Truyền thông gắn với cung cấp các dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ

(Baonghean) - Cùng với cả nước, thời gian qua công tác DS- KHHGĐ tỉnh đã có những chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tỷ lệ sinh và sinh con thứ ba trở lên giảm nhanh, tỷ lệ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ chấp nhận các biện pháp tránh thai hiện đại ngày càng cao, góp phần giảm tỷ lệ phát triển dân số xuống ở mức xấp xỉ 1,1% . Nhưng đến thời điểm hiện nay, công tác DS - KHHGĐ tỉnh ta đang đứng trước nguy cơ và thách thức.

Là một trong 10 tỉnh có mức sinh cao nhất cả nước, mật độ dân số cao gấp 5 lần mật độ chuẩn, tỷ lệ sinh con thứ ba có xu hướng tăng nhanh. Tám tháng đầu năm 2011, tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên tăng 3% so với cùng kỳ, trong khi đó số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ chiếm tỷ lệ cao. Hiện cả nước đã đạt được mức sinh thay thế với tỷ lệ 2,04 đến 2,06/con/phụ nữ, trong khi đó ở Nghệ An mức sinh thay thế vẫn đang ở tỷ lệ khá cao: 2,56 con/phụ nữ. Điều này cũng dễ hiểu, vì tỉnh ta có 10 huyện miền núi, trên 10% đồng bào theo đạo Thiên Chúa và đặc biệt có 4 huyện vùng biển và 2 phường, xã Hưng Hoà; phường Bến Thuỷ (Thành phố Vinh). Đồng bào vùng biển từ xưa đến nay vẫn luôn quan niệm phải có con trai để nối dõi tông đường, "trời sinh voi, trời sinh cỏ"; sống bằng nghề khai thác thuỷ hải sản rất cần lao động là nam giới; tâm lý sinh nhiều con để phòng tránh rủi ro,... vẫn còn khá phổ biến. Bên cạnh đó, trình độ dân trí thấp, phong tục tập quán lạc hậu, nhiều nơi công tác Đảng, Đoàn, hội còn non yếu, các chế tài xử lý vi phạm chính sách DS- KHHGĐ ngày càng nới lỏng cũng là trở ngại để triển khai tuyên truyền về công tác DS-KHHGĐ. Trong các xã vùng biển hầu như hàng năm xã nào cũng có người sinh con thứ ba, một số xã như Quỳnh Long, Tiến Thuỷ, Sơn Hải (Quỳnh Lưu); Diễn Bích, Diễn Vạn.. (Diễn Châu);... nhiều gia đình sinh con thứ 4, thứ 5. Được biết, hiện tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh ở vùng biển tăng một cách bất thường (118 bé trai/100 bé gái).

Chị em tiếp cận tài liệu về sức khỏe sinh sản- KHHGĐ

Xã Diễn Ngọc trước đây được đánh giá là xã làm tốt về công tác dân số, có nhiều cách làm hay như tập trung tuyên truyền vận động theo nhóm như nhóm phụ nữ sinh con một bề, nhóm nam giới không sinh con thứ ba, mô hình xây dựng gia đình một đến hai con... nhưng hiện nay Diễn Ngọc lại là xã có mức sinh và tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên cao nhất huyện Diễn Châu và của tỉnh. Nguyên nhân chính vẫn là tư tưởng và sự nới lỏng của cấp uỷ Đảng, chính quyền. Chị Lê Thị Huỳnh ở xóm 3, xã Diễn Ngọc không giấu diếm: "Gia đình tui hiện tại có 5 người con, vừa rồi tui đã gắng sinh được thằng "cu". Tưởng là đã hoàn thành nhiệm vụ, ai ngờ chồng lại lên kế hoạch sang năm phải sinh thêm một thằng "cu" nữa để sau này cho có chú, có bác...". Còn chị Trần Thị Thu Trang cũng ở xã Diễn Ngọc - mặc dầu đã có hai con đủ trai, đủ gái nhưng bố mẹ chồng quyết định phải sinh thêm một cháu trai nữa ông bà mới an tâm, bởi chị Trang là con dâu trưởng, gia đình có điều kiện kinh tế thì sinh mấy con mà chẳng được.

Để làm tốt công tác dân số vùng biển, thời gian qua tỉnh cũng đã quan tâm, luôn ưu tiên chỉ đạo đẩy mạnh các hoạt động truyền thông tư vấn gắn với cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản/KHHGĐ tại các xã vùng biển và ven biển, người dân ngoài được hưởng lợi tư vấn trực tiếp còn được kiểm tra sức khoẻ, kiểm tra yếu tố nguy cơ cao ảnh hưởng trực tiếp đến sự mang thai, được tập huấn phòng, chống bệnh viêm nhiễm đường sinh sản. Tổ chức sinh hoạt nhóm, sinh hoạt câu lạc bộ, giáo dục đồng đẳng, cung cấp thông tin kiến thức, kỹ năng thực hành các biện pháp tránh thai cho các nhóm phụ nữ, chú trọng nhóm trong độ tuổi 15- 24 chưa kết hôn... Tuy nhiên, nếu so với nhu cầu thực tế thì vẫn chỉ là "muối bỏ biển", kinh phí chương trình mục tiêu quốc gia đầu tư cho các hoạt động của đề án các xã vùng biển còn hết sức hạn hẹp, năm sau giảm hơn năm trước, thường cấp chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ của đề án.

Thời gian tới, để làm tốt hơn nữa công tác dân số vùng biển cần có sự quan tâm hơn nữa của các cấp uỷ đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể... mối quan hệ giữa các địa phương với trưởng, phó các thôn xóm, cộng tác viên dân số cũng cần được chú ý. Ngoài ra, việc tổ chức các hoạt động cung cấp dịch vụ KHHGĐ cũng cần đa dạng, kịp thời, có chất lượng, thuận tiện, hiệu quả, đặc biệt đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phải tháo bỏ được những rào cản tâm lý của người dân vùng biển.

Hoàng Thu