngân hàng Agribank chi nhánh Nghệ An cho biết; Chúng tôi tính lãi theo dư nợ thực tế kể từ ngày giải ngân, hoàn toàn không tính phí.

Để đảm bảo an toàn nguồn vốn, về nguyên tắc nguồn vốn nào cho vay theo kỳ hạn đó và theo thông lệ, việc thu phí trả trước hạn là bình thường. Đối với trường hợp cho vay trung và dài hạn, ngân hàng huy động cao hơn, nhiều khoản chi phí (lãi suất huy động cao hơn, phí găm giữ tài sản, dự trữ bắt buộc…), nếu trả trước sẽ ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn vốn huy động của ngân hàng. Bởi thế, theo quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng ban hành theo Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 và Thông tư số 05/2011/TT-NHNN ngày 10/3/2011, tổ chức tín dụng và khách hàng được thỏa thuận về mức phí trả trước trong trường hợp khách hàng trả nợ trước. Chỉ thị số 01/CT- NHNN ngày 15/1/2014, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng xem xét áp dụng mức thu phí hợp lý đối với các khoản phí được thu theo quy định của pháp luật; không được thu các loại phí liên quan đến khoản vay, trừ các khoản phí quy định tại Thông tư 05.

Ông Nguyễn Sỹ Minh - kế toán trưởng Ngân hàng SHB chi nhánh Nghệ An cho biết: Phí trả nợ trước hạn là biện pháp chế tài vi phạm hợp đồng tín dụng của người vay để bù đắp chi phí trả lãi suất huy động vốn của tổ chức tín dụng trong thời gian họ sắp xếp đưa số tiền này ra cho khách hàng khác vay. Việc làm này không trái với quy định pháp luật. Do đó, quy định phạt trả trước là phù hợp với thực tế vì khi cho khách hàng vay, tổ chức tín dụng đã cân đối nguồn vốn huy động cả về lãi suất và kỳ hạn để đáp ứng yêu cầu của khoản vay… “Riêng ngân hàng chúng tôi, nếu khách hàng vay vốn sản xuất lưu động không áp dụng mức phạt, có thể trả trước; hoặc trường hợp trả nợ trước hạn nhằm mục đích vay lại khoản vay mới. Hay trường hợp khách hàng vay 5 năm nhưng thời gian vay vượt quá ¾ thời gian hợp đồng cũng không áp dụng thu phí…”, ông Minh cho biết thêm.

Trao đổi về vấn đề ngày, ông Phùng Bá Ngọc - Giám đốc Công ty CP Toyota Vinh cho biết: Thường thì khi cho vay, ngân hàng đều không cho khách hàng tất toán hợp đồng trong năm đầu tiên. Nếu khách hàng phải tất toán hợp đồng thì hai bên cần có sự thỏa thuận riêng. Thế nhưng, không ít trường hợp chịu khoản phí trả trước hạn cao do không đàm phán kỹ trước khi ký hợp đồng. Do đó, cần đọc kỹ và thỏa thuận trước khi đặt bút ký, bởi thực tế, để được việc khách hàng thường không đọc kỹ các điều khoản; và nhiều hợp đồng cũng không ghi rõ mức tính phí.

Có thực tế là một thời gian khá dài ngân hàng huy động vượt trần với lãi suất cao, nay nguồn vốn dư thừa, lại trong thời điểm khó tăng trưởng tín dụng (9 tháng đầu năm, tăng trưởng tín dụng bình quân trên địa bàn Nghệ An đạt 8.6%). Do đó, áp lực tăng trưởng tín dụng, lợi nhuận trong khi nguồn tiền dư thừa đã khiến ngân hàng tăng phí phạt. Thế nhưng, phạt trả trước là con dao hai lưỡi trong tình hình khó khăn hiện nay, việc xây dựng thương hiệu đã khó, nếu đưa ra mức phí quá cao, ngân hàng tự đánh mất hình ảnh của mình, khách hàng chỉ đến 1 lần và không quay trở lại, đó là cái mất lớn mà ngân hàng cần cân nhắc, đừng “tham đĩa mà bỏ mâm”.

Thu Huyền