Vướng mắc trong xét xử ly hôn có yếu tố nước ngoài

(Baonghean) - Theo báo cáo của Tòa án nhân dân tỉnh, từ đầu năm đến nay tòa đã tiến hành xét xử 2.591 vụ ly hôn, trong đó có gần 100 vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài. Do tính phức tạp, nên trong tổng số gần 100 vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài có 20 vụ phải đình chỉ hoặc tạm đình chỉ. Việc xét xử ly hôn có yếu tố nước ngoài hiện còn nhiều vướng mắc cần tháo gỡ…

Theo thẩm phán Đặng Thị Oanh - Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, nguyên nhân của việc giải quyết các vụ án ly hôn có yếu tố nước ngoài gặp khó khăn chủ yếu là do công tác ủy thác tư pháp không đạt hiệu quả. Ủy thác tư pháp thực chất là việc tống đạt giấy tờ, lấy ý kiến của người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài ở Việt Nam đồng ý ly hôn hoặc ủy quyền cho người thân nhận các tài liệu xét xử của tòa.

Đối với các vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài, sau khi thụ lý, do bị đơn ở nước ngoài nên theo quy định tòa án phải làm thủ tục ủy thác tư pháp ra nước ngoài theo địa chỉ của nguyên đơn cung cấp. Tuy nhiên, do 1 trong 2 bên đương sự (thường là bị đơn) không ở trong nước hoặc không rõ địa chỉ nên việc tống đạt các giấy tờ của tòa gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi quy định của Luật tố tụng Dân sự thời hiệu giải quyết chỉ 4 tháng, tối đa là 6 tháng, nhưng đối với vụ ly hôn có yêu tố nước ngoài, mặc dù Thông tư số 15 cho phép thời gian tống đạt tổng cộng 2 lần gần 1 năm nhưng thực tế phải kéo dài đến vài năm trời, dẫn đến vi phạm về thời hiệu.

Thời gian qua, Tòa án nhân dân tỉnh đã tống đạt giấy tờ đến nhiều nước, như Hàn Quốc, Đài Loan, Malaysia và các nước Đông Âu, Mỹ, Anh… nhưng hầu hết đều không có kết quả. Khi nguyên đơn không cung cấp được địa chỉ chính xác, hoặc không nhờ được thân nhân ở nước ngoài xác minh được thì vụ việc buộc phải tạm đình chỉ. Một nguyên nhân nữa khiến việc ủy thác gặp khó khăn là vấn đề kinh phí. Hiện nay, nếu cơ quan có thẩm quyền nước ngoài ủy thác về trong nước, mỗi vụ việc được Bộ Tư pháp hoặc Bộ Ngoại giao thanh toán 5 triệu đồng. Tuy nhiên, đối với tòa án tỉnh là cơ quan thụ lý vụ án và ban hành quyết định ủy thác ra nước ngoài nhưng chưa có quy định thu phí nên rất “ngại” làm thủ tục ủy thác tư pháp.

Từ thực tiễn nêu trên, Tòa án nhân dân tỉnh đã kiến nghị với Ban Pháp chế HĐND tỉnh một số vướng mắc cần tháo gỡ. Đó là thông qua HĐND tỉnh để kiến nghị Bộ Tài chính có cơ chế hỗ trợ kinh phí ủy thác tư pháp trong việc tiến hành xét xử đối với các vụ án hôn nhân có yếu tố nước ngoài nhằm đảm bảo các quyền lợi cho công dân. Các ngành chức năng cần vào cuộc kiểm tra, xem xét lại các vụ việc hôn nhân có yếu tố nước ngoài trên địa bàn tỉnh để quản lý chặt chẽ hơn.

Cụ thể, việc kết hôn có yếu tố nước ngoài trên địa bàn tỉnh ta cần phải được làm đầy đủ, chặt chẽ theo quy trình; các trường hợp chưa rõ ràng hoặc nghi vấn cần phải thẩm tra, xác minh theo thẩm quyền. Một mặt các cơ quan chức năng, nhất là các địa phương có nhiều người đi xuất khẩu lao động, định cư ở nước ngoài phải tăng cường, đẩy mạnh tuyên truyền để người dân ý thức được việc kết hôn với người nước ngoài đúng quy định pháp luật là để bảo vệ quyền lợi của mình khi xảy ra tranh chấp, ly hôn. Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các vụ việc đăng ký kết hôn và đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài, để góp phần bảo vệ quyền lợi phụ nữ và đảm bảo nghiêm trật tự quản lý nhà nước trong lĩnh vực hôn nhân gia đình.

Nguyễn Hải