Thương về Chà Lúm!
Bản Chà Lúm thuộc xã Yên Tĩnh - Tương Dương, nằm lẩn khuất dưới thung lũng quanh năm mây phủ, nơi còn những cánh rừng đại ngàn ít dấu chân người lui tới. Nhưng ít ai có thể hình dung chốn sơn lâm âm u này, ma tuý đã làm cho bản làng khánh kiệt, điêu tàn...
Bản Chà Lúm thuộc xã Yên Tĩnh - Tương Dương, nằm lẩn khuất dưới thung lũng quanh năm mây phủ, nơi còn những cánh rừng đại ngàn ít dấu chân người lui tới. Nhưng ít ai có thể hình dung chốn sơn lâm âm u này, ma tuý đã làm cho bản làng khánh kiệt, điêu tàn...
Đường vào Chà Lúm đầy gian nan hiểm trở chỉ toàn dốc cao vực thẳm, đến UBND xã Yên Tĩnh trời đứng bóng, cán bộ xã nói từ đây vào Chà Lúm còn mất gần buổi đường nữa. Con đường dẫn vào bản nhỏ hẹp, xuyên qua những cánh rừng nguyên sinh rậm rạp, mây mù dày đến nỗi đất trời như lẫn vào nhau.
Tay xe ôm kể: Vào Chà Lúm "lạnh gáy" hơn xưa bởi bọn chích hút thường ẩn nấp ven đường, và để có tiền chích hút chúng có thể làm mọi thứ. Từ xa đã thấy bản Chà Lúm nép mình bên thung lũng rợp bóng dừa, đó là những ngôi nhà kê, nhà lá tạm bợ, xiêu vẹo, những đứa trẻ gầy đen đang nô đùa, những phụ nữ Thái nước da xanh xao đang ngồi bên bậu cửa.
Anh Lương Văn Đồng - Phó bản Chà Lúm buồn nẫu: Ngày ấy Chà Lúm trù phú thanh bình lắm, thóc nhà ai cũng đầy bồ to, bồ nhỏ, trâu bò đầy gầm sàn, con người hiền lành chăm chỉ với nương rẫy. Thế mà Chà Lúm bỗng trở thành bản nghiện lúc nào chẳng hay, những chàng trai bản như cây lim, cây sến bỗng chốc bị con "ma trắng" biến thành thân tàn ma dại. Mấy hôm nay tổ công an phòng chống ma tuý huyện Tương Dương đã mật phục tại Chà Lúm để truy bắt các đối tượng xách ma tuý.
Thiếu uý Nguyễn Thành Sơn-Công an Tương Dương cho hay: "Chà Lúm là địa bàn khá phức tạp, địa thế hiểm trở, các đối tượng xách ma tuý thường từ xã Lượng Minh qua đây và từ huyện Quế Phong sang, công an đã phục kích bắt được một số vụ nhưng không vì thế mà giảm thiểu nạn xách thuê ma tuý. Thủ đoạn của bọn trùm ma tuý là dùng tiền phỉnh nịnh người dân, sau đó cho chích hút "thuốc trắng" để nghiện, rồi để có tiền mua thuốc là phải xách thuê cho bọn chúng.
 |
Lô Văn Khoán đang đói "thuốc trắng", nằm quắt queo bên những đứa con |
Đêm ở Chà Lúm thật hoang vắng, ai cũng tắt đèn đi ngủ sớm vì sợ con nghiện. Phó bản Đồng nói: "Chà Lúm có 195 hộ dân, có trên 100 con nghiện nhưng tôi nghĩ con số đó còn nhiều hơn nữa vì nhiều người vẫn còn giấu con nghiện". Cơn lốc ma tuý đi qua để lại phía sau đó là những thảm cảnh đau lòng, nhiều gia đình tan gia bại sản, con xa cha, vợ xa chồng, nhiều người nghiện bị sốc thuốc chết hoặc nhiễm HIV.
Thương tâm nhất là gia đình Lô Văn Khoán, có tới 5 đứa con, để có tiền chích hút thì mọi của cải trong nhà đều "đội nón" ra đi, đến nỗi còn căn nhà sàn để nương thân cũng bán nốt để "nướng" vào khói trắng. Khoán và vợ con phải dựng căn lều nát bên bờ suối ở tạm. Men theo bìa rừng tôi đã tìm được nhà Khoán.
Căn lều tả tơi. Khoán đang nằm cong như tôm, thân thể chỉ còn da bọc xương, mắt nhắm nghiền, có 3 đứa con nhỏ đang nằm sát đó gào khóc. Anh Thiên - Phó giám đốc Công ty Hợp Vinh khai thác khoáng sản trên địa bàn, kể: "Thấy hoàn cảnh Khoán thương quá, tuần nào công ty cũng cho gạo để ăn, nhưng bây giờ nó nghiện nặng quá rồi, nếu công ty mà dừng cấp gạo thì cả nhà Khoán chết đói." Vợ Khoán hàng ngày lặn lội vào rừng sâu để đào khoai mài về nuôi con nhỏ, chồng nghiện, nhìn mấy đứa con càng thương, đứa nhỏ nhất 4 tuổi xanh xao vàng vọt, áo quần rách rưới, hai đứa lớn hơn thì cả ngày vào khe kiếm cá.
Hồi ấy nghe nói gia cảnh nhà Khoán cũng khá lắm, Khoán to khoẻ rắn rỏi, bọn chích choác bàn với nhau là "Muốn hạ thằng Khoán thì chẳng cần phải giáo mác, cung tên như bắn con hoẵng, mà chỉ cần cho nó hít khói trắng là được..." Thế rồi Khoán bị "bắn hạ", sức tàn lực kiệt, Khoán nói phều phào: "Em cũng thương vợ con lắm, muốn cai nhưng sợ không khuất phục được con ma trắng này... "Phía bên kia là nhà của Pay Văn Thuận cũng nghiện nặng, có 7 đứa con chỉ mỗi vợ hắn chèo chống nuôi cả gia đình, nghe nói vợ hắn mấy ngày nay cũng sốt rét nặng, ăn uống kham khổ không biết có đủ sức lực để vượt qua cơn bĩ cực này.
Trưa đó trời bỗng nổi dông tố, gió đại ngàn rít lên rần rật, mái lều của chị Pay Thị Lâm chao đảo lắc lư, chị phải trèo lên nhà mà dắm lại mái lá để đỡ mưa dột. Nhà chị có 3 đứa con thì bọn chúng cũng chỉ đi học thuộc gần hết chữ cái rồi chữ lại trả cho thầy, cả 3 đứa con thơ dại ấy chỉ vì sự sống đã phải theo mẹ vào rừng hái măng, bắt con dúi, con cá dưới khe. Hồi xưa Chà Lúm chẳng bao giờ mất cắp, vậy mà giờ chỉ cần hở cái là con nghiện chôm chỉa liền, kể cả lợn gà.
Cô giáo Đinh Thu Trang-giáo viên mầm non "cắm bản" kể: Do bản nghiện ngập quá nhiều dẫn đến đói nghèo nên việc học ở đây chẳng được coi trọng. Ngay như giáo viên mầm non bọn em nhiều lúc chẳng có học sinh mà dạy vì phụ huynh không cho các cháu đến trường, vì thế mà tỷ lệ mù chữ ở bản còn khá cao.
Đến nhà vận động thì có trường hợp bố mẹ của các em lý giải, học cái chữ có no được cái bụng không. Còn đối với học sinh cấp THCS ở Chà Lúm thì phải ra trung tâm xã học cách xa gần 20 km đường rừng, địa thế hiểm trở nên nhiều em nản không muốn học.
Ở Chà Lúm để kiếm tìm sự sống ngoài nghề rừng thì bản còn có nghề khai thác vàng sa khoáng. Nghe nói ngày xưa Chà Lúm là "rốn vàng", người dân nơi đây ngày nào cũng mang theo đồ nghề xuống khe để đào đãi vàng sa khoáng.
Trẻ em khoảng từ 5 tuổi trở lên đã biết đãi vàng. Cả ngày mệt nhọc bình quân đãi được 1-2 ly vàng, giá bán khoảng 30.000 đ/ly. Khi ông mặt trời chưa thức giấc thì cả bản Chà Lúm đã lục đục dậy đi làm vàng, cả một khúc suối nhộn nhịp tiếng cười nói. Lô Văn Vược mới học lớp 5 đã bỏ học đi làm vàng. Vược nói: "Em muốn đi học lắm nhưng nhà đông em, bố mẹ làm không đủ ăn nên mới bắt bỏ học đi làm vàng".
Ông Đồng phó bản tâm sự thêm: Chà Lúm có đủ điều kiện để khai hoang ruộng lúa nước ổn định lương thực, phát triển chăn nuôi, tuy nhiên nạn nghiện ngập quá nhiều dẫn đến chẳng ai muốn làm ruộng nương, bản làng quanh năm nghèo đói tiêu điều, dân bản thiếu đói 100%, mỗi năm thiếu đói từ 8-10 tháng.
Ông Nguyễn Hồ Cảnh -Chủ tịch UBND huyện Tương Dương cho biết: Hàng năm huyện phải ủng hộ thêm gạo để bà con đón tết, Công ty Trung Tín và Hợp Vinh đã xây dựng cho Chà Lúm nhà cộng đồng trị giá 220 triệu đồng để bà con sinh hoạt, hội họp, đặc biệt mở mới được khoảng 7 km đường từ trung tâm xã vào Chà Lúm, ô tô tải đã thông được vào bản, đây là điều kiện thuận lợi để Nhà nước đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho Chà Lúm.
Đối với tình trạng nghiện ngập ma tuý, huyện đang tăng cường công tác chỉ đạo vận động các đối tượng cai nghiện, cử lực lượng công an chốt chặn, triệt phá đường dây ma tuý đi qua đây. Hướng đi tới là sẽ lồng ghép các chương trình dự án để phát triển kinh tế-xã hội thức dậy miền quê heo hút này.
Rời Chà Lúm khi chiều buông, tôi vẫn thấy những mái lều xác xơ, những đôi mắt đờ đẫn buồn chìm trong màn mưa đùng đục, bản nghiện đang khắc khoải ngập chìm trong khói trắng, Chà Lúm bao giờ mới hết ma tuý để cho cuộc sống thanh bình trở lại như ngày xưa.
Văn Trường
