Tân Kỳ: Chấn chỉnh việc bình xét hộ nghèo

(Baonghean) - Việc bình xét hộ nghèo vài năm trở lại đây đang có nhiều vấn đề đáng bàn. Đó là, tình trạng nể nang, thiếu công bằng và việc bình xét còn chưa tuân thủ đúng tiêu chí căn cứ theo Quyết định 09/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về ban hành chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo áp dụng cho giai đoạn 2011 – 2015, khiến tình trạng hộ nghèo tăng cao, không đúng thực tế. Trước tình hình đó, HĐND huyện Tân Kỳ đã tổ chức đợt giám sát nhằm đánh giá lại việc bình xét hộ nghèo trên địa bàn huyện…

Căn cứ Quyết định 09/2011/QĐ-TTg ngày 30/1/2011 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo áp dụng cho giai đoạn 2011 - 2015. Theo đó, mức chuẩn hộ nghèo là hộ có mức thu nhập bình quân từ 400.000 đồng/người/tháng (từ 4.800.000 đồng/người/năm) trở xuống đối với khu vực nông thôn và là hộ có mức thu nhập bình quân từ 500.000 đồng/người/tháng (từ 6.000.000 đồng/người/năm) trở xuống với khu vực thành thị; mức chuẩn hộ cận nghèo bằng 130% mức chuẩn hộ nghèo. Theo Thông tư 21/2012/TT-BLĐTBXH ngày 5/9/2012 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn quy trình điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hàng năm thì việc điều tra, rà soát hộ nghèo, cận nghèo không tiến hành trên toàn địa bàn, mà dựa trên cơ sở danh sách hộ nghèo, cận nghèo đang quản lý tại địa phương.

Trước khi HĐND tổ chức đợt giám sát bình xét hộ nghèo, hầu hết các xã trên địa bàn huyện đều có tỷ lệ hộ nghèo cao. Nói về nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó, ông Nguyễn Văn Hoa – Phó Chủ tịch HĐND huyện Tân Kỳ cho biết: “Qua thực hiện giám sát, phát hiện rằng, việc bình xét hộ nghèo tại các cấp cơ sở còn có tình trạng nể nang, chưa chính xác, công minh. Một số người, muốn được trở thành hộ nghèo đã tìm cách tách hộ để được bình xét, cá biệt vẫn còn một số hộ có con cái làm ăn xa, kinh tế ổn định, khi ban kiểm tra triển khai rà soát đã di chuyển tài sản để được chấm điểm đạt tiêu chí hộ nghèo”.

Đối với xã Tân Hương, hàng năm Ban Kiểm tra bình xét hộ nghèo của xã đã phân loại nhanh những hộ trong diện được bình xét nhằm đưa ra những nhận định ban đầu về danh sách hộ nghèo trên địa bàn xã. Theo đó, những hộ nghèo có đủ điểm về định mức giá trị tài sản, về thu nhập bình quân đầu người hoặc những hộ đột xuất mắc bệnh hiểm nghèo sẽ được đưa vào danh sách hộ nghèo. Thế nhưng, vì vẫn còn tình trạng nể nang nên việc bình bầu ở cấp xóm vẫn chưa thật sự chính xác, dẫn đến tình trạng tỷ lệ hộ nghèo cao hơn so với con số thực tế rất nhiều. Anh Lê Đức Thuyên - Phó Chủ tịch xã cho biết: “Vào thời điểm năm 2011, còn xảy ra hiện tượng nhà nào cũng muốn được vào danh sách hộ nghèo để được hưởng chính sách ưu đãi của Nhà nước. Tại thời điểm đó, Ban chỉ đạo xã cũng chưa thành lập các tổ công tác giám sát chéo nên tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn còn cao”.

Tân Xuân trước đây là đơn vị có tỷ lệ hộ nghèo cao lên tới 31,6 %, thế nhưng đến đầu năm 2014 toàn xã chỉ còn 95 hộ với tỷ lệ 8,1%. Để có được kết quả khả quan đó ngoài việc giám sát chặt chẽ việc bình xét, đảm bảo dân chủ công khai, nếu hộ nào chưa đồng tình với việc bình xét, ban chỉ đạo sẽ giải thích cặn kẽ các tiêu chí chính sách dành cho hộ nghèo. Bên cạnh đó bằng việc tuyên truyền giải thích, nhân dân đã nhận thức đầy đủ việc chính sách dành cho hộ nghèo phải đúng đối tượng. Ông Văn - Chủ tịch UBND xã Tân Xuân cho biết: “2 năm trở lại đây chúng tôi đã thực hiện nghiêm túc việc bình xét, nên tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn xã rất sát thực tế”.

Trong quá trình giám sát HĐND các cấp đã giám sát quy trình tổ chức bình xét, hộ nghèo, hộ cận nghèo có đảm bảo công khai dân chủ, khách quan hay không, có đảm bảo tỷ lệ hộ đình tham gia bình xét theo quy định không? Qua khảo sát, 20 xã trên điạ bàn huyện hầu hết đã thực hiện việc bình xét đúng quy trình. Tuy nhiên, vẫn xảy ra tình trạng hộ nào có đông anh em họ tộc thì được vào danh sách hộ nghèo, có nơi còn xảy ra mất đoàn kết vì thực tế có nhiều hộ có hoàn cảnh tương tự nhưng không được nhận chính sách này đã nảy sinh việc thắc mắc, đòi hỏi yêu cầu được bổ sung vào danh sách hộ nghèo. Có nơi, Ban chỉ đạo xã còn điều tra sơ sài, thiếu cụ thể, việc chấm điểm các tiêu chí còn chưa rõ ràng...

Sau khi giám sát, HĐND các cấp đã tham mưu cho cấp ủy, chỉ đạo sát sao tới các cấp cơ sở bình xét đúng đối tượng theo tiêu chí. Hầu hết, các địa bàn trên toàn huyện đã thực hiện nghiêm việc bình xét hộ nghèo để chính sách dành cho hộ nghèo thực sự đến với những người có hoàn cảnh khó khăn, cần sự hỗ trợ giúp sức của cộng đồng. Ông Lê Đức Thuyên - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hương cho biết: “2 năm trở lại đây chúng tôi đã thực hiện việc rà soát một cách chặt chẽ, sau khi có danh sách bình bầu chúng tôi đều trực tiếp đến tận từng hộ để kiểm tra và chấm điểm, ví dụ nhà nào đầu năm tách hộ mà cuối năm được bình xét hộ nghèo thì phải xem xét lại, hộ nào có con cái làm ăn xa cũng không được đưa vào diện hộ nghèo như những năm trước”.

Trên cơ sở các tiêu chí, việc xét hộ nghèo phải được tiến hành dân chủ, công khai, minh bạch, tạo điều kiện cho người dân ở cơ sở được biết, được bàn và được kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Bên cạnh đó, cần xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở công tâm, làm công tác bình xét đúng tiêu chí. Chỉ có trên cơ sở bình xét hộ nghèo chính xác thì mọi sự giúp đỡ của Nhà nước và xã hội mới đến được đúng đối tượng, mới thật sự giúp các hộ nghèo có điều kiện cải thiện cuộc sống, vươn lên thoát nghèo. Ngoài ra, cần tuyên truyền, tạo dư luận đánh giá biểu dương những hộ cố gắng vươn lên thoát nghèo và lên án những hộ trông chờ, ỷ lại, tìm mọi cách để được hưởng các chính sách ưu đãi của Nhà nước cho hộ nghèo.

Sau đợt giám sát vào cuối năm 2013, từ tỷ lệ hộ nghèo trên toàn huyện vào năm 2011 là 24,81%, đến cuối 2013 tỷ lệ này chỉ còn 14,4%. Năm 2014 tổng số hộ nghèo trên địa bàn toàn huyện là 4.884 hộ giảm so với đầu năm 2013 là 615 hộ. Tỷ lệ hộ nghèo giảm hơn 10% trên địa bàn toàn huyện không phải vì các hộ nghèo đã thoát nghèo nhờ các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước mà chính là nhờ sự phát hiện, đối chiếu trong giám sát, kiểm tra của hội đồng nhân dân các cấp trong việc bình xét hộ nghèo ở các cấp cơ sở.

Thanh Nga