Số phận sông Mekong như chỉ mành treo chuông!

Không còn nhiều thời gian để dừng xây dựng 2 con đập thủy điện của Lào và Campuchia. Nếu được xây dựng, chúng sẽ gây ra những tổn thất không thể phục hồi đối với an ninh lương thực khu vực, đe dọa nghiêm trọng sự sống còn của loài cá heo quý hiếm đang sinh sống tại con sông.

Ảnh minh họa mô hình đập Xayaburi do WWF cung cấp.

Nội dung trên được Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) nhấn mạnh trong thông cáo báo chí phát đi từ Bangkok, Thái Lan ngày 19/6/2014.

WWF cho biết, Lào đã thông báo về quyết định tiếp tục xây dựng đập Don Sahong vào tháng 9.2013, bỏ qua quy trình tham vấn của Ủy ban sông Mekong. Dự án chịu nhiều chỉ trích này sẽ là một trong những nội dung thảo luận tại cuộc họp cấp Bộ trưởng của Ủy ban sông Mekong từ ngày 25 - 27/6. Đây là một tổ chức liên chính phủ, với sự tham gia của các đại biểu đến từ 4 quốc gia vùng hạ lưu sông Mekong gồm: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan.

Hồi tháng 1/2014, Ban chấp hành Ủy ban sông Mekong đã không thể thống nhất việc có nên yêu cầu dự án Don Sahong trải qua quá trình xét duyệt cấp khu vực hay không, cho nên vấn đề được đưa lên cuộc họp cấp bộ trưởng sắp tới.

“Sự bế tắc trong giải quyết vấn đề đập Don Sahong cho thấy tình trạng hợp tác thiếu chặt chẽ trong khu vực”, ông Marc Goichot, chuyên gia về Thủy điện Bền vững của WWF - Greater Mekong nhận xét.

“Mekong là dòng sông chung và 4 quốc gia phải cùng tôn trọng những thỏa thuận của Ủy ban khi đưa ra những quyết định về đập làm ảnh hưởng tới các nước láng giềng. Nếu không có sự hợp tác hiệu quả trong khu vực, an ninh lương thực sẽ bị đe dọa”

Đập Don Sahong sẽ đe dọa sự sống còn của loài cá heo cực kỳ nguy cấp Irrawaddy trên sông Mekong và chặn đường di cư duy nhất của cá vào mùa khô, tăng rủi ro cho nguồn cung cấp thủy sản nội địa lớn nhất thế giới.

Ảnh minh họa tác hại từ việc xây dựng đập Xayaburi do WWF cung cấp

Tính đến nay, đã có hơn 150.000 người ký tên vào đơn thỉnh nguyện của WWF yêu cầu chủ thầu của dự án, công ty Mega First, rút khỏi công trình. Việc xây dựng dự kiến sẽ được tiến hành vào cuối năm 2014.

Ông Chhith Sam Ath, Giám đốc Quốc gia của WWF - Campuchia phát biểu: “Đồng hồ đã điểm để dừng dự án Don Sahong. Lào nên ngừng dự án và chờ cho đến khi các nghiên cứu độc lập về tác động của dự án cũng như quá trình tham vấn hoàn tất".

Nếu Don Sahong vẫn được xây dựng thì đây sẽ là con đập thứ hai trên dòng chính của vùng hạ lưu sông Mekong, sau con đập Xayaburi mà Lào đã khởi công bất chấp sự không đồng thuận từ 2 nước láng giềng Campuchia và Việt Nam.

Đầu năm nay, 40 tổ chức phi chính phủ đã ra tuyên bố chung để phản đối dự án Xayaburi và kêu gọi Thái Lan hủy bỏ hợp đồng mua điện liên quan đến con đập này.

Khi đánh giá kế hoạch xây đập Xayaburi, các chuyên gia đã tìm ra những thiếu hụt nghiêm trọng về dữ liệu và nhiều điểm yếu trong phương án đường di cư, được thiết kế cho cá và khẳng định rằng con đập sẽ chặn một phần dòng chảy phù sa, làm suy yếu hệ sinh thái của con sông.

Lào đã đồng ý chi thêm 100 triệu USD để chỉnh sửa thiết kế con đập nhằm hạn chế những tác động tiêu cực đối với con sông, nhưng cho tới nay, Lào chưa đưa ra được phương án nào như đã hứa hẹn vào năm 2012.

“Quyết định xây dựng đập, Lào hy vọng các nước láng giềng tin rằng những rủi ro của dự án này sẽ tự nhiên được hóa giải khi công trình được khởi công. Vì vậy, cuộc họp tại Bangkok sẽ là thời điểm quan trọng quyết định số phận con sông Mekong. Vẫn chưa phải là quá muộn để đình chỉ dự án Xayaburi trước khi nó gây ra những tác hại không thể cứu vãn vào đầu năm sau", ông Goichot nói.

WWF kêu gọi bộ trưởng các nước trong khu vực sông Mekong hoãn ra quyết định xây dựng các con đập trên dòng chảy chính trong vòng 10 năm để thu thập những dữ liệu quan trọng và đưa ra quyết định dựa vào bằng chứng khoa học và phân tích sâu.

Theo motthegioi.vn