Trả lại nếp sống văn minh lễ hội

(Baonghean) - Năm 2011 đã đi đến những tháng cuối cùng, những lễ hội truyền thống trong năm cũng đang khép lại để chuẩn bị cho một mùa lễ hội mới sắp diễn ra. Nhìn lại hơn 20 lễ hội trong năm chúng ta thấy có nhiều điều đáng ghi nhận nhưng cũng không ít những trăn trở.

Cái được dễ nhận thấy nhất đó là lễ hội truyền thống trên địa bàn toàn tỉnh đã có sự phát triển về cả quy mô lẫn số lượng. Đây chính là động lực để khơi dậy những nét văn hóa truyền thống, tạo điều kiện cho các địa phương phục hồi và bảo tồn những giá trị mang bản sắc riêng. Đồng thời, thông qua lễ hội, mỗi địa phương có thêm cơ hội quảng bá hình ảnh đến với bè bạn gần xa. Và hơn hết, lễ hội là dịp để người dân ôn lại truyền thống, xây đắp tình cảm với quê hương ngày càng bền vững, là dịp để các thành viên của cộng đồng mở rộng giao lưu từ đó thắt chặt tình đoàn kết... Sau mùa lễ hội, bà con nhân dân vui vẻ và phấn khởi trở về với cuộc sống hàng ngày.

Ném còn - trò chơi dân gian tại Lễ hội Đền Cửa Rào (Tương Dương).

Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực, ở một số lễ hội vẫn còn những tồn tại cần sớm được khắc phục. Vấn đề khá nhức nhối đối với không ít lễ hội là tình trạng rác thải vứt bừa bãi gây ô nhiễm môi trường và cảnh quan của lễ hội. Điển hình cho tình trạng này có thể kể đến Lễ hội Đền Cuông (Diễn Châu). Do số lượng người về tham dự quá đông nên Ban tổ chức (BTC) lễ hội không thể kiểm soát được công tác đảm bảo vệ sinh môi trường. Vì thế, khắp sân đền và sân hội rác thải vứt bừa bãi. Cùng với đó là tình trạng đốt vàng mã với số lượng lớn không chỉ lãng phí tiền của mà còn gây ô nhiễm môi trường. Cần nói thêm rằng, từ tháng 7/2010, Chính phủ đã ban hành Nghị định 75 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động văn hóa, trong đó có hành vi đốt vàng mã tại nơi tổ chức lễ hội, di tích lịch sử- văn hóa và những nơi công cộng khác. Nhưng xem ra ở nhiều lễ hội, Nghị định trên đã bị "bỏ quên". Đó là chưa kể đến một số lễ hội vẫn còn tồn tại hiện tượng đánh bạc trá hình dưới hình thức các trò chơi trúng thưởng như trò chơi mô phỏng chương trình "Chiếc nón kỳ diệu", ném vòng... Những trò đánh bạc trá hình này đã gây nên tác động xấu đối với các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là lớp trẻ. Trên thực tế có nhiều em nhỏ không mấy quan tâm đến các hoạt động của lễ hội mà chỉ quanh quẩn với những trò chơi mang tính đỏ đen. Và điển hình của hiện tượng này vẫn là Lễ hội Đền Cuông. Tại khu vực sân hội có đến hàng chục điểm tổ chức các trò chơi cờ bạc trá hình cùng giàn loa phóng thanh mở hết công suất. Tình trạng này vẫn thường xẩy ra tại Lễ hội Đền Nguyễn Xí (Nghi Lộc) những năm trước. Từ năm 2011 này, BTC đã ra quy định cấm các hoạt động nói trên diễn ra trong khuôn viên lễ hội. Nhưng ở phía ngoài, các hoạt động này vẫn diễn ra công khai. Ngoài ra, ở một số điểm tổ chức lễ hội, hiện tượng người ăn xin chèo kéo du khách trở nên khá phổ biến. Điển hình có thể kể đến lễ hội đền Cờn (Quỳnh Lưu) và đền Hoàng Mười (Hưng Nguyên). Hiện tượng này có thể nói vừa gây mất mỹ quan, vừa để lại hình ảnh không đẹp trong mắt bạn bè gần xa, đặc biệt là đối với du khách.

Bên cạnh đó, vẫn có nhiều địa phương tổ chức lễ hội một cách an toàn, tiết kiệm và lành mạnh. Đó là các lễ hội ở khu vực miền núi như Lễ hội Đền Cửa Rào (Tương Dương), Đền Pu Nhạ Thầu (Kỳ Sơn), Đền Chín Gian (Quế Phong). Đặc biệt, phải kể đến Lễ hội Đền Cửa Rào. Điểm nổi bật nhất tại lễ hội này là tinh thần đoàn kết cộng đồng của đồng bào các dân tộc sinh sống trên địa bàn huyện Tương Dương (Thái, Khơ mú, Mông, Kinh, Tày Poọng, Ơ đu), là dịp để mọi người cùng gặp gỡ, trao đổi thân tình, góp phần làm cho mối quan hệ ngày càng bền chặt. Các trò chơi dân gian của đồng bào các dân tộc (bắn nỏ, ném còn, khắc luống, nhảy sạp...) được khai thác tối đa đã tạo nên không khí phấn khởi, hào hứng cho tất cả bà con nhân dân và du khách thập phương đến đây vui hội. Trong những ngày diễn ra lễ hội không có tình trạng xóc xăm, bói toán và tổ chức các trò đánh bạc trá hình. Nhân dân, du khách về dâng hương tham gia vui chơi giải trí yên tâm bởi công tác giữ gìn an ninh trật tự luôn được đảm bảo. Ban tổ chức lễ hội phân chia khu vực quản lý cho các đơn vị tham gia hội trại, các đơn vị có nhiệm vụ thường xuyên thu dọn rác thải trong khu vực mình quản lý. Do đó, cảnh quan môi trường trước, trong và sau lễ hội luôn sạch đẹp.

Thời điểm hiện nay, ngành Văn hóa và các địa phương đang tích cực soạn thảo kế hoạch cho mùa lễ hội năm 2012. Thiết nghĩ, bên cạnh việc mở rộng quy mô và phát triển về số lượng cần quan tâm tới việc khắc phục những tồn tại, hạn chế của từng lễ hội. Như thế vừa trả lại được nếp sống văn minh, lành mạnh của các hoạt động lễ hội truyền thống, vừa tạo dựng được hình ảnh đẹp trong mắt bạn bè và du khách gần xa.

Công Kiên