Ứng dụng công nghệ thông tin: "Lá chắn" phòng chống thiên tai ở miền núi Nghệ An

Lập các nhóm Zalo gửi thông báo mưa, lũ

Xã Mường Típ (huyện Kỳ Sơn cũ) nằm giáp Lào, có diện tích tự nhiên hơn 217 km², địa hình chủ yếu là núi cao, nhiều khe suối lớn nhỏ. Người dân phần đông là đồng bào Khơ Mú, Mông… sống rải rác dọc các thung lũng và triền núi. Cuộc sống vốn khó khăn, nay lại thường xuyên hứng chịu thiên tai khiến đời sống bà con thêm vất vả.

Nhiều năm qua, Mường Típ liên tục gánh chịu những đợt mưa lũ, sạt lở. Đặc biệt, trận lũ quét cách đây gần hai tháng đã cuốn trôi cầu gỗ, làm hư hỏng nhà cửa, trường học…

Ông Seo Phò Dung, 61 tuổi, ở bản Ta Đo, nhớ lại: “Chỉ trong chốc lát, nước lũ từ khe núi dâng cuồn cuộn, cuốn trôi hết đồ đạc. May mà chính quyền kịp thời thông tin và có mặt, giúp chúng tôi đến nơi an toàn”.

Thời gian qua, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong phòng chống thiên tai ở Mường Típ đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Xã phối hợp với các cơ quan cấp trên triển khai hệ thống cảnh báo sớm qua điện thoại, gửi tin nhắn trực tiếp đến từng hộ dân khi có dự báo lũ, mưa lớn. Các nhóm Zalo kết nối chính quyền với trưởng bản và người dân được thành lập, giúp thông tin truyền tải nhanh chóng, chính xác. Khi xuất hiện dấu hiệu mưa to, nguy cơ sạt lở, trưởng bản đăng tải hình ảnh, video hiện trường để xã kịp thời nắm bắt tình hình, chỉ đạo di dời và báo cáo xin hỗ trợ.

Ông Vi Văn Sơn - Chủ tịch UBND xã Mường Típ, cho biết: “Công nghệ thông tin đã giúp rút ngắn thời gian truyền đạt thông tin đến người dân. Chỉ trong vài phút, cảnh báo có thể đến từng hộ gia đình”.

Nhờ đó, trong các đợt mưa lũ gần đây, nhiều hộ dân được di dời kịp thời. Người dân cũng chủ động hơn trong việc thu dọn tài sản, đưa trẻ em và người già đến nơi an toàn.

Chị Moong Thị Hợi, bản Ta Đo, chia sẻ: “Trước kia trời mưa là chúng tôi rất lo lắng. Giờ có nhóm cảnh báo, bà con biết trước tình hình để sắp xếp và di chuyển. Dù có mất hoa màu, nhưng tính mạng và tài sản quan trọng đều được bảo vệ”.

Mường Típ địa bàn rộng, dân cư thưa thớt, trong đó có 3 bản không có sóng điện thoại nên cán bộ xã thường xuyên bám bản, trực tiếp thông tin và hướng dẫn bí thư, trưởng bản truyền đạt lại cho người dân. Với các bản, nơi bà con còn hạn chế về sử dụng công nghệ, cán bộ phụ trách cũng được giao nhiệm vụ hỗ trợ, để thông tin không bị gián đoạn.

Không chỉ giúp phòng chống thiên tai, công nghệ thông tin còn hỗ trợ xã trong quản lý dân cư, thực hiện an sinh xã hội, đưa các chính sách cứu trợ đến đúng đối tượng, minh bạch và kịp thời. Đây là bước tiến quan trọng đối với một xã miền núi còn nhiều khó khăn, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền địa phương.

Chuyển đổi số gắn với an toàn dân sinh

Không phải hứng chịu những trận lũ quét dữ dội như các xã vùng biên, nhưng xã Hùng Chân (huyện Quỳ Châu cũ) vẫn thường xuyên bị ảnh hưởng bởi mưa bão. Đặc biệt, trong cơn bão số 5 vừa qua, chính quyền địa phương đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi mạnh dạn ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác phòng chống thiên tai.

UBND xã đã thành lập nhóm Zalo kết nối từ lãnh đạo xã đến tận các xóm, bản. Mọi diễn biến thời tiết, cảnh báo bão, cũng như văn bản chỉ đạo từ Trung ương, tỉnh được cập nhật liên tục. Trưởng bản, bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận phải báo cáo tình hình hằng ngày qua nhóm. Nhờ đó, lãnh đạo xã nắm bắt nhanh, sát với thực tế để kịp thời đưa ra chỉ đạo.

Ngoài kênh tương tác qua Zalo, xã còn lắp đặt 6 camera tại các điểm xung yếu để giám sát nguồn thủy lợi Cá Mát, đồng thời theo dõi mực nước khi lũ tràn về. Đây là cơ sở quan trọng để cảnh báo sớm, giúp người dân phòng tránh rủi ro. Thời gian tới, xã tiếp tục triển khai thêm camera tại những “điểm nóng” nhằm hỗ trợ lực lượng an ninh và đảm bảo trật tự địa phương.

Ông Nguyễn Xuân Hòa - Chủ tịch UBND xã Hùng Chân cho biết: “Trước đây, việc thông tin chủ yếu dựa vào loa phát thanh. Nhưng đặc thù miền núi, dân cư thưa thớt, không phải lúc nào bà con cũng nghe được. Giờ qua Zalo, mọi thứ nhanh gọn, hiệu quả. Tôi yêu cầu trưởng bản, bí thư phải tương tác hằng ngày để khi có tình huống khẩn cấp thì xử lý ngay”.

Không dừng ở đó, lãnh đạo xã còn trực tiếp gọi điện cho cán bộ cơ sở để xác minh tình hình, tránh độ trễ thông tin. Văn bản có thể cập nhật sau, nhưng chỉ đạo khẩn được triển khai ngay qua điện thoại, giúp ứng phó linh hoạt và nhanh chóng.

Ứng dụng công nghệ thông tin ở Hùng Chân không chỉ giới hạn trong phòng chống thiên tai mà còn lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác của đời sống. Trung tâm Hành chính công xã đã được đầu tư nâng cấp hệ thống máy tính, kết nối internet ổn định, phục vụ người dân giải quyết thủ tục. Hồ sơ xử lý nhanh hơn, kết quả trả minh bạch, công khai. UBND xã khẳng định sẽ tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công, bảo đảm quyền lợi cho người dân.

Người dân cũng cảm nhận rõ sự thay đổi. Anh Lộc Văn Sơn (bản Na Lạnh) chia sẻ: “Ngày trước, khi có bão, loa phát thanh nhiều lúc mưa gió nghe không rõ, thông tin lại chậm. Giờ chỉ cần mở điện thoại là biết ngay tình hình. Làm giấy tờ cũng nhanh gọn, không phải đi lại nhiều lần. Thấy xã ngày càng đổi mới, chúng tôi rất yên tâm và tin tưởng”.

Thực tế ở Hùng Chân cho thấy, công nghệ không chỉ là giải pháp quan trọng trong phòng chống thiên tai, mà còn là nền tảng cho quá trình chuyển đổi số ở nông thôn. Thông tin được truyền tải nhanh, chính xác; chỉ đạo điều hành linh hoạt; niềm tin của người dân vào chính quyền ngày càng được tăng lên.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng khốc liệt, ứng dụng công nghệ thông tin không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu. Với địa hình rộng, nhiều vùng xa xôi, hạ tầng còn hạn chế, nếu chỉ dựa vào phương thức truyền thống, Nghệ An khó lòng ứng phó kịp thời. Việc tận dụng công nghệ từ tin nhắn điện thoại, nhóm mạng xã hội cho tới hệ thống cảnh báo sớm đã chứng minh hiệu quả: giảm thiểu thiệt hại, nâng cao năng lực quản lý của chính quyền cơ sở.

Khi công nghệ đi vào đời sống, nó không chỉ hỗ trợ phòng chống thiên tai hiệu quả, mà còn góp phần thay đổi diện mạo nông thôn miền núi Nghệ An: thông tin chủ động, hành chính minh bạch, người dân tin tưởng, đó chính là những giá trị bền vững mà chuyển đổi số mang lại.