(Baonghean) - Hàng loạt bến cát “mọc lên” dọc sông Lam, những cần trục “ngoạm” cát lên xe tải, dọc bờ sông sạt lở nghiêm trọng khiến ruộng nương bị đe dọa. Mỗi ngày hàng ngàn mét khối “cát lậu” vẫn qua mặt chính quyền địa phương và cơ quan chức năng, đó là những gì “mắt thấy, tai nghe” về tình trạng khai thác cát trái phép đang hoành hành ở Thanh Chương…
Tại địa phận Rạng xã Thanh Hưng (Thanh Chương), ngay sát bờ sông Lam “mọc lên” 3 bến cát “khổng lồ”, xe ô tô vận tải nối đuôi nhau vào ra chở cát. Bến cát đầu tiên của đối tượng tên là Công được đầu tư 2 cần trục lớn, một cần trục “ngoạm” cát dưới tàu lên, cần trục còn lại “ngoạm” cát lên xe vận tải, cứ thế hoạt động liên tục không ngơi nghỉ. Mỗi khi xe tải đầy cát thì Hoa (vợ của Công) đứng ở trạm chốt để thu tiền xe vận tải. Khi thấy chúng tôi vào bãi cát chụp ảnh, Công nhảy xuống khỏi cần trục lớn tiếng: “Bến cát ni đã có thủ tục giấy tờ, được các cấp ngành cho khai thác. Chúng tôi đã là thành viên của Công ty Khai thác và vận chuyển vật liệu xây dựng Thanh Chương, có chi cứ về mà hỏi ông giám đốc dưới Dùng”.
Sát bên là bến cát của Tú Thảo, bến cát này đang được san ủi để mở rộng bến và vừa lắp một cần trục mới, hiện có 2 cần trục đang hoạt động hết công suất, phía dưới bến có 3 con tàu đầy cát đang nằm chờ “ngoạm” cát đưa lên bờ. Bến cát của Tú Thảo được xây dựng cả nhà kiên cố khá đàng hoàng để cả gia đình ăn ở và là điểm thu tiền lệ phí xe vận tải xuất bến. Điểm cuối cùng là bến cát của Hồng Hoa nằm sát với chân cầu Rạng, cây cầu đang thi công được phần móng nhưng không hiểu sao Hồng Hoa lại cho máy “khoét hàm ếch” vào phần móng để làm nơi chứa cát, tất cả khuôn viên bến cát và cần trục đều nằm sát cầu. Theo phản ánh của người dân địa phương thì 3 bến cát trái phép này đã tồn tại, hoạt động từ 4-5 năm nay với quy mô lớn nhưng cũng rất ít cơ quan chức năng kiểm tra, mà có kiểm tra thì sau vài bữa lại hoạt động. Do không phải đóng bất cứ loại thuế nào cho Nhà nước, trong khi thị trường cát khan hiếm nên 3 bến cát này thu về lợi nhuận rất lớn. Bình quân mỗi ngày có khoảng trên 60 xe vận tải vào ra chở cát, bán với giá 25.000 đồng/m3, mỗi bến cát thu về từ 5-7 triệu đồng/ngày.
Một người dân địa phương bức xúc: “Bến cát hình thành ngay tại gần khu dân cư, hàng ngày xe vận tải liên tục vào ra gây tiếng ồn và bụi ô nhiễm nghiêm trọng. Anh coi dọc xóm 2 ở Thanh Hưng, nhà nào cũng phải “cửa đóng then cài” vì bụi cát mịt mù. Nguy hiểm nhất là bến cát của Tú Thảo cả gan “khoét” cả mố cầu vừa đổ bê tông, khi cầu đưa vào hoạt động nguy cơ đổ sập có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Dọc bờ sông đoạn xã Thanh Hưng như một đại công trường, hàng chục con tàu cỡ lớn đang thi nhau hút cát giữa ban ngày, tiếng máy nổ rền vang cả khúc sông. Họ đặt ống hút cát khắp nơi, ngay tại mố cầu Rạng đang thi công, hút sát cả các chân bãi bồi gây lún sụt, lở lói nghiêm trọng sang cả xã Thanh Văn, Thanh Tiên… Những chiếc thuyền có tải trọng từ 30-50 tấn cũng chỉ hút khoảng 30-40 phút là “bụng” lặc lè cát, rồi lại lừ đừ tiến vào bến để xả cát. Nhiều người dân địa phương cho rằng: Họ hút cát vô tội vạ, hoạt động cả ngày lẫn đêm, khi người dân ra xua đuổi thì tàu chạy ra giữa sông, người dân về thì tàu hút cát vào gần bờ hút cát. Người dân ở xóm 2, xã Thanh Hưng chia sẻ: “Trước đây bãi bồi bát ngát một màu xanh của ngô, đậu lạc mà nay bị sạt lở lấn sâu cả hàng trăm mét, đất bãi giờ bị lở nằm giữa sông, gia đình tôi trước làm 7 sào ngô, lạc mà nay chỉ còn hơn 1 sào ngô”. Theo người dân địa phương phản ánh thì thuyền của 3 bến cát khu vực Rạng (Thanh Hưng) đều là loại thuyền to máy lớn “đánh” cát khắp nơi, có khi “mò” lên tận vùng xã Cát Văn giáp với xã Lưu Sơn (Đô Lương).
Ngược sông lên vùng Cát Văn, thấy những “quái vật” sắt đang chĩa vòi hút cát ngay gần Trạm bơm Cát. Theo bà con địa phương cho biết, đây là tàu của đối tượng tên Tài, lập bến tại đoạn Đò Cung. Bọn chúng rất lỳ lợm, hàng chục người dân đang cuốc cỏ ngô trên bãi bồi mà chúng vẫn thọc vòi vào bờ khiến đất sạt lở rào rào. Quan sát dọc bãi bồi xã Cát Văn, tình trạng sạt lở bờ sông kéo dài có đoạn hơn 1 km. Một người dân than thở: Năm nào đất cũng sạt lở hơn chục mét, đất bãi bồi đang bị hẹp dần vào làng. Trước đây gia đình tôi làm 6 sào đất bãi, nay chỉ còn 1 sào với 4 miệng ăn trong nhà thì làm sao đây. Bà con đã nhiều lần có ý kiến, đơn thư khiếu nại lên chính quyền xã về tình trạng khai thác cát trái phép nhưng cũng chẳng được xem xét giải quyết mà trái lại tình trạng khai thác cát lại diễn ra công khai hơn.
Ông Hoàng Đình Trường - Phó chủ tịch UBND xã Cát Văn thừa nhận: Việc khai thác cát trái phép trên sông Lam là có thật, do điều kiện kinh tế của xã còn khó khăn nên xã đã cho một số đối tượng thuê bến bãi để hoạt động khai thác cát, lệ phí bến bãi 1.000 đồng/1m2 đất/tháng. Xã thường xuyên kiểm tra xử lý nhưng tình hình khai thác cát xem ra vẫn khó.
Vòng sang Thị trấn Dùng, hoạt động khai thác cát trái phép cũng không kém phần nhộn nhịp. Tại đây có đến 3 điểm khai thác cát trái phép, điểm đầu tiên ở gần chợ Dùng, hoạt động rất quy mô, chỉ cách cầu Dùng khoảng hơn 200m. Ông Đức (chủ bến cát) khoe rằng: Bến cát này đã hoạt động được hơn chục năm nay, cung ứng cát chủ yếu cho cả huyện Thanh Chương. Khi hỏi quyết định cấp phép thì ông Đức chùng giọng: “Bọn tôi đang làm thủ tục thăm dò thuộc Công ty Khai thác và vận chuyển vật liệu xây dựng Thanh Chương”.
 |
| Bến cát của ông Đức (Thị trấn Dùng) đang hoạt động công khai. |
Quan sát hơn 1 tiếng đồng hồ đã có khoảng trên 10 xe ô tô vận tải vào ra chở cát. Theo một số đối tượng trong “nghề” thì bến ông Đức là thu nhập “khủng” nhất. Mỗi ngày có khoảng từ 50-60 xe vận tải, chẳng phải thuế má cứ thế đứng ra thu tiền mỗi ngày doanh thu khoảng trên 20 triệu đồng. Được biết bãi đất này ông Đức thuê của UBND Thị trấn Dùng, và chưa được cấp giấy bến thủy nội địa. Người dân Thị trấn Dùng bức xúc: Bến cát của ông Đức chỉ cách UBND Thị trấn Dùng và UBND huyện chưa đầy 300 m, sắm cần trục hoạt động trái phép công khai hơn chục năm qua mà các cấp chính quyền địa phương lại không hề hay biết thì quả là chuyện lạ.
Phải chăng có sự tiếp tay của một số cán bộ liên quan thì bến của ông Đức mới ngang nhiên hoạt động như vậy? Do bến cát nằm sát khu vực trung tâm huyện và nhiều cơ quan hành chính, trong khi lưu lượng xe vào lấy cát quá nhiều khiến đoạn đường này thường xuyên bị ùn tắc, chưa kể là gây bụi và ô nhiễm, đe dọa an toàn giao thông cho người đi đường. Phía dưới đó là bến cát của ông Bảy hoạt động rất náo nhiệt, theo người dân địa phương thì tại khu vực này có trên 30 con tàu cỡ lớn ngày đêm hoạt động moi móc cát khắp cả lòng sông. Thậm chí ban đêm nhiều tàu thuyền còn cho hút cả vào chân cầu Dùng. Tại khu vực Thị trấn Dùng hiện có khá nhiều điểm bị nguy cơ sạt lở đất vào cả nhà dân nếu không có biện pháp chấn chỉnh kịp thời.
Địa bàn Thanh Chương hiện có trên 20 bến cát trái phép, với hàng trăm tàu thuyền lớn nhỏ đang hoạt động ồ ạt và công khai cả ngày lẫn đêm, hoàn toàn không có sự kiểm soát của lực lượng chức năng và chính quyền địa phương. Khi đề cập về tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Lam, ông Phan Đình Hà - Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương lấp lửng: Huyện đã ra các chỉ thị về tăng cường công tác quản lý khoáng sản, hiện đã có 3 vùng được quy hoạch khảo sát thăm dò gồm khu vực ở Võ Liệt, khu vực Cát Văn. Huyện cho thành lập Công ty Khai thác và vận chuyển vật liệu xây dựng Thanh Chương tập hợp hầu hết các chủ bến bãi về một đầu mối, hiện công ty này đang được cấp phép khảo sát thăm dò 5 mỏ tại Thanh Tiên, Thanh Văn…
Vấn đề đặt ra hiện nay là cần có biện pháp cưỡng chế, đình chỉ đối với hoạt động khai thác cát trái phép, các bến bãi tập kết kinh doanh cát sạn. Các cơ quan chức năng cần vào cuộc điều tra xử lý đối với một số cán bộ địa phương thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý hoặc cố tình tiếp tay cho hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sạn trái phép trên địa bàn.
Vương Trần
