Thế giới tuần qua: Dấu hiệu những 'cuộc chiến mới'

Lịch sử câu nói đùa “vận vào thân"

Sau một thời gian vắng bóng trước công chúng, trong nghi lễ truyền thống thường niên được tổ chức tại Nhà Trắng nhân dịp Lễ Tạ ơn, Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đã xá tội cho con gà tây tên Corn.

Trước buổi lễ, Corn cùng 1 con gà tây khác tên Cob được đưa đến Washington và nghỉ tại khách sạn cao cấp Willard ngay gần Nhà Trắng. Một cuộc bình chọn trực tuyến đã được mở ra trong vòng 24 giờ để người Mỹ bầu cho Corn hay Cob sẽ là con gà tây được xá tội.

Sự kiện xá tội cho gà tây thường niên tại Vườn Hồng, Nhà Trắng trong Lễ Tạ ơn. Ảnh: NBC News

Kể từ tháng 11/2018, trước lễ xá tội gà tây, Nhà Trắng thường chọn 2 con gà tây và đăng ảnh chúng lên mạng xã hội, để kêu gọi người dân bình chọn con gà được tổng thống xá tội. Con gà được chọn sẽ tham gia sự kiện tại Vườn Hồng cùng tổng thống, và con còn lại cũng được cứu và được đưa tới một triển lãm phục vụ khách tham qua.

Dịp Lễ Tạ ơn năm nay, video ghi lại bài phát biểu từ năm 2018 đã trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội những ngày qua, với hơn 1 triệu lượt xem. Năm đó, Carrots và Peas là hai “nhân vật” chính được tham gia bầu chọn và Peas đã chiến thắng. Trong lễ xá tội, Tổng thống Trump đã phàn nàn vui về việc Carrots cứng đầu không chịu nhận thua. Phát biểu tại Vườn Hồng thời điểm đó, Tổng thống Trump đã nói: “Đây là cuộc bầu chọn công bằng. Thật không may, Carrots đã từ chối chịu thua và đòi kiểm phiếu lại. Tôi sẽ nói với bạn, chúng ta đã đi tới kết luận rồi. Carrots, tôi xin lỗi nhưng kết quả sẽ không thay đổi”. Một số người nhận định, có thể câu nói đùa của ông Trump 2 năm trước đã “vận” vào chính ông, khi đang trải qua một kịch bản tương tự.

Bất chấp nỗ lực đấu tranh pháp lý đến cùng, thế nhưng, các bang chiến trường mà ông Trump đấu tranh nhằm thách thức kết quả bầu cử, gồm: Pennsylvania, Georgia và Michigan, đã chứng nhận chiến thắng dành cho ông Joe Biden. Cơ hội lật ngược thế cờ của ông Trump gần như đã lâm vào ngõ cụt. Giám đốc Cơ quan Dịch vụ công Emily Murphy cũng thông báo chuyển giao các nguồn lực và dịch vụ sẵn có cho tổng thống đắc cử.

Tổng thống đương nhiệm Donald Trump xá tội cho con gà tây Corn theo thông lệ thường niên của Nhà Trắng trong Lễ Tạ ơn. Ảnh: ABC News

Hiện tại, Tổng thống đương nhiệm Donald Trump vẫn tuyên bố “Không bao giờ nhượng bộ”. Giới quan sát nhận định, quá trình chuyển giao đã bắt đầu, ông Trump vẫn có thể dựa vào đội ngũ trung thành để tạo rào cản cho chính quyền của ông Joe Biden. Ý kiến này dường như có cơ sở, bởi nhiều cánh tay trung thành của ông Trump vẫn tràn ngập, nắm giữ các vị trí chủ chốt trong chính quyền gồm: Ngoại trưởng, và các Bộ trưởng các Bộ: Tư pháp, Quốc phòng, Tài chính, Y tế.

Trong 2 tháng cuối nhiệm kỳ, Tổng thống Trump vẫn đủ quyền lực để ra lệnh tiến hành các quyết định tư pháp, quốc phòng… Tất nhiên, các lệnh của Trump có thể bị Biden đảo ngược, và có thể sửa đổi các chính sách cũ. Nhưng cách chính quyền Trump bố trí đội ngũ nhân viên liên bang có thể sẽ để lại ảnh hưởng lâu dài. Những “cận thần” của ông Trump, Biden không thể loại bỏ tất cả, khi một số người có nhiệm kỳ còn dài hơn cả ông.

Trầm trọng hóa căng thẳng

Với 631 phiếu thuận, 3 phiếu chống và 59 phiếu trắng, Nghị viện châu Âu đã thông qua một nghị quyết không ràng buộc, ủng hộ việc Cộng hòa Síp kêu gọi các nhà lãnh đạo EU hành động và áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn để đáp trả các hành động bất hợp pháp của Thổ Nhĩ Kỳ. Căng thẳng giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ không mới, nhưng diễn biến mới có thể khiến quan hệ song phương chạm đáy, gây phức tạp tình hình tại khu vực vốn đã rối ren.

Nghị viện châu Âu thúc giục Liên minh châu Âu ra nghị quyết trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: AP

Nguồn cơn đẩy căng thẳng cao trào bắt đầu khi ngày 15/11, trong chuyến thăm khu vực ly khai phía Bắc đảo Síp, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tuyên bố ủng hộ tách vĩnh viễn đảo Cyprus thành 2 quốc gia. Theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ và Bắc Síp sẽ không còn dung thứ với “trò chơi ngoại giao” trong một tranh chấp quốc tế về quyền đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi Đông Địa Trung Hải.

Cộng hòa Síp đã bị chia rẽ theo các sắc tộc sau cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1974, nhằm chống lại cuộc đảo chính ngắn ngủi được Hy Lạp hậu thuẫn. Hiện chỉ có Ankara công nhận Bắc Síp là một quốc gia độc lập.

Cộng hòa Bắc Síp thuộc Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ được công nhận bởi Ankara, kiểm soát 1/3 phía Bắc của hòn đảo, nơi có khoảng 30.000 binh sỹ Thổ Nhĩ Kỳ đang đồn trú. Chuyến thăm của ông Erdogan diễn ra trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ đang công khai tranh cãi với các nước láng giềng Hy Lạp và Cộng hòa Síp về các vùng lãnh thổ hàng hải được cho là có trữ lượng khí đốt lớn.

Chính phủ Cộng hòa Síp - quốc gia được quốc tế công nhận và là thành viên của EU, gọi chuyến thăm của Tổng thống Erdogan là “Khiêu khích và bất hợp pháp” và cho rằng, “Ankara hoàn toàn không tôn trọng luật pháp quốc tế, các nguyên tắc và giá trị của châu Âu, cũng như các nghĩa vụ của mình đối với EU”.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan (trái) cùng lãnh đạo Cộng hòa Bắc Síp tham dự lễ kỷ niệm 35 năm tuyên ngôn độc lập Bắc Síp hôm 15/11. Ảnh: Reuters

Động thái của Thổ Nhĩ Kỳ ngay lập tức cũng vấp phải sự phản đối gay gắt của EU. Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại EU Joseph Borrell cho rằng, những tuyên bố mới đây của Ankara về Cộng hòa Síp đang làm trầm trọng thêm quan hệ căng thẳng với EU. Đồng thời Brussels sẽ cân nhắc việc áp đặt trừng phạt Ankara do có hành vi thăm dò tài nguyên trái phép trên biển, khi lãnh đạo các nước thành viên EU gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh vào tháng 12.

Căng thẳng lại tiếp tục được đẩy lên cao khi trong tuần vừa qua, ngày 23/11, quân đội Đức cho biết, Ankara đã có hành động ngăn cản các binh sỹ nước này khi đang tham gia một sứ mệnh quân sự của EU - khám xét một tàu chở hàng của Thổ Nhĩ Kỳ vì nghi ngờ đang vận chuyển vũ khí đến Libya. Hoạt động này của quân đội Đức nằm trong khuôn khổ triển khai khinh hạm “Hamburg” tới Địa Trung Hải để tham gia sứ mệnh “Irini” của EU, thực thi lệnh giám sát cấm vũ khí của Liên hợp quốc đối với Libya.

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ chỉ trích lực lượng kiểm tra đã vi phạm luật pháp quốc tế khi không cho phép, và khẳng định con tàu không vi phạm lệnh cấm vận vũ khí, mà chỉ chứa nhiều hàng hóa như thực phẩm, sơn…

Theo luật quốc tế, cơ quan đại diện “Irini” cần yêu cầu sự đồng ý của quốc gia có cờ treo trên tàu, trước khi tiến hành kiểm tra tàu. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Đức cho biết, đã phát tín hiệu yêu cầu, và trong vòng 4 giờ không có câu trả lời, thì điều này có thể được hiểu là “sự đồng ý ngầm”. Thế nhưng, chỉ khi quân đội Đức lên tàu và bắt đầu kiểm tra, Thổ Nhĩ Kỳ mới phản ứng và nói rằng không đồng ý.

Khinh hạm của Đức Hamburg chặn tàu Thổ Nhĩ Kỳ Rosaline A cách bờ biển Libya 200 km. Ảnh: AFP

Sự việc lần này tương tự như một cuộc đụng độ trước đó giữa một tàu khu trục nhỏ của Pháp và các tàu Thổ Nhĩ Kỳ hồi tháng 6, dẫn đến căng thẳng gay gắt trong liên minh quân sự NATO.

Những bất hòa tưởng đã được lắng dịu khi Ankara và Brussels hứa hẹn về một cuộc đàm phán. Thế nhưng, tất cả những diễn biến trên đều khiến gia tăng căng thẳng giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ. Hành động quyết liệt của EU một lần nữa đẩy quan hệ song phương vào thế bế tắc. Tại cuộc họp sắp tới của Hội đồng châu Âu vào ngày 10-11/12, các nhà lãnh đạo EU sẽ thảo luận về quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ và các biện pháp hạn chế tiềm năng đối với nước này.