Sớm giải quyết nguồn nước sạch cho người dân bên lòng hồ thủy điện Chi Khê

Khắc khoải chờ… nước sạch

Sát lòng hồ thủy điện Chi Khê, thế nhưng bản Bãi Gạo - điểm du lịch sinh thái của xã Châu Khê, huyện Con Cuông (cũ) - hơn 7 năm qua là khu vực “khát” nước sạch sinh hoạt. Theo thống kê của Ban Cán sự bản Bãi Gạo, toàn bản có 100 hộ dân thì 100% hộ đào giếng lấy nước sinh hoạt, nhưng ở thời điểm hiện tại, chỉ một số ít hộ ở những vị trí cao, cách xa lòng hồ thủy điện Chi Khê là có thể “tạm” sử dụng nước giếng trong sinh hoạt, ăn uống.

Gia đình bà Lô Thị Phòng có nhà ở sát với lòng hồ thủy điện Chi Khê, nên giai đoạn mưa lũ vừa qua thường xuyên phải chịu cảnh nước dâng ngập. Giếng đào của gia đình bà Phòng (sử dụng chung với gia đình em chồng) nằm trong khoảnh vườn trống, lấp đầy bùn đất. Trong ngày 29/8/2025, quan sát nước giếng có màu nhờ nhợ vàng, nhiều vẩn đục. Theo bà Phòng, từ khoảng cuối năm 2017, khi thủy điện Chi Khê tích nước thì nước giếng của gia đình bắt đầu xuất hiện tình trạng ô nhiễm.

Bà Phòng nói: “Từ đó đến nay, năm nào cũng vậy. Mỗi khi có mưa, nhất là khi thủy điện xả lũ thì nước giếng đục như nước sông. Nước giếng giờ chỉ dám dùng cho gia súc. Để có nước sử dụng thì phải hứng nước mưa, hoặc đi xin nước những gia đình có giếng ở trên cao…”.

Nước giếng “bỗng dưng” bị ô nhiễm, bà Phòng đã cùng một số hộ dân trong bản nhiều lần viết đơn kiến nghị gửi đến các cơ quan chức năng của tỉnh để kêu cứu. Đến khoảng năm 2023, có một số đoàn về kiểm tra lấy mẫu xét nghiệm, rồi có thông báo là việc phản ánh có cơ sở. Nhưng dù vậy vẫn không thấy giải quyết dứt điểm.

Bà Phòng kiến nghị: “Khi chưa có thủy điện, người dân bản Bãi Gạo không phải chịu cảnh khổ như thế này, nên rất bức xúc. Mong các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm để người dân có cuộc sống ổn định…”.

Theo Trưởng ban công tác Mặt trận bản Bãi Gạo - ông Lộc Văn Tuấn, phản ánh của nhân dân về tình trạng giếng đào bị ô nhiễm là chính xác. Giếng đào ở bản trước đây sâu đến 14 - 15m mới có nước. Sau khi thủy điện tích nước, nước giếng theo mực nước sông mà dâng lên, khoảng 4 - 5m đã có nước. Vì vậy, ô nhiễm nước giếng đào có nguyên nhân từ việc tích nước lòng hồ thủy điện.

Ông Lộc Văn Tuấn nói: “Trước đây bản cách xa sông, xung quanh là vườn, đồng ruộng nhân dân canh tác. Từ khi có Nhà máy Thủy điện Chi Khê, nước lòng hồ dâng ngập hết. Công ty thủy điện đã đền bù những khu vực này, nhưng nước lòng hồ đã tác động dẫn đến ô nhiễm nước giếng khiến nhiều hộ không có nước sạch sinh hoạt hàng ngày…”.

Cũng theo ông Tuấn, qua các hội nghị thôn, bản, chi bộ, ban cán sự bản đã thống nhất đề xuất, kiến nghị các cấp, các sở, ngành liên quan và công ty thủy điện tổ chức khảo sát, xử lý nhưng vẫn chưa có giải pháp nào để xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường nước. “Cho đến nay, việc giải quyết vẫn chỉ đang dừng lại ở việc kiểm tra, khảo sát. Bản cũng đã có ý kiến với đại diện thủy điện Chi Khê nhưng không nhận được phản hồi…”.

Ở bản Bãi Gạo, chúng tôi ghé đến hộ ông Lô Đức Hạnh, là gia đình đang “cung ứng” nước sinh hoạt cho 4 – 5 gia đình xung quanh. Giếng nước của ông Hạnh đặt ở vị trí khá cao, trên nền xi măng có mái che. “Để nước giếng đảm bảo vệ sinh, tôi đã bỏ xuống đấy một bao muối lớn”, ông Hạnh nói. Quan sát, nước giếng khá trong, không bị vẩn đục.

Nhưng dù vậy, theo Trưởng ban công tác Mặt trận - ông Lộc Văn Tuấn thì nguồn nước giếng nhà ông Hạnh cũng chỉ sử dụng tạm thời, không đảm bảo chất lượng. Vì rằng: “Nhìn trong vậy thôi chứ không ổn. Nước ở giếng này đã được cơ quan chức năng lấy mẫu xét nghiệm, khẳng định có nhiều chỉ số không đảm bảo, đặc biệt là độ pH trong nước cao so với mức tiêu chuẩn…”.

Sớm có nguồn nước sạch cho dân

Chính quyền xã Châu Khê hiện tại có lưu trữ một số tài liệu liên quan việc xử lý ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt của nhân dân vùng lòng hồ thủy điện Chi Khê. Đáng lưu ý là Văn bản số 6723/STNMT-BVMT ngày 28/9/2023 của Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) gửi UBND tỉnh. Ở văn bản này cho thấy, trước Kỳ họp thứ 14 của HĐND tỉnh (diễn ra ngày 5/7/2023 – P.V), cử tri bản Bãi Gạo đã có kiến nghị, và vì vậy, UBND tỉnh có Công văn số 815/VPUB-TH giao Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) chủ trì kiểm tra, xác minh phản ánh việc thủy điện tích nước lên cao trình +38m gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt và làm sụt lún nhà ở của nhân dân.

Cũng tại đây, Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) báo cáo việc xác minh hiện trạng, kết quả xét nghiệm các mẫu nước liên quan (5 mẫu nước mặt lòng hồ thủy điện Chi Khê; 16 mẫu nước giếng sinh hoạt). Và kết luận, việc phản ánh nước sinh hoạt bị ô nhiễm và hư hại công trình tại khu vực lòng hồ Nhà máy Thủy điện Chi Khê là có cơ sở. Về nguyên nhân ô nhiễm, là do các giếng được khai thác tự nhiên chưa qua xử lý, gần các nguồn thải trực tiếp (chăn nuôi, nhà vệ sinh), và gần các khu vực nước bị quẩn dòng khi Nhà máy Thủy điện Chi Khê tích nước.

Đối với các công trình nhà dân, đường giao thông nằm sát cao trình nước dâng của Nhà máy Thủy điện Chi Khê, Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) nhận định: “Sẽ có nguy cơ cao bị hư hỏng, sạt lở, nhất là khi có mưa lớn hoặc xả lũ của các nhà máy thủy điện trên tuyến”.

Từ kết luận trên, Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) kiến nghị UBND tỉnh giao Công ty CP Thủy điện Chi Khê, UBND huyện Con Cuông (cũ), UBND xã Châu Khê (cũ) thực hiện các nội dung: Xử lý các điểm tù đọng sát khu vực sinh sống của người dân và trong hành lang bảo vệ lòng hồ (từ cos +38m đến cos +40,87m); sửa chữa, tôn cao đường giao thông, các mốc giới bảo vệ lòng hồ đã bị hư hỏng; có biện pháp cấp nước sạch và đảm bảo vệ sinh môi trường; thu dọn rác lòng hồ thủy điện; tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về công tác bảo vệ môi trường, khuyến cáo người dân có biện pháp xử lý lắng lọc nước trước khi sử dụng...

Đáng lưu ý, Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) còn đề nghị UBND tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cũ) chủ trì, phối hợp UBND huyện Con Cuông (cũ) xây dựng hệ thống cấp nước sạch cho người dân đảm bảo quy định về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Châu Khê, ông Kha Văn Thương, UBND tỉnh đã có công văn chỉ đạo thực hiện các nội dung Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) kiến nghị tại Văn bản số 6723/STNMT-BVMT ngày 28/9/2023. Chính quyền huyện Con Cuông (cũ) và xã Châu Khê (cũ) sau đó đã thực hiện các nhiệm vụ được giao; và cũng có thêm đoàn công tác từ tỉnh lên kiểm tra, tìm hướng xử lý. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại vẫn chưa hỗ trợ được nguồn nước sinh hoạt cho nhân dân.

Từng nhiều năm là Chủ tịch UBND xã Châu Khê (cũ), ông Kha Văn Thương cho biết thêm: Từ năm 2018 đến cuối năm 2019, UBND xã Châu Khê (cũ) tiếp nhận 120 đơn của người dân tại 6 thôn, bản kiến nghị kiểm tra các nguồn nước sinh hoạt bị ảnh hưởng từ lòng hồ Thủy điện Chi Khê. UBND xã Châu Khê (cũ) xác định, việc phản ánh của người dân là có cơ sở. Bởi những hộ gia đình này đều sống ở các vùng thấp, cận kề bên đường viền lòng hồ Thủy điện Chi Khê nên khi nước lòng hồ dâng thì ảnh hưởng đến nước giếng của người dân…

Cũng theo ông Kha Văn Thương, UBND huyện Con Cuông (cũ) và UBND xã Châu Khê (cũ) đã một vài lần làm việc với Công ty CP Thủy điện Chi Khê để bàn các giải pháp khắc phục. Tuy nhiên, hai bên chưa tìm được tiếng nói chung để giải quyết vấn đề.

Ông Kha Văn Thương trăn trở: “Tôi rất mong các cấp, các ngành tổ chức kiểm tra, đánh giá một cách khách quan để có phương án hỗ trợ, giải quyết nguồn nước sinh hoạt để người dân được ổn định cuộc sống…”.

“

Ngày 26/8/2025, UBND tỉnh có Văn bản số 8864/UBND-TH giao các sở, ngành và các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan xử lý, trả lời các ý kiến, kiến nghị của cử tri.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Châu Khê, ông Lô Văn Thao, qua Văn bản số 8864/UBND-TH của UBND tỉnh, xã Châu Khê có trách nhiệm trả lời ý kiến của cử tri thôn Bãi Gạo về vấn đề ô nhiễm giếng nước sinh hoạt của người dân sống ven lòng hồ thủy điện Chi Khê. Vì vậy, Đảng ủy xã đã giao UBND xã lập kế hoạch, sang tháng 9 sẽ làm việc với Công ty CP Thủy Điện Chi Khê để bàn các giải pháp xử lý kiến nghị của cử tri.

“Đây là nội dung huyện Con Cuông (cũ) quan tâm nhưng chưa thể giải quyết dứt điểm. Tới đây, xã Châu Khê sẽ làm việc với doanh nghiệp thủy điện, để sau đó có báo cáo, kiến nghị lên UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan…”, Bí thư Đảng ủy xã Châu Khê, ông Lô Văn Thao trao đổi